وقوف به عرفات (فتاوای مراجع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{فتاوی حج | مساله =956 | واجب است وقوف به عرفات ـ که محلي است معروف و محدود است ب...» ایجاد کرد)
 
(اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح ارقام)
 
(۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مقاله فقهی۲
| وقوف در عرفات|وقوف در عرفات}}
{{جعبه اطلاعات اعمال
| عنوان = وقوف در عرفات (فتاوای مراجع)
| تصویر = وقوف در عرفات.jpg
| توضیح تصویر = نمای هوایی از وقوفِ حج‌گزاران در [[عرفات]]
| فیلم = فیلم احکام وقوف در عرفات.mp4
| توضیح فیلم = ببینید: آموزش وقوف در عرفات
| دسته = مناسک [[حج]]
| مربوط به آیین =
| مکان = [[عرفات]]
| زمان = ظهر تا مغرب روز نهم ذی الحجه
| عمل قبلی = [[احرام|احرام در مکه]]
| عمل بعدی = [[وقوف در مشعر]]
| حکم =
| کفاره =
| پیامد فقهی =
| ثواب =
| آداب وابسته =
| فلسفه و اسرار =
| منشاء و تاریخچه =
| مکان‌های وابسته =  [[عرفات]]
| اشیای وابسته =
| ذکرهای وابسته =
| دعاهای وابسته = [[دعاهای شب عرفه]]؛[[دعاهای روز عرفه]]
| مفاهیم فقهی وابسته =
| احکام فقهی وابسته =
| صفحه فتواهای مراجع =
| جستارهای وابسته = [[وقوف در عرفات]]؛[[اعمال حج تمتع]]
}}


{{فتاوی حج  | مساله =956 | واجب است وقوف به عرفات ـ که محلي است معروف و محدود است به حدود معروفه{{توضیح مساله|956| '''آية الله خامنه‌اي:''' و محدوده آن از درّه عُرنه و ثويّه و نمره تا ذي‌مجاز؛ و از دو «مأزم» تا آخرين حد موقف است و اين محدوده‌ها خارج از عرفات قرار دارند.}} ـ به قصد قربت و خالص مثل ساير عبادات.
== واجب بودن وقوف به عرفات ==
| {{ارجاع مساله|956}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =957 | مراد از وقوف، بودن در آن مکان است؛ چه سواره و چه پياده يا نشسته يا خوابيده يا در حال راه رفتن، به هر حال که باشد کافي است.
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۶ | واجب است وقوف به عرفات ـ که محلی است معروف و محدود است به حدود معروفه{{توضیح مساله|۹۵۶| '''آیة الله خامنه‌ای:''' و محدوده آن از درّه عُرنه و ثویّه و نمره تا ذی‌مجاز؛ و از دو «مأزم» تا آخرین حد موقف است و این محدوده‌ها خارج از عرفات قرار دارند.}} ـ به قصد قربت و خالص مثل سایر عبادات.
| {{ارجاع مساله|957}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =958 | اگر در تمام وقت بي‌هوش باشد يا خواب وقوف او باطل است. {{توضیح مساله|958| '''آية الله تبريزى:''' اگر قبل از خواب قصد وقوف کرده، ولو در هنگام وقوف خواب باشد، مانعي ندارد.
| {{ارجاع مساله|۹۵۶}} }}
'''آية الله زنجاني:''' مگر آنکه قبل از زمان وقوف، نيت وقوف کرده باشد درحالي‌که احتمال مي‌داده، تمام مدت وقوف به خواب برود يا بي‌هوش باشد.
 
'''آية الله سبحاني:''' بايد دقايقي پيش از نيت وقوف بيدار باشد، بنابراين تمام وقت بدون نيت و يا بدون دقايقي بيداري، بي‌هوش يا خواب باشد وقوف باطل است.
