پرش به محتوا

بنی هاشم: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۱ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[خرداد]]|روز=[[۱۰]]|سال=[[۱۴۰۴]]|کاربر=Mo.ali.rezapour}}
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]


{{جعبه اطلاعات قبایل
{{جعبه اطلاعات قبایل
خط ۲۶: خط ۲۴:
بنی‌هاشم از زمان [[بعثت]] [[پیامبر(ص)]] بیشترین نقش را در حمایت پیامبر(ص) داشتند به گونه‌ای که بیشتر طوایف قریش از بیم خون‌خواهی بنی‌هاشم از آسیب رساندن به پیامبر (ص) هراس داشتند. در دوره بعد از [[هجرت]] پیامبر (ص) به[[مدینه]]، برخی از بنی هاشم همچون [[علی(ع)]] و [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] همراه رسول خدا (ص) به مدینه مهاجرت کردند و بخشی دیگر مانند [[ابولهب]]، [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[ابوسفیان بن حارث]] از مشهورترین ایشان بودند، همچنان در [[مکه]] و در صف [[مشرکان]] ماندند؛ در این دوران نیز گرایش مشرکان بنی‌هاشم به اسلام به موازات گسترش این آیین افزایش یافت و حمایت بیشتر افراد این طایفه از پیامبر(ص) همچون گذشته ادامه داشت.
بنی‌هاشم از زمان [[بعثت]] [[پیامبر(ص)]] بیشترین نقش را در حمایت پیامبر(ص) داشتند به گونه‌ای که بیشتر طوایف قریش از بیم خون‌خواهی بنی‌هاشم از آسیب رساندن به پیامبر (ص) هراس داشتند. در دوره بعد از [[هجرت]] پیامبر (ص) به[[مدینه]]، برخی از بنی هاشم همچون [[علی(ع)]] و [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] همراه رسول خدا (ص) به مدینه مهاجرت کردند و بخشی دیگر مانند [[ابولهب]]، [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[ابوسفیان بن حارث]] از مشهورترین ایشان بودند، همچنان در [[مکه]] و در صف [[مشرکان]] ماندند؛ در این دوران نیز گرایش مشرکان بنی‌هاشم به اسلام به موازات گسترش این آیین افزایش یافت و حمایت بیشتر افراد این طایفه از پیامبر(ص) همچون گذشته ادامه داشت.


احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم، و این که آن‌ها سادات اهل بهشت هستند، روایت شده‌اند.
اخباری در باب فضیلت بنی‌هاشم، و این که آن‌ها سادات اهل بهشت هستند، روایت شده است.


== تاریخچه ==
== تاریخچه ==
سرسلسله طایفه بنی هاشم، [[هاشم بن عبدمناف|هاشم بن عبدمَناف]] (۴۵۸–۴۸۳م) (نیای دوم پیامبر) نام داشته<ref>تاریخ طبری، ج1، ص504؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص75-76.</ref> که چهارمین پسر [[عبدمناف]] بوده است.<ref>الآحاد و المثانی، ج1، ص135؛ السیرة النبویه، ج1، ص94، 233.</ref><ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص62، 64.</ref> هاشم در میان قریش شخصیتی با نفوذ بوده و حتی ریاست بر قریش را نیز به او نسبت داده‌اند.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص75-76، 78.</ref><ref>الاکتفاء، ج1، ص19.</ref> وی چهار پسر به نام‌های شَیبه (عبدالمطّلب)، أسد، عَمرو (ابوصَیفی)، نَضْله و همچنین پنج دختر داشت.<ref>الاغانی، ج22، ص67.</ref><ref>السیرة النبویه، ج1، ص235.</ref><ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص80.</ref>
سرسلسله طایفه بنی هاشم، [[هاشم بن عبدمناف|هاشم بن عبدمَناف]] (۴۵۸–۴۸۳م) (نیای دوم پیامبر) نام داشته<ref>تاریخ طبری، ج۱، ص۵۰۴؛ الطبقات، ج۱، ص۷۵ و ص۷۶.</ref> که چهارمین پسر [[عبدمناف]] بوده است.<ref>الآحاد و المثانی، ج۱، ص۱۳۵؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۹۴ و ص۲۳۳؛ الطبقات، ج۱، ص۶۲ و ص۶۴.</ref> هاشم در میان قریش شخصیتی با نفوذ بوده و حتی ریاست بر قریش را نیز به او نسبت داده‌اند.<ref>الطبقات، ج۱، ص ۷۵ تا ص۷۸؛ الاکتفاء، ج۱، ص۱۹.</ref> وی چهار پسر به نام‌های شَیبه (عبدالمطّلب)، أسد، عَمرو (ابوصَیفی)، نَضْله و همچنین پنج دختر داشت.<ref>الاغانی، ج۲۲، ص۶۷؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۲۳۵؛ الطبقات، ج۱، ص۸۹.</ref>


هاشم بن عبدمَناف دو منصب مهم در میان قریش یعنی [[سقایت]] و [[رفادت]] را برعهده داشت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص111.</ref><ref>المنمق، ص42.</ref> بنی‌هاشم با بهره‌گیری از چاه‌های مکه و همچنین [[زمزم]]، در برطرف کردن کمبود آب در مکه به ویژه در [[موسم حج]] می‌کوشیدند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ص111-113.</ref> پس از مرگ هاشم، منصب سقایت و رفادت پس از کش و قوس‌هایی در اقوام به عبدالمطلب رسید.<ref>تاریخ طبری، ج1، ص503؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص23.</ref> کوچک‌ترین فرزند هاشم، عبدالمطلب، بعدها به بزرگ‌ترین و اثرگذارترین فرد قریش تبدیل شد.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص86-87؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص10؛ الکامل، ج2، ص15.</ref>  
هاشم بن عبدمَناف دو منصب مهم در میان قریش یعنی [[سقایت]] و [[رفادت]] را برعهده داشت.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۱۱۱؛ المنمق، ص۴۲.</ref> بنی‌هاشم با بهره‌گیری از چاه‌های مکه و همچنین [[زمزم]]، در برطرف کردن کمبود آب در مکه به ویژه در [[موسم حج]] می‌کوشیدند.<ref>اخبار مکه، ص۱۱۱ تا ص۱۱۳.</ref> پس از مرگ هاشم، منصب سقایت و رفادت پس از کش و قوس‌هایی در اقوام به عبدالمطلب رسید.<ref>تاریخ طبری، ج۱، ص۵۰۳؛ السیرة الحلبیه، ج۱، ص۲۳.</ref> کوچک‌ترین فرزند هاشم، عبدالمطلب، بعدها به بزرگ‌ترین و اثرگذارترین فرد قریش تبدیل شد.<ref>الطبقات، ج۱، ص۸۶ تا ص۸۷؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۰، الکامل، ج۲، ص۱۵.</ref>  


