رباط ابوسماحه
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | امیر قیماز بن عبدالله |
| تأسیس | سال 578 هجری قمری |
| کاربری | وقف برای اسکان فقرا و در راه ماندگان؛ اعم از زائر و مجاور |
| مکان | شهر مکه، در شمال حرم و در نزدیکی کشتارگاه مرکزی |
| مشخصات | |
| وضعیت | غیرفعال |
بنای تاریخی رباط ابوسماحه (578ق.)؛ یکی از کاروان‌سراهای شهر مکه بود که در شمال حرم و در نزدیکی کشتارگاه مرکزی مکه، و در جهت شرقی جاده‌ای که به قبرستان معلّی منتهی می‌شد، قرار داشت.
این رباط توسط امیر قیماز بن عبدالله (588-551ق.) در سال 578 هجری قمری، برای اسکان فقرا و در راه ماندگان صوفی و حنفی اعم از زائر و مجاور وقف گردید. امروزه در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار این بنا از بین رفته است.
موقعیت جغرافیایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کاروانسرای ابوسماحه، در شمال حرم و در نزدیکی کشتارگاه مرکزی مکه و شرق جاده‌ای که به قبرستان معلّی منتهی می‌شد، قرار داشت.
وجه تسمیه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
رباط ابوسماحه، در زمان فاسی به واسطه یکی از ساکنان مشهورش به این نام خوانده می‌شد.[۱]
واقف و کاربری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
فاسی، که سند وقفیه این کاروان‌سرا را خوانده، گزارش کرده که قیماز این بنا را برای سرپناه فقرا و در راه ماندگان؛ اعم از زائر و مجاور، که به مکتب حنفی و تصوف گرویده باشند، وقف کرده است.
امیر قیماز بن عبدالله؛ مملوک سلطان سلجوقیان روم، قلیچ ارسلان؛ در سال‌های 571 تا 595 حاکم موصل بود و به دلیل احداث مدرسه، خانقاه و بیمارستان در شهر مکه، چهره‌ای بخشنده و محبوب برای خود ایجاد کرده بود.[۲]
ظاهراً این بنا پیش از این متعلق به شخصی به نام قفطی بوده است و بعداً توسط قیماز، در راستای اهداف جدید، تغییر کرده است.[۳]
وضعیت کنونی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
امروزه به غیر از آنچه در برخی منابع تاریخی آمده، هیچ نشان و مدرکی از آثار این رباط یافت نمی‌شود زیرا در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار برجا مانده از این بنا توسط وهابیت از بین رفته است.
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، ج1، ص533؛ العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، ج1، ص120 ؛ العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، ج7، ص83.
- ↑ وفیات الأعیان، ابن خلکان، احمد بن محمد، ج4، ص82؛ شذرات الذهب، ابن عماد عکری، عبدالحی بن احمد، ج4، ص317؛ النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ابن تغری بردی، یوسف بن تغری بردی، ج6، ص144.
- ↑ العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، ج7، ص83.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ابن تغری بردی، یوسف بن تغری بردی، ناشر: وزاره الثقافه و الارشاد القومی، الموسسه المصریه العامه، محل نشر: قاهره – مصر، 1392ش.
- شذرات الذهب، ابن عماد عکری، عبدالحی بن احمد.
- وفیات الأعیان، ابن خلکان، احمد بن محمد، 1968م، بیروت.
- العقد الثمین فی تاریخ البلد الأمین، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1959م، قاهره.
- شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1985م، بیروت.