== منظور از وقوف چیست؟ ==
'''آية الله سيستاني:''' اگر در اول وقت وقوف مثلاً آن را قصد کند و بعد از آن بخوابد يا بي‌هوش شود، تا آخر وقت کفايت مي‌کند و اگر بدون اينکه قصد وقوف کرده باشد در تمام وقت در حال خواب يا بي‌هوش باشد وقوف از او حاصل نشده است و اما اگر قبل از وقت قصد وقوف کرده ولي در تمام وقت خواب يا بي‌هوش باشد، کفايت اين وقوف محل اشکال است. 
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۷ | مراد از وقوف، بودن در آن مکان است؛ چه سواره و چه پیاده یا نشسته یا خوابیده یا در حال راه رفتن، به هر حال که باشد کافی است.
'''آية الله صافي، آية الله گلپايگاني:''' ولي اگر پيش از وقت در عرفات باشد و قصد وقوف کند و به همين قصد بخوابد و اتفاقاً در تمام وقت بيدار نشود صحت وقوف او بعيد نيست و اگر بعد از قصد وقوف و دخول وقت بخوابد ضرر ندارد و وقوف او صحيح است.
|نظر دیگر = ندارد
آية الله مکارم: هرگاه قبلاً به عرفات آمده و نيت کرده باشد صحيح است.
}}
'''آية الله نوري:''' بدون آنکه قبلاً قصد وقوف کرده باشد خواب باشد، وقوف او باطل است.}}
 
| {{ارجاع مساله|958}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =959 | به احتياط واجب لازم است در عرفات باشد از بعد از زوال{{توضیح مساله|959| آية الله تبريزى، آية الله خويي: وقوف در عرفات براي شخص مختار بنا بر احتياط از اول ظهر روز نهم ذي‌حجه تا غروب است، و اظهر اين است که مي‌تواند تا يک ساعت بعدازظهر وقوف را تأخير نمايد.
== بی‌هوشی یا خواب در تمام مدت وقوف ==
'''آية الله خامنه‌اي:''': جواز تأخير از اول وقت، به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر (به صورت جمع) و مقدمات آن، بعيد نيست
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۸ | اگر در تمام وقت بی‌هوش باشد یا خواب وقوف او باطل است. {{توضیح مساله|۹۵۸| '''آیة الله تبریزی:''' اگر قبل از خواب قصد وقوف کرده، ولو در هنگام وقوف خواب باشد، مانعی ندارد.
آية الله زنجاني: تأخير وقوف، از اول زوال به مقدار اداي نماز ظهر و عصر، بدون ترديد جايز است، بلکه تأخير آن تا قبل از غروب، به مقدار مسمّاي عرفي وقوف، جايز مي‌باشد، هرچند خلاف احتياط استحبابي است و منظور از غروب در اين مسئله، زوال حمره مشرقيه است.
'''آیة الله زنجانی:''' مگر آنکه قبل از زمان وقوف، نیت وقوف کرده باشد درحالی‌که احتمال می‌داده، تمام مدت وقوف به خواب برود یا بی‌هوش باشد.
'''آية الله سبحاني:''' فقط مي‌تواند به مقدار اداي نماز ظهر و عصر و انجام مقدمات آن در منطقه نمره که فعلاً مسجد نمره در آنجاست و خارج از عرفات مي‌باشد بماند و به اين مقدار وقوف را به تأخير بيندازد.
'''آیة الله سبحانی:''' باید دقایقی پیش از نیت وقوف بیدار باشد، بنابراین تمام وقت بدون نیت و یا بدون دقایقی بیداری، بی‌هوش یا خواب باشد وقوف باطل است.
'''آية الله سيستاني:''' واجب بودن وقوف از اول ظهر مبني بر احتياط است و اظهر اين است که جايز است آن را از اول ظهر به مقدار انجام يک غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم به تأخير اندازد.}} روز نهم تا غروب شرعي{{توضیح مساله|959| آيات عظام بهجت، تبريزي، خويي، مکارم: تا غروب آفتاب.  
'''آیة الله سیستانی:''' اگر در اول وقت وقوف مثلاً آن را قصد کند و بعد از آن بخوابد یا بی‌هوش شود، تا آخر وقت کفایت می‌کند و اگر بدون اینکه قصد وقوف کرده باشد در تمام وقت در حال خواب یا بی‌هوش باشد وقوف از او حاصل نشده است و اما اگر قبل از وقت قصد وقوف کرده ولی در تمام وقت خواب یا بی‌هوش باشد، کفایت این وقوف محل اشکال است. 