بنی هاشم پیش از اسلام با دیگر قبایل پیمان‌هایی بستند. از جمله پیمان حِلْفُ الْفُضول که در آن بنی‌هاشم، بنی‌مطلب، [[بنی‌زهره]]، [[بنی‌اسد]] و [[بنی‌تیم|بنی‌تَیم]] تعهد سپردند که نگذارند در مکه به کسی ستم شود.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص128.</ref> پیش از اسلام، بنی‌هاشم و بنی‌امیه و دیگر سادات قریش در بخش‌های مرکزی شهر مکه و پیرامون [[کعبه]] که به[[بطحاء]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص444.</ref> معروف بود، سکونت داشتند.
بنی هاشم پیش از اسلام با دیگر قبایل پیمان‌هایی بستند. از جمله پیمان حِلْفُ الْفُضول که در آن بنی‌هاشم، بنی‌مطلب، [[بنی‌زهره]]، [[بنی‌اسد]] و [[بنی‌تیم|بنی‌تَیم]] تعهد سپردند که نگذارند در مکه به کسی ستم شود.<ref>الطبقات، ج۱، ص۱۲۸.</ref> پیش از اسلام، بنی‌هاشم و بنی‌امیه و دیگر سادات قریش در بخش‌های مرکزی شهر مکه و پیرامون [[کعبه]] که به [[بطحاء]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص444.</ref> معروف بود، سکونت داشتند.


== دعوت پیامبر از بنی هاشم ==
== دعوت پیامبر از بنی هاشم ==
بعد از عبدالمطلب (پدربزرگ پیامبر)، فرزندان او با عنوان بنی‌هاشم و بنی‌عبدالمطلب شناخته می‌شدند. بعد از نزول آیة «وَاَنْذِر عَشیرَتَکَ الاقرَبینَ» (شعراء: ۲۱۴) که آغاز دعوت آشکار پیامبر بود، حضرت محمد(ص)، بنی‌عبدالمطلب را گرد آورد و رسماً آنان را به پذیرش دینش فراخواند (طبری، ج ۱، ص ۵۴۲). اگرچه همه افراد بنی‌هاشم و بنی‌عبدالمطلب در قبول دعوت پیامبر یکسان نبودند و حتی بسیاری از آنان تا بعد از فتح مکه ایمان نیاوردند، ولی همه (به استثنای ابولهب) در برابر واکنش‌های منفی سران قریش و در مقابله با آزارهای مشرکان به پیامبر و مسلمانان، به حمایت از رسول اکرم برخاستند.<ref>جمعی از محققان، «بنی هاشم»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ذیل مدخل.</ref>
بعد از عبدالمطلب (پدربزرگ پیامبر)، فرزندان او با عنوان بنی‌هاشم و بنی‌عبدالمطلب شناخته می‌شدند. بعد از نزول آیة «وَاَنْذِر عَشیرَتَکَ الاقرَبینَ» (شعراء: ۲۱۴) که آغاز دعوت آشکار پیامبر بود، حضرت محمد(ص)، بنی‌عبدالمطلب را گرد آورد و رسماً آنان را به پذیرش دینش فراخواند.<ref>طبری، ج ۱، ص ۵۴۲.</ref> اگرچه همه افراد بنی‌هاشم و بنی‌عبدالمطلب در قبول دعوت پیامبر یکسان نبودند و حتی بسیاری از آنان تا بعد از فتح مکه ایمان نیاوردند، ولی همه (به استثنای ابولهب) در برابر واکنش‌های منفی سران قریش و در مقابله با آزارهای مشرکان به پیامبر و مسلمانان، به حمایت از رسول اکرم برخاستند.<ref>«بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.</ref>


در سال هفتم [[بعثت]]، تیره‌های گوناگون قریش عهدنامه‌ای درباره قطع کامل ارتباط با بنی‌هاشم منعقد کردند.<ref>السیرة الحلبیه، ج3، ص498؛ اخبار مکه، فاکهی، ج3، ص253.</ref> قریش تعهد سپردند که هرگز با بنی‌هاشم و بنی‌مطلب<ref>سیره ابن‌اسحق، ص156.</ref> داد و ستد نکنند و به تحریم اقتصادی و اجتماعی بنی‌هاشم دست زدند.<ref>سیره ابن‌اسحق، ص156.</ref><ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص11.</ref> بنی‌هاشم، جز ابولهب،<ref>السیرة النبویه، ج2، ص196؛ تاریخ طبری، ج2، ص336.</ref> در پاسخ به این تحریم، راهیِ [[شعب ابی‌طالب]] شدند و سه سال در تنگنای شدید مالی و اجتماعی زیستند،<ref>سیره ابن‌اسحق، ص159.</ref> تا آنکه میان بزرگان قریش در ادامة تحریم اختلاف افتاد و تحریم شکست‌.<ref>البدایة و النهایه، ج3، ص84-85.</ref><ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص11.</ref> بعد از هجرت، گذشته از فداکاری‌های افراد بنی‌هاشم برای استقرار اسلام و پیشتاز بودن آنان در دفاع از اسلام و شرکت در غزوه‌ها، آن تعداد از بنی‌هاشم که در مکه بودند، نیز غالباً از همراهی با نقشه‌های مشرکان مکه برای جنگ با مسلمانان امتناع داشتند.<ref>جمعی از محققان، «بنی هاشم»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ذیل مدخل.</ref>
در سال هفتم [[بعثت]]، تیره‌های گوناگون قریش عهدنامه‌ای درباره قطع کامل ارتباط با بنی‌هاشم منعقد کردند.<ref>السیرة الحلبیه، ج۳، ص۴۹۸؛ اخبار مکه، ج۳، ص۲۵۳.</ref> قریش تعهد سپردند که هرگز با بنی‌هاشم و بنی‌مطلب<ref>سیره ابن‌اسحق، ص۱۵۶.</ref> داد و ستد نکنند و به تحریم اقتصادی و اجتماعی بنی‌هاشم دست زدند.<ref>سیره ابن‌اسحق، ص۱۵۶؛ التحفة اللطیفه، ج۱، ص۱۱.</ref> بنی‌هاشم، جز ابولهب،<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۱۹۶؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۳۶.</ref> در پاسخ به این تحریم، راهیِ [[شعب ابی‌طالب]] شدند و سه سال در تنگنای شدید مالی و اجتماعی زیستند،<ref>سیره ابن‌اسحق، ص۱۵۹.</ref> تا آنکه میان بزرگان قریش در ادامة تحریم اختلاف افتاد و تحریم شکست‌.<ref>البدایة و النهایه، ج۳، ص۸۴ و ص۸۵؛ التحفة اللطیفه، ج۱، ص۱۱.</ref> بعد از هجرت، گذشته از فداکاری‌های افراد بنی‌هاشم برای استقرار اسلام و پیشتاز بودن آنان در دفاع از اسلام و شرکت در غزوه‌ها، آن تعداد از بنی‌هاشم که در مکه بودند، نیز غالباً از همراهی با نقشه‌های مشرکان مکه برای جنگ با مسلمانان امتناع داشتند.<ref>«بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.</ref>