'''آية الله سيستاني:''' با شک در سقوط قرص، غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) و در صورت اطمينان به سقوط قرص خورشيد بنا بر احتياط واجب غروب شرعي (زوال حمره مشرقيه) است.}} که وقت نماز مغرب است، پس جايز نيست تأخير بيندازد و در وقت عصر بيايد و توقف کند.
'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' ولی اگر پیش از وقت در عرفات باشد و قصد وقوف کند و به همین قصد بخوابد و اتفاقاً در تمام وقت بیدار نشود صحت وقوف او بعید نیست و اگر بعد از قصد وقوف و دخول وقت بخوابد ضرر ندارد و وقوف او صحیح است.
| {{ارجاع مساله|959}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =960 | تأخير انداختن از اول ظهر اگر کم باشد مثلاً به مقدار نماز ظهر و  
آیة الله مکارم: هرگاه قبلاً به عرفات آمده و نیت کرده باشد صحیح است.
عصر که جمع بين آنها کند، معلوم نيست حرام باشد{{توضیح مساله|960| به ذيل مسئله قبل مراجعه شود.}}، ولي احتياط آن است که  
'''آیة الله نوری:''' بدون آنکه قبلاً قصد وقوف کرده باشد خواب باشد، وقوف او باطل است.}}
تأخير نيندازد{{توضیح مساله|960|آية الله بهجت: اين احتياط لزومي است.
| {{ارجاع مساله|۹۵۸}} }}
آيات عظام صافي، فاضل، گلپايگاني، مکارم، نوري: اين احتياط ترک نشود.}}
 
| {{ارجاع مساله|960}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =961 | بودن در مجموع بعدازظهر تا مغرب{{توضیح مساله|961| '''آية الله زنجاني:''' گذشت که بيش از مسماي وقوف، واجب نيست، لکن بعد از حضور در عرفات نمي‌تواند قبل از غروب، از عرفات کوچ کند، و اگر کوچ کند به تفصيلي که در مسائل بعد مي‌آيد کفاره دارد؛ ولي حجش باطل نمي‌شود.}} گرچه واجب است چنانچه گذشت لکن تمام آن رکن نيست که حج به ترک آن باطل شود، پس اگر مقدار کمي توقف کند و برود يا طرف عصر بيايد و توقف کند حج او صحيح است اگرچه توقف نکردن از روي عمد و علم باشد.
== زمان وقوف ==
| {{ارجاع مساله|961}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =962 | آنچه در وقوف رکن است مسماي وقوف است به اين معني که گفته شود قدري در عرفات بوده، هرچند خيلي کم باشد مثل يک دقيقه يا دو دقيقه{{توضیح مساله|962| آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: به قدري که عرفاً بگويند در عرفات توقّف کرده است.
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۹ | به احتیاط واجب لازم است در عرفات باشد از بعد از زوال{{توضیح مساله|۹۵۹| آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: وقوف در عرفات برای شخص مختار بنا بر احتیاط از اول ظهر روز نهم ذی‌حجه تا غروب است، و اظهر این است که می‌تواند تا یک ساعت بعدازظهر وقوف را تأخیر نماید.
آية الله مکارم: بهتر است به اين مقدار قناعت نکند.}} پس اگر هيچ به عرفات نرود رکن را ترک کرده.
'''آیة الله خامنه‌ای:''': جواز تأخیر از اول وقت، به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر (به صورت جمع) و مقدمات آن، بعید نیست
| {{ارجاع مساله|962}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =963 | اگر از روي عمد و علم{{توضیح مساله|963| '''آية الله زنجاني:''' اگر بدون عذري مانند فراموشي و ضيق وقت وقوف رکني را ترک کند ...
آیة الله زنجانی: تأخیر وقوف، از اول زوال به مقدار ادای نماز ظهر و عصر، بدون تردید جایز است، بلکه تأخیر آن تا قبل از غروب، به مقدار مسمّای عرفی وقوف، جایز می‌باشد، هرچند خلاف احتیاط استحبابی است و منظور از غروب در این مسئله، زوال حمره مشرقیه است.
'''آية الله سبحاني:''' و با اين فرض اگر تمام وقوفهاي اضطراري ليلي عرفات و اختياري مشعر و يا اضطراري ليلي آن را درک کند حج او باطل است و احرام او به عمره مفرده بدل ميشود و اگر حج بر او مستقر بوده و يا سال اول استطاعت او بوده فرقي نميکند بايد در سال بعد حج را انجام دهد.
'''آیة الله سبحانی:''' فقط می‌تواند به مقدار ادای نماز ظهر و عصر و انجام مقدمات آن در منطقه نمره که فعلاً مسجد نمره در آنجاست و خارج از عرفات می‌باشد بماند و به این مقدار وقوف را به تأخیر بیندازد.
'''آية الله سيستاني:''' يا جهل تقصيري.}}، وقوف رکني را ترک کند يعني در هيچ جزء از بعدازظهر تا مغرب در عرفات نباشد حجش باطل است، و کفايت نمي‌کند براي او وقوف در شب عيد که وقوف اضطراري است.
'''آیة الله سیستانی:''' واجب بودن وقوف از اول ظهر مبنی بر احتیاط است و اظهر این است که جایز است آن را از اول ظهر به مقدار انجام یک غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم به تأخیر اندازد.}} روز نهم تا غروب شرعی{{توضیح مساله|۹۵۹| آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، مکارم: تا غروب آفتاب.  
| {{ارجاع مساله|963}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =964 | اگرکسي عمداً پيش از غروب شرعي از عرفات کوچ کند و از حدود عرفات بيرون رود و پس از آن نادم شود و برگردد و تا غروب توقف کند چيزي بر او نيست بنا بر اقوي{{توضیح مساله|964| آية الله بهجت: احوط ثبوت کفاره است در صورت برگشتن نيز.
'''آیة الله سیستانی:''' با شک در سقوط قرص، غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) و در صورت اطمینان به سقوط قرص خورشید بنا بر احتیاط واجب غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) است.}} که وقت نماز مغرب است، پس جایز نیست تأخیر بیندازد و در وقت عصر بیاید و توقف کند.
'''آية الله نوري:''' احوط کفاره يک شتر است.}}، لکن احتياط در کفاره است به يک شتر، و همچنين اگر بدون آنکه پشيمان شود از کار خود، براي حاجتي برگردد لکن بعد از رسيدن با قصد قربت توقف کند چيزي بر او نيست. {{توضیح مساله|964| آيات عظام تبريزي، خويي، صافی، گلپايگاني: در صورتي که پشيمان شده و برگردد چيزي بر  
| {{ارجاع مساله|۹۵۹}} }}
او نيست.
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۰ | تأخیر انداختن از اول ظهر اگر کم باشد مثلاً به مقدار نماز ظهر و عصر که جمع بین آنها کند، معلوم نیست حرام باشد{{توضیح مساله|۹۶۰| به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.}}، ولی احتیاط آن است که تأخیر نیندازد{{توضیح مساله|۹۶۰|آیة الله بهجت: این احتیاط لزومی است.
آيات عظام خامنه‌اي، سيستانی، مکارم: بيرون رفتن از عرفات قبل از غروب از روي عمد حرام است، ولي حج را باطل نمي‌کند و در صورت مراجعت کفاره ندارد.  