== پس از رحلت پیامبر<small>(ص)</small> ==
== پس از رحلت پیامبر<small>(ص)</small> ==
پس از رحلت پیامبر(ص)، [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] سید بنی هاشم تلقی می‌شد<ref>الریاض النضره، ج1، ص305؛ السیرة الحلبیه، ج2، ص339.</ref> و [[عباس بن عبدالمطلب]] عموی پیامبر(ص) نیز در نظام قبیله‌ای عرب منزلت داشت.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص288؛ اسد الغابه، ج3، ص60-61.</ref> بنی‌هاشم پس از رویداد [[سقیفه]] در زمره کسانی بودند که حدود شش ماه از بیعت با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] سر باز زدند. سپس ابوبکر به رغم میل [[عمر بن خطاب]]، به میان جمع بنی‌هاشم شتافت<ref>الریاض النضره، ج2، ص195، 214، 217-218.</ref> و گویا همین را نشانه بیعت بنی‌هاشم با خلیفه شمرد.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج1، ص94.</ref>
پس از رحلت پیامبر(ص)، [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] سید بنی هاشم تلقی می‌شد<ref>الریاض النضره، ج۱، ص۳۰۵؛ السیرة الحلبیه، ج۲، ص۳۳۹.</ref> و [[عباس بن عبدالمطلب]] عموی پیامبر(ص) نیز در نظام قبیله‌ای عرب منزلت داشت.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۶۰ و ص۶۱.</ref> بنی‌هاشم پس از رویداد [[سقیفه]] در زمره کسانی بودند که حدود شش ماه از بیعت با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] سر باز زدند. سپس ابوبکر به رغم میل [[عمر بن خطاب]]، به میان جمع بنی‌هاشم شتافت<ref>الریاض النضره، ج۲، ص۱۹۵، ص۲۱۴، ص۲۱۷ و ص۲۱۸.</ref> و گویا همین را نشانه بیعت بنی‌هاشم با خلیفه شمرد.<ref>الطبقات، ج۱، ص۹۴.</ref>


بزرگ‌ترین دشمنان بنی‌هاشم درون قبیله [[قریش]]، تیره دیگر بنی‌عبدمناف یعنی [[بنی‌امیه]] بودند که از نسل بن امیّةبن عبدشمس، برادرزاده هاشم بن عبدمناف بودند. (طبری، محمدبن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸ج ۱، ص ۵۰۴ـ505).<ref>تاریخ طبری، ج1، ص505.</ref> با انتخاب عثمان برای خلافت، افرادی از بنی‌امیه قدرت یافتند و زمینه‌های احیای عصبیّت قومی و انتقام‌جویی پدید آمد.<ref>جمعی از محققان، «بنی هاشم»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ذیل مدخل.</ref>
بزرگ‌ترین دشمنان بنی‌هاشم درون قبیله [[قریش]]، تیره دیگر بنی‌عبدمناف یعنی [[بنی‌امیه]] بودند که از نسل بن امیّةبن عبدشمس، برادرزاده هاشم بن عبدمناف بودند.<ref>تاریخ طبری، ج۱، ص۵۰۵.</ref> با انتخاب عثمان برای خلافت، افرادی از بنی‌امیه قدرت یافتند و زمینه‌های احیای عصبیّت قومی و انتقام‌جویی پدید آمد.<ref>«بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.</ref>


[[بنی‌عباس|عباسیان]] که فرزندان عباس، عموی پیامبر، بودند با توجه به‌حرمت اجتماعی بنی‌هاشم و با استناد به برخی احادیث که از پیامبر در تکریم بنی‌هاشم روایت شده بود (رجوع کنید به ابن‌سعد، ج ۱، ص ۲۰؛ مجلسی، ج ۹۳، ص ۲۳۴)، در بزرگنمایی انتسابشان به هاشم کوشیدند و تحت لوای «دعوت هاشمی» فعالیت کردند (یعقوبی، ج ۲، ص ۳۱۹). زمینه‌های اجتماعی نزاع بنی‌امیه و بنی‌هاشم نیز که امویان به آن دامن زده بودند، در مطرح کردن این عنوان مؤثر بود.<ref>جمعی از محققان، «بنی هاشم»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ذیل مدخل.</ref> (طبری، ج ۴، ص ۱۱۱، ۳۸۲–۳۸۳، ۵۴۵، ۵۷۵). رویهمرفته، تا پایان دورة عباسی، اصطلاح بنی‌هاشم بیشتر برای افراد بنی‌عباس به کار می‌رفت، به‌طوری که مراد از بنی‌هاشم، افراد بنی‌عباس در برابر آل‌ابی‌طالب و آل‌علی بود (برای نمونه رجوع کنید به طبری، ج ۴، ص ۳۸۵، ۵۱۶، ۶۲۰، ۶۶۷)، اما پیش از این دوره، بنی هاشم اولاد علی شمرده میشدند.(رجوع کنید به امینی، ج ۲، ص ۱۸۰–۱۹۵). امروزه نیز در ایران، اصطلاح بنی‌هاشم به همین معنی به کار می‌رود.<ref>جمعی از محققان، «بنی هاشم»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ذیل مدخل.</ref>
[[بنی‌عباس|عباسیان]] که فرزندان عباس، عموی پیامبر، بودند با توجه به‌حرمت اجتماعی بنی‌هاشم و با استناد به برخی احادیث که از پیامبر در تکریم بنی‌هاشم روایت شده بود،<ref>الطبقات، ج۱، ص۲۰.</ref> در بزرگنمایی انتسابشان به هاشم کوشیدند و تحت لوای «دعوت هاشمی» فعالیت کردند.<ref>یعقوبی، ج ۲، ص ۳۱۹.</ref> زمینه‌های اجتماعی نزاع بنی‌امیه و بنی‌هاشم نیز که امویان به آن دامن زده بودند، در مطرح کردن این عنوان مؤثر بود.<ref>«بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل؛ طبری، ج ۴، ص ۱۱۱.</ref> روی‌هم‌رفته، تا پایان دوره عباسی، اصطلاح بنی‌هاشم بیشتر برای افراد بنی‌عباس به کار می‌رفت، به‌طوری که مراد از بنی‌هاشم، افراد بنی‌عباس در برابر آل‌ابی‌طالب و آل‌علی بود. امروزه در ایران، اصطلاح بنی‌هاشم به معنای آل‌علی به کار می‌رود.<ref>«بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.</ref>


== فضایل بنی‌ هاشم ==
== فضایل بنی‌ هاشم ==
بنی‌ هاشم دست‌کم پس از فراگیر شدن دین اسلام به سبب آن‌که رسول خدا (ص) از آن‌ها بود، از جایگاهی والا میان مسلمانان برخوردار بوده‌اند. بر پایه روایتی منسوب به پیغمبر (ص) طایفه بنی‌هاشم به سبب رسالت او برگزیده از میان قریش است.<ref>وسیلة الاسلام، ص35.</ref> احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم،<ref>ذخائر العقبی، ص14.</ref> استحباب عیادت بیماران خاندان هاشم<ref>ذخائر العقبی، ص15.</ref> و این‌که آن‌ها سادات اهل بهشت هستند،<ref>ذخائر العقبی، ص15.</ref> هاشمیان در میان عرب به داشتن برخی صفات شناخته بوده‌اند كه از آن جمله، عفت ایشان است (ابن اعثم، ۳ / ۴۸). صفت دیگر، استغناست كه در سخت‌ترین شرایط، با وجود همۀ مشكلات، خود را صاحب جاه می‌دانستند و شأن اجتماعی خویش را از یاد نبرده بودند (بلاذری، همان، ۴(۱) / ۱۱۱-۱۱۲، ۱۴۳).دوستی وزیدن با خاندان بنی‌هاشم به‌عنوان خانواده پیامبر (ص)، در جهان اسلام، فرهنگی رایج بوده است (ذیل، آل محمد؛ نیز كتاب ''سلیم''، ۲ / ۵۷۱؛ هجویری، ۸۶).<ref>مهروش، فرهنگ، «بنی هاشم»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref>  
بنی‌ هاشم دست‌کم پس از فراگیر شدن دین اسلام به سبب آن‌که رسول خدا (ص) از آن‌ها بود، از جایگاهی والا میان مسلمانان برخوردار بوده‌اند. بر پایه روایتی منسوب به پیغمبر (ص) طایفه بنی‌هاشم به سبب رسالت او برگزیده از میان قریش است.<ref>وسیلة الاسلام، ص۳۵.</ref> احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم،<ref>ذخائر العقبی، ص۱۴.</ref> استحباب عیادت بیماران خاندان هاشم<ref>ذخائر العقبی، ص۱۵.</ref> و این‌که آن‌ها سادات اهل بهشت هستند، وجود دارد.<ref>ذخائر العقبی، ص۱۵.</ref> هاشمیان در میان عرب به داشتن صفات نیک شناخته بوده‌اند.<ref>فتوح البلدان، ج۴، ص۱۱۱ و ص۱۱۲.</ref> دوستی وزیدن با خاندان بنی‌هاشم به‌عنوان خانواده پیامبر (ص)، در جهان اسلام، فرهنگی رایج بوده است.<ref>«بنی هاشم»، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref>  


بنی‌هاشم در فقه نیز موضوع برخی از احکام‌اند. بخشی از خمس به فرزندان هاشم، از طریق عبدالمطلب، تعلق دارد و در برابر، جز در موارد خاص، زکات به آنان نمی‌رسد (نجفی، ج ۱۵، ص ۴۰۶–۴۱۵، ج ۱۶، ص ۱۰۴؛ زحیلی، ج ۲، ص ۸۸۳–۸۸۴). از دیدگاه فقهی، [[خداوند]] صدقه را بر بنی‌هاشم به‌طور کلی حرام کرده است.<ref>السرائر، ج1، ص457.</ref> آن‌ها شامل آل علی (ع)، [[آل جعفر]]، [[آل عقیل]] و [[آل عباس]] هستند.<ref>ذخائر العقبی، ص16.</ref> پیامبر (ص) سهم ذوی‌القربی را به بنی‌هاشم و بنی‌مطلب می‌داد.<ref>زادالمعاد، ج3، ص104؛ ج5، ص81.</ref>
بنی‌هاشم در فقه نیز موضوع برخی از احکام‌اند. بخشی از خمس به فرزندان هاشم، از طریق عبدالمطلب، تعلق دارد و در برابر، جز در موارد خاص، زکات به آنان نمی‌رسد.<ref>جواهر الکلام، ج۱۵، ص۴۰۶ و ص۴۱۵.</ref> از دیدگاه فقهی، [[خداوند]] صدقه را بر بنی‌هاشم به‌طور کلی حرام کرده است.<ref>السرائر، ج۱، ص۴۵۷.</ref> آن‌ها شامل آل‌علی(ع)، [[آل جعفر]]، [[آل عقیل]] و [[آل عباس]] هستند.<ref>ذخائر العقبی، ص۱۶.</ref> پیامبر(ص) سهم ذوی‌القربی را به بنی‌هاشم و بنی‌مطلب می‌داد.<ref>زادالمعاد، ج۳، ص۱۰۴؛ ج۵، ص۸۱.</ref>


== باب بنی‌هاشم در مسجدالنبی ==
== باب بنی‌هاشم در مسجدالنبی ==
یکی از درهای مسجدالحرام [[باب بنی‌هاشم]] نام داشت و پرچمی سبز بر آن افراشته بودند.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص173.</ref> این دروازه در برابر بطحاء و وادی بکّه قرار داشته است.
یکی از درهای مسجدالحرام [[باب بنی‌هاشم]] نام داشت و پرچمی سبز بر آن افراشته بودند.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۱۷۳.</ref> این دروازه در برابر بطحاء و وادی بکّه قرار داشته است. به سال ۱۶۷ق. مهدی خلیفه عباسی (حک: ۱۵۸–۱۶۹ق) کار نوسازی و افزایش فضای مسجدالحرام را انجام داد. او فرمان داد که معماران ساختمان مسجد را به گونه‌ای طراحی کنند که خانه کعبه در وسط قرار گیرد. در نتیجه این کار، بر وسعت باب بنی‌هاشم افزوده شد.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۱۷۳.</ref> این در را «باب عباس بن عبدالمطلب» نیز می‌گفتند؛ زیرا از یک سوی در برابر خانه عباس بن عبدالمطلب قرار داشته است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۰۲.</ref>
 
به سال ۱۶۷ق. مهدی خلیفه عباسی (حک: ۱۵۸–۱۶۹ق) کار نوسازی و افزایش فضای مسجدالحرام را انجام داد. او فرمان داد که معماران ساختمان مسجد را به گونه‌ای طراحی کنند که خانه کعبه در وسط قرار گیرد. در نتیجه این کار، بر وسعت باب بنی‌هاشم افزوده شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص173.</ref> این در را «باب عباس بن عبدالمطلب» نیز می‌گفتند؛ زیرا از یک سوی در برابر خانه عباس بن عبدالمطلب قرار داشته است. نماز بر جنازه‌ها در آن مکان برپا می‌شده است.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص202.</ref>