آیات عظام صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، نوری: این احتیاط ترک نشود.}}
'''آية الله زنجاني:''' بر کسي که از عرفات بيرون رفته واجب است برگردد؛ ولي اگر برنگشت حج او باطل نمي‌شود و اگر برگشت (براي پشيماني يا به جهت ديگر) کفاره ندارد، هرچند بعد از مراجعت در وقوفش تا غروب قصد وقوف يا قصد قربت نکند.}}
| {{ارجاع مساله|۹۶۰}} }}{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۱ | بودن در مجموع بعدازظهر تا مغرب{{توضیح مساله|۹۶۱| '''آیة الله زنجانی:''' گذشت که بیش از مسمای وقوف، واجب نیست، لکن بعد از حضور در عرفات نمی‌تواند قبل از غروب، از عرفات کوچ کند، و اگر کوچ کند به تفصیلی که در مسائل بعد می‌آید کفاره دارد؛ ولی حجش باطل نمی‌شود.}} گرچه واجب است چنانچه گذشت لکن تمام آن رکن نیست که حج به ترک آن باطل شود، پس اگر مقدار کمی توقف کند و برود یا طرف عصر بیاید و توقف کند حج او صحیح است اگرچه توقف نکردن از روی عمد و علم باشد.
| {{ارجاع مساله|964}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =965 | اگر در فرض سابق مراجعت نکرد کفاره آن يک شتر است که بايد در راه خدا قرباني کند هر جا بخواهد{{توضیح مساله|965| آية الله بهجت: ظاهر اين است که در منا بايد نحر کند در روز عيد.
| {{ارجاع مساله|۹۶۱}} }}
آيات عظام تبريزي، خويي، سبحاني، صافي، گلپايگاني: بايد در منا شتر را قرباني کند.
 
'''آية الله خامنه‌اي:''': بعيد نيست عدم تعين ذبح در منا، اگرچه احتياط ذبح در منا است و بنا بر احتياط واجب ذبح بايد روز عيد باشد.
== مقدار وقوف ==
'''آية الله سيستاني:''' بايد در روز عيد قربان و احوط آن است که در منا بکشد نه در مکه.
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۲ | آنچه در وقوف رکن است مسمای وقوف است به این معنی که گفته شود قدری در عرفات بوده، هرچند خیلی کم باشد مثل یک دقیقه یا دو دقیقه{{توضیح مساله|۹۶۲| آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: به قدری که عرفاً بگویند در عرفات توقّف کرده است.
آية الله فاضل: طبق ذيل مسئله 514 عمل شود.
آیة الله مکارم: بهتر است به این مقدار قناعت نکند.}} پس اگر هیچ به عرفات نرود رکن را ترک کرده.
آية الله مکارم: در منا و احتياطاً در روز عيد باشد.
| {{ارجاع مساله|۹۶۲}} }}
'''آية الله نوري:''' در راه خدا در روز عيد قرباني کند.}}، و احتياط مستحب آن است که در مکه قرباني کند، و اگر متمکن از قرباني نباشد هيجده روز روزه بگيرد{{توضیح مساله|965| '''آية الله سبحاني:''' و اين روزه را ميتواند در مکه يا پس از بازگشت از مکه بگيرد.
 
'''آية الله سيستاني:''' و مي‌تواند روزه را در مکه يا در راه يا پس از بازگشت به وطن بگيرد.}}، و احتياط مستحب{{توضیح مساله|965| آية الله بهجت، اظهر عدم وجوب توالي است.
== باطل شدن حج در صورت ترک عمدی وقوف ==
آية الله تبريزى، آية الله خويي: بنا بر احتياط... .
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۳ | اگر از روی عمد و علم{{توضیح مساله|۹۶۳| '''آیة الله زنجانی:''' اگر بدون عذری مانند فراموشی و ضیق وقت وقوف رکنی را ترک کند ...
آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: واجب است.
'''آیة الله سبحانی:''' و با این فرض اگر تمام وقوفهای اضطراری لیلی عرفات و اختیاری مشعر و یا اضطراری لیلی آن را درک کند حج او باطل است و احرام او به عمره مفرده بدل میشود و اگر حج بر او مستقر بوده و یا سال اول استطاعت او بوده فرقی نمیکند باید در سال بعد حج را انجام دهد.
آية الله مکارم: اين احتياط ترک نشود.
'''آیة الله سیستانی:''' یا جهل تقصیری.}}، وقوف رکنی را ترک کند یعنی در هیچ جزء از بعدازظهر تا مغرب در عرفات نباشد حجش