== اماکن منسوب به بنی هاشم ==
== اماکن منسوب به بنی هاشم ==
افراد زیادی از بنی هاشم، مانند [[عبدالمطلب]]، [[ابوطالب]] و [[خدیجه]] در [[جنة المعلاة|قبرستان ابوطالب]] دفن شده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج2، ص289"  الطبقات، ج8، ص15.</ref>
افراد زیادی از بنی هاشم، مانند [[عبدالمطلب]]، [[ابوطالب]] و [[خدیجه]] در [[جنة المعلاة|قبرستان ابوطالب]] دفن شده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹؛ الطبقات، ج۸، ص۱۵.</ref>


=== شعب ابی‌طالب ===
=== شعب ابی‌طالب ===
یکی از مکان‌های منسوب به خاندان بنی هاشم و بنی عبدالمطلب [[شعب ابی‌طالب]] است که محل سکونت آنان در دوره‌های مختلف بوده است. شِعْب مزبور در اختیار خاندان بنی‌هاشم بوده و در دوره‌های مختلف به نام‌های متفاوتی چون شعب بنی‌هاشم، شعب ابی‌طالب، شعب علی بن ابی‌طالب و شعب ابی‌یوسف نامیده می‌‌‌‌شده است. چهره‌های برجسته این خاندان در این شعب به دنیا آمده و در آنجا زندگی کرده‌اند. شعب یاد شده، محل تولد رسول خدا(ص) بوده و خانه خدیجه که محلّ زندگی حضرت با وی بوده و فاطمه زهرا(س) نیز در آن متولّد شده، همین جا بوده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، علی قاضی عسکر، مشعر، تهران، ۱۳۸۴ش، ص۳۰۵ تا ۳۱۰.</ref>
{{اصلی|شعب ابی‌طالب}}
یکی از مکان‌های منسوب به خاندان بنی هاشم و بنی عبدالمطلب [[شعب ابی‌طالب]] است که محل سکونت آنان در دوره‌های مختلف بوده است. این شِعب در اختیار خاندان بنی‌هاشم بوده و در دوره‌های مختلف به نام‌های متفاوتی چون شعب بنی‌هاشم، شعب ابی‌طالب، شعب علی بن ابی‌طالب و شعب ابی‌یوسف نامیده می‌‌‌‌شده است. چهره‌های برجسته این خاندان در این شعب به دنیا آمده و در آنجا زندگی کرده‌اند. شعب ابی‌طالب، محل تولد رسول خدا(ص) بوده و خانه [[خدیجه]] که محل زندگی حضرت با وی بوده و [[حضرت فاطمه|فاطمه زهرا(س)]] نیز در آن متولّد شده، همین جا بوده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص۳۰۵ تا ۳۱۰.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۸۵: خط ۸۲:
* '''الآحاد و المثانی''': ابن‌ابی‌عاصم (م. ۲۸۷ق)، به کوشش باسم فیصل، ریاض، دار الدرایه، ۱۴۱۱ق.
* '''الآحاد و المثانی''': ابن‌ابی‌عاصم (م. ۲۸۷ق)، به کوشش باسم فیصل، ریاض، دار الدرایه، ۱۴۱۱ق.
* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. ۷۵۴ق)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. ۷۵۴ق)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
* '''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. ۷۷۴ق)، بیروت، مکتبة المعارف.
* '''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. ۷۷۴ق)، بیروت، مکتبة المعارف، بی‌تا.
* '''«بنی هاشم»'''، مهروش، فرهنگ، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا.
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. ۳۱۰ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق.
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. ۳۱۰ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق.
* '''تاریخ مدینة دمشق''': ابن‌عساکر (م. ۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* '''تاریخ مدینة دمشق''': ابن‌عساکر (م. ۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
خط ۹۴: خط ۹۲:
* '''جامع البیان''': الطبری (م. ۳۱۰ق)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* '''جامع البیان''': الطبری (م. ۳۱۰ق)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
* '''جمهرة انساب العرب''': ابن‌حزم (م. ۴۵۶ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* '''جمهرة انساب العرب''': ابن‌حزم (م. ۴۵۶ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* '''جواهر الکلام في شرح شرائع الإسلام'''، صاحب جواهر، محمدحسن، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۳۹۳ش.
* '''حج در اندیشه اسلامی'''، قاضی عسکر، علی، مشعر، تهران، ۱۳۸۴ش.
* '''الدرر فی اختصار المغازی والسیر''': ابن‌عبدالبر (م. ۴۶۳ق).
* '''الدرر فی اختصار المغازی والسیر''': ابن‌عبدالبر (م. ۴۶۳ق).
* '''ذخائر العقبی''': احمد بن عبدالله الطبری (م. ۶۹۴ق)، قاهره، دار الکتاب المصریه، ۱۳۵۶ق.
* '''ذخائر العقبی''': احمد بن عبدالله الطبری (م. ۶۹۴ق)، قاهره، دار الکتاب المصریه، ۱۳۵۶ق.

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۶

بنی‌هاشم
مکانبخش‌های مرکزی شهر مکه و پیرامون کعبه
سرسلسلهعمرو ملقب به هاشم
اشخاص مهمهاشم، پیامبر اسلام(ص)، امام علی(ع)، جعفر بن ابی‌طالب، عقیل بن ابی‌طالب، طالب بن ابی‌طالب، عبدالمطلب، حمزه بن عبدالمطلب، عباس بن عبدالمطلب، ابولهب، ابوجهل،
شاخه‌ای ازقریش
زیرشاخه‌هاآل علی(ع)، آل جعفر، آل عقیل، آل عباس، آل ابی‌طالب، آل حارث بن عبدالمطلب، آل ابی‌لهب،
مهم‎ترین اقداماتپیمان حلف المطیبین، پیمان حلف الفضول، حمایت از پیامبر در دعوت بهاسلام
مناصب مهمسقایت، رفادت
مذهببت‌پرستی، اسلام

بنی‌هاشم تیره‌ای شریف از قریش منسوب به هاشم بن عبدمناف است. پیامبر(ص) از همین تیره است. بنی هاشم جایگاهی بالا و اثرگذار هم پیش از اسلام و هم بعد از اسلام داشتند. آنها قبل از اسلام مناصبی از جمله سقایت و رفادت را عهده‌دار بودند.

بنی‌هاشم از زمان بعثت پیامبر(ص) بیشترین نقش را در حمایت پیامبر(ص) داشتند به گونه‌ای که بیشتر طوایف قریش از بیم خون‌خواهی بنی‌هاشم از آسیب رساندن به پیامبر (ص) هراس داشتند. در دوره بعد از هجرت پیامبر (ص) بهمدینه، برخی از بنی هاشم همچون علی(ع) و حمزه همراه رسول خدا (ص) به مدینه مهاجرت کردند و بخشی دیگر مانند ابولهب، عباس بن عبدالمطلب و ابوسفیان بن حارث از مشهورترین ایشان بودند، همچنان در مکه و در صف مشرکان ماندند؛ در این دوران نیز گرایش مشرکان بنی‌هاشم به اسلام به موازات گسترش این آیین افزایش یافت و حمایت بیشتر افراد این طایفه از پیامبر(ص) همچون گذشته ادامه داشت.

اخباری در باب فضیلت بنی‌هاشم، و این که آن‌ها سادات اهل بهشت هستند، روایت شده است.

تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سرسلسله طایفه بنی هاشم، هاشم بن عبدمَناف (۴۵۸–۴۸۳م) (نیای دوم پیامبر) نام داشته[۱] که چهارمین پسر عبدمناف بوده است.[۲] هاشم در میان قریش شخصیتی با نفوذ بوده و حتی ریاست بر قریش را نیز به او نسبت داده‌اند.[۳] وی چهار پسر به نام‌های شَیبه (عبدالمطّلب)، أسد، عَمرو (ابوصَیفی)، نَضْله و همچنین پنج دختر داشت.[۴]

هاشم بن عبدمَناف دو منصب مهم در میان قریش یعنی سقایت و رفادت را برعهده داشت.[۵] بنی‌هاشم با بهره‌گیری از چاه‌های مکه و همچنین زمزم، در برطرف کردن کمبود آب در مکه به ویژه در موسم حج می‌کوشیدند.[۶] پس از مرگ هاشم، منصب سقایت و رفادت پس از کش و قوس‌هایی در اقوام به عبدالمطلب رسید.[۷] کوچک‌ترین فرزند هاشم، عبدالمطلب، بعدها به بزرگ‌ترین و اثرگذارترین فرد قریش تبدیل شد.[۸]

بنی هاشم پیش از اسلام با دیگر قبایل پیمان‌هایی بستند. از جمله پیمان حِلْفُ الْفُضول که در آن بنی‌هاشم، بنی‌مطلب، بنی‌زهره، بنی‌اسد و بنی‌تَیم تعهد سپردند که نگذارند در مکه به کسی ستم شود.[۹] پیش از اسلام، بنی‌هاشم و بنی‌امیه و دیگر سادات قریش در بخش‌های مرکزی شهر مکه و پیرامون کعبه که به بطحاء[۱۰] معروف بود، سکونت داشتند.

دعوت پیامبر از بنی هاشم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بعد از عبدالمطلب (پدربزرگ پیامبر)، فرزندان او با عنوان بنی‌هاشم و بنی‌عبدالمطلب شناخته می‌شدند. بعد از نزول آیة «وَاَنْذِر عَشیرَتَکَ الاقرَبینَ» (شعراء: ۲۱۴) که آغاز دعوت آشکار پیامبر بود، حضرت محمد(ص)، بنی‌عبدالمطلب را گرد آورد و رسماً آنان را به پذیرش دینش فراخواند.[۱۱] اگرچه همه افراد بنی‌هاشم و بنی‌عبدالمطلب در قبول دعوت پیامبر یکسان نبودند و حتی بسیاری از آنان تا بعد از فتح مکه ایمان نیاوردند، ولی همه (به استثنای ابولهب) در برابر واکنش‌های منفی سران قریش و در مقابله با آزارهای مشرکان به پیامبر و مسلمانان، به حمایت از رسول اکرم برخاستند.[۱۲]

در سال هفتم بعثت، تیره‌های گوناگون قریش عهدنامه‌ای درباره قطع کامل ارتباط با بنی‌هاشم منعقد کردند.[۱۳] قریش تعهد سپردند که هرگز با بنی‌هاشم و بنی‌مطلب[۱۴] داد و ستد نکنند و به تحریم اقتصادی و اجتماعی بنی‌هاشم دست زدند.[۱۵] بنی‌هاشم، جز ابولهب،[۱۶] در پاسخ به این تحریم، راهیِ شعب ابی‌طالب شدند و سه سال در تنگنای شدید مالی و اجتماعی زیستند،[۱۷] تا آنکه میان بزرگان قریش در ادامة تحریم اختلاف افتاد و تحریم شکست‌.[۱۸] بعد از هجرت، گذشته از فداکاری‌های افراد بنی‌هاشم برای استقرار اسلام و پیشتاز بودن آنان در دفاع از اسلام و شرکت در غزوه‌ها، آن تعداد از بنی‌هاشم که در مکه بودند، نیز غالباً از همراهی با نقشه‌های مشرکان مکه برای جنگ با مسلمانان امتناع داشتند.[۱۹]

پس از رحلت پیامبر(ص)[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پس از رحلت پیامبر(ص)، علی بن ابی‌طالب(ع) سید بنی هاشم تلقی می‌شد[۲۰] و عباس بن عبدالمطلب عموی پیامبر(ص) نیز در نظام قبیله‌ای عرب منزلت داشت.[۲۱] بنی‌هاشم پس از رویداد سقیفه در زمره کسانی بودند که حدود شش ماه از بیعت با ابوبکر سر باز زدند. سپس ابوبکر به رغم میل عمر بن خطاب، به میان جمع بنی‌هاشم شتافت[۲۲] و گویا همین را نشانه بیعت بنی‌هاشم با خلیفه شمرد.[۲۳]

بزرگ‌ترین دشمنان بنی‌هاشم درون قبیله قریش، تیره دیگر بنی‌عبدمناف یعنی بنی‌امیه بودند که از نسل بن امیّةبن عبدشمس، برادرزاده هاشم بن عبدمناف بودند.[۲۴] با انتخاب عثمان برای خلافت، افرادی از بنی‌امیه قدرت یافتند و زمینه‌های احیای عصبیّت قومی و انتقام‌جویی پدید آمد.[۲۵]

عباسیان که فرزندان عباس، عموی پیامبر، بودند با توجه به‌حرمت اجتماعی بنی‌هاشم و با استناد به برخی احادیث که از پیامبر در تکریم بنی‌هاشم روایت شده بود،[۲۶] در بزرگنمایی انتسابشان به هاشم کوشیدند و تحت لوای «دعوت هاشمی» فعالیت کردند.[۲۷] زمینه‌های اجتماعی نزاع بنی‌امیه و بنی‌هاشم نیز که امویان به آن دامن زده بودند، در مطرح کردن این عنوان مؤثر بود.[۲۸] روی‌هم‌رفته، تا پایان دوره عباسی، اصطلاح بنی‌هاشم بیشتر برای افراد بنی‌عباس به کار می‌رفت، به‌طوری که مراد از بنی‌هاشم، افراد بنی‌عباس در برابر آل‌ابی‌طالب و آل‌علی بود. امروزه در ایران، اصطلاح بنی‌هاشم به معنای آل‌علی به کار می‌رود.[۲۹]

فضایل بنی‌ هاشم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بنی‌ هاشم دست‌کم پس از فراگیر شدن دین اسلام به سبب آن‌که رسول خدا (ص) از آن‌ها بود، از جایگاهی والا میان مسلمانان برخوردار بوده‌اند. بر پایه روایتی منسوب به پیغمبر (ص) طایفه بنی‌هاشم به سبب رسالت او برگزیده از میان قریش است.[۳۰] احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم،[۳۱] استحباب عیادت بیماران خاندان هاشم[۳۲] و این‌که آن‌ها سادات اهل بهشت هستند، وجود دارد.[۳۳] هاشمیان در میان عرب به داشتن صفات نیک شناخته بوده‌اند.[۳۴] دوستی وزیدن با خاندان بنی‌هاشم به‌عنوان خانواده پیامبر (ص)، در جهان اسلام، فرهنگی رایج بوده است.[۳۵]

بنی‌هاشم در فقه نیز موضوع برخی از احکام‌اند. بخشی از خمس به فرزندان هاشم، از طریق عبدالمطلب، تعلق دارد و در برابر، جز در موارد خاص، زکات به آنان نمی‌رسد.[۳۶] از دیدگاه فقهی، خداوند صدقه را بر بنی‌هاشم به‌طور کلی حرام کرده است.[۳۷] آن‌ها شامل آل‌علی(ع)، آل جعفر، آل عقیل و آل عباس هستند.[۳۸] پیامبر(ص) سهم ذوی‌القربی را به بنی‌هاشم و بنی‌مطلب می‌داد.[۳۹]

باب بنی‌هاشم در مسجدالنبی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

یکی از درهای مسجدالحرام باب بنی‌هاشم نام داشت و پرچمی سبز بر آن افراشته بودند.[۴۰] این دروازه در برابر بطحاء و وادی بکّه قرار داشته است. به سال ۱۶۷ق. مهدی خلیفه عباسی (حک: ۱۵۸–۱۶۹ق) کار نوسازی و افزایش فضای مسجدالحرام را انجام داد. او فرمان داد که معماران ساختمان مسجد را به گونه‌ای طراحی کنند که خانه کعبه در وسط قرار گیرد. در نتیجه این کار، بر وسعت باب بنی‌هاشم افزوده شد.[۴۱] این در را «باب عباس بن عبدالمطلب» نیز می‌گفتند؛ زیرا از یک سوی در برابر خانه عباس بن عبدالمطلب قرار داشته است.[۴۲]

اماکن منسوب به بنی هاشم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

افراد زیادی از بنی هاشم، مانند عبدالمطلب، ابوطالب و خدیجه در قبرستان ابوطالب دفن شده‌اند.[۴۳]

شعب ابی‌طالب[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نوشتار اصلی: شعب ابی‌طالب

یکی از مکان‌های منسوب به خاندان بنی هاشم و بنی عبدالمطلب شعب ابی‌طالب است که محل سکونت آنان در دوره‌های مختلف بوده است. این شِعب در اختیار خاندان بنی‌هاشم بوده و در دوره‌های مختلف به نام‌های متفاوتی چون شعب بنی‌هاشم، شعب ابی‌طالب، شعب علی بن ابی‌طالب و شعب ابی‌یوسف نامیده می‌‌‌‌شده است. چهره‌های برجسته این خاندان در این شعب به دنیا آمده و در آنجا زندگی کرده‌اند. شعب ابی‌طالب، محل تولد رسول خدا(ص) بوده و خانه خدیجه که محل زندگی حضرت با وی بوده و فاطمه زهرا(س) نیز در آن متولّد شده، همین جا بوده است.[۴۴]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ تاریخ طبری، ج۱، ص۵۰۴؛ الطبقات، ج۱، ص۷۵ و ص۷۶.
  2. ↑ الآحاد و المثانی، ج۱، ص۱۳۵؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۹۴ و ص۲۳۳؛ الطبقات، ج۱، ص۶۲ و ص۶۴.
  3. ↑ الطبقات، ج۱، ص ۷۵ تا ص۷۸؛ الاکتفاء، ج۱، ص۱۹.
  4. ↑ الاغانی، ج۲۲، ص۶۷؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۲۳۵؛ الطبقات، ج۱، ص۸۹.
  5. ↑ اخبار مکه، ج۱، ص۱۱۱؛ المنمق، ص۴۲.
  6. ↑ اخبار مکه، ص۱۱۱ تا ص۱۱۳.
  7. ↑ تاریخ طبری، ج۱، ص۵۰۳؛ السیرة الحلبیه، ج۱، ص۲۳.
  8. ↑ الطبقات، ج۱، ص۸۶ تا ص۸۷؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۰، الکامل، ج۲، ص۱۵.
  9. ↑ الطبقات، ج۱، ص۱۲۸.
  10. ↑ معجم البلدان، ج1، ص444.
  11. ↑ طبری، ج ۱، ص ۵۴۲.
  12. ↑ «بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.
  13. ↑ السیرة الحلبیه، ج۳، ص۴۹۸؛ اخبار مکه، ج۳، ص۲۵۳.
  14. ↑ سیره ابن‌اسحق، ص۱۵۶.
  15. ↑ سیره ابن‌اسحق، ص۱۵۶؛ التحفة اللطیفه، ج۱، ص۱۱.
  16. ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۱۹۶؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۳۶.
  17. ↑ سیره ابن‌اسحق، ص۱۵۹.
  18. ↑ البدایة و النهایه، ج۳، ص۸۴ و ص۸۵؛ التحفة اللطیفه، ج۱، ص۱۱.
  19. ↑ «بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.
  20. ↑ الریاض النضره، ج۱، ص۳۰۵؛ السیرة الحلبیه، ج۲، ص۳۳۹.
  21. ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۲۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۶۰ و ص۶۱.
  22. ↑ الریاض النضره، ج۲، ص۱۹۵، ص۲۱۴، ص۲۱۷ و ص۲۱۸.
  23. ↑ الطبقات، ج۱، ص۹۴.
  24. ↑ تاریخ طبری، ج۱، ص۵۰۵.
  25. ↑ «بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.
  26. ↑ الطبقات، ج۱، ص۲۰.
  27. ↑ یعقوبی، ج ۲، ص ۳۱۹.
  28. ↑ «بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل؛ طبری، ج ۴، ص ۱۱۱.
  29. ↑ «بنی هاشم»، ج۴، ذیل مدخل.
  30. ↑ وسیلة الاسلام، ص۳۵.
  31. ↑ ذخائر العقبی، ص۱۴.
  32. ↑ ذخائر العقبی، ص۱۵.
  33. ↑ ذخائر العقبی، ص۱۵.
  34. ↑ فتوح البلدان، ج۴، ص۱۱۱ و ص۱۱۲.
  35. ↑ «بنی هاشم»، ج۱۲، ذیل مدخل.
  36. ↑ جواهر الکلام، ج۱۵، ص۴۰۶ و ص۴۱۵.
  37. ↑ السرائر، ج۱، ص۴۵۷.
  38. ↑ ذخائر العقبی، ص۱۶.
  39. ↑ زادالمعاد، ج۳، ص۱۰۴؛ ج۵، ص۸۱.
  40. ↑ اخبار مکه، ج۲، ص۱۷۳.
  41. ↑ اخبار مکه، ج۲، ص۱۷۳.
  42. ↑ اخبار مکه، ج۲، ص۲۰۲.
  43. ↑ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹؛ الطبقات، ج۸، ص۱۵.
  44. ↑ حج در اندیشه اسلامی، ص۳۰۵ تا ۳۱۰.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محتوای این مقاله برگرفته شده است از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل بنی‌هاشم.
  • اخبار الدولة العباسیه: ناشناخته (م. قرن۳ق)، به کوشش الدوری و المطلبی، بیروت، دار الطلیعه، ۱۳۹۱ق.
  • اخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق.
  • اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق)، به کوشش ابن‌دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق.
  • اسد الغابه: ابن‌اثیر (م. ۶۳۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
  • الاصابه: ابن‌حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
  • اعلام النبوه: الماوردی (م. ۴۵۰ق)، بیروت، مکتبة الهلال، ۱۴۰۹ق.
  • الاغانی: ابوالفرج الاصفهانی (م. ۳۵۶ق)، به کوشش علی مهنّا و سمیر جابر، بیروت، دار الفکر.
  • الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله (ص): سلیمان بن موسی الحمیری (م. ۶۳۴ق)، به کوشش محمد عزالدین، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۱۷ق.
  • انساب الاشراف، احمد بن یحیی البلاذری (۲۷۹ق)، به کوشش محمد باقر محمودی، بیروت، مؤسسه الاعلمی، ۱۳۹۴ق.
  • انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.
  • الآحاد و المثانی: ابن‌ابی‌عاصم (م. ۲۸۷ق)، به کوشش باسم فیصل، ریاض، دار الدرایه، ۱۴۱۱ق.
  • البحر المحیط: ابوحیان الاندلسی (م. ۷۵۴ق)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
  • البدایة و النهایه: ابن‌کثیر (م. ۷۷۴ق)، بیروت، مکتبة المعارف، بی‌تا.
  • «بنی هاشم»، مهروش، فرهنگ، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا.
  • تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م. ۳۱۰ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق.
  • تاریخ مدینة دمشق: ابن‌عساکر (م. ۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
  • تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م. ۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق.
  • التحفة اللطیفه: شمس الدین السخاوی (م. ۹۰۲ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
  • التراتیب الاداریه: محمد عبدالحی الکتانی (م. ۱۳۸۲ق)، بیروت، دار الکتاب العربی.
  • التنبیه و الاشراف: المسعودی (م. ۳۴۵ق)، بیروت، دار صعب.
  • جامع البیان: الطبری (م. ۳۱۰ق)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
  • جمهرة انساب العرب: ابن‌حزم (م. ۴۵۶ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
  • جواهر الکلام في شرح شرائع الإسلام، صاحب جواهر، محمدحسن، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۳۹۳ش.
  • حج در اندیشه اسلامی، قاضی عسکر، علی، مشعر، تهران، ۱۳۸۴ش.
  • الدرر فی اختصار المغازی والسیر: ابن‌عبدالبر (م. ۴۶۳ق).
  • ذخائر العقبی: احمد بن عبدالله الطبری (م. ۶۹۴ق)، قاهره، دار الکتاب المصریه، ۱۳۵۶ق.
  • الروض الانف: السهیلی (م. ۵۸۱ق)، به کوشش عبدالرحمن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۲ق.
  • الریاض النضره: احمد بن عبدالله الطبری (م. ۶۹۴ق)، به کوشش حمیری، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۹۹۶م.
  • زاد المعاد: ابن‌قیم الجوزیه (م. ۷۵۱ق)، بیروت، الرساله.
  • سبل الهدی: محمد بن یوسف الصالحی (م. ۹۴۲ق)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
  • السرائر: ابن‌ادریس (م. ۵۹۸ق)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۱ق.
  • السیرة الحلبیه: الحلبی (م. ۱۰۴۴ق)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق.
  • السیرة النبویه: ابن‌هشام (م. ۲۱۳/۲۱۸ق)، به کوشش طه عبدالرؤوف، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۱ق.
  • سیره ابن‌اسحق (السیر و المغازی): ابن‌اسحق (م. ۱۵۱ق)، به کوشش زکار، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، ۱۳۶۸ش.
  • الطبقات الکبری: ابن‌سعد (م. ۲۳۰ق)، بیروت، دار صادر.
  • الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه)، محمد بن سعد (۲۳۰ق)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
  • الطبقات: خلیفة بن خیاط (م. ۲۴۰ق)، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
  • عمدة الطالب: ابن‌عنبه (م. ۸۲۸ق)، به کوشش آل الطالقانی، نجف، المطبعة الحیدریه، ۱۳۸۰ق.
  • الفائق فی غریب الحدیث: الزمخشری (م. ۵۳۸ق)، به کوشش البجاوی و ابوالفضل ابراهیم، لبنان، دار المعرفه.
  • فتوح البلدان: البلاذری (م. ۲۷۹ق)، بیروت، دار الهلال، ۱۹۸۸م.
  • الکامل فی التاریخ: ابن‌اثیر (م. ۶۳۰ق)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
  • لسان العرب: ابن‌منظور (م. ۷۱۱ق)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق.
  • مراصد الاطلاع: صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. ۷۳۹ق)، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
  • مروج الذهب: المسعودی (م. ۳۴۶ق)، به کوشش مفید محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  • مسالک الابصار: احمد بن یحیی (م. ۷۴۹ق)، ابوظبی، المجمع الثقافی، ۱۴۲۳ق.
  • المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق.
  • معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
  • معجم قبائل العرب: عمر کحّاله، بیروت، الرساله، ۱۴۰۵ق.
  • معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م. ۴۸۷ق)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق.
  • مقاتل الطالبیین: ابوالفرج الاصفهانی (م. ۳۵۶ق)، به کوشش سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفه.
  • مناقب آل ابی‌طالب: ابن‌شهرآشوب (م. ۵۸۸ق)، به کوشش گروهی از اساتید، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.
  • المنمق: ابن‌حبیب (م. ۲۴۵ق)، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۵ق.
  • وسیلة الاسلام بالنبی: احمد بن الخطیب ابن‌قنفذ (م. ۸۱۰ق)، به کوشش المحامی، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=بنی_هاشم&oldid=63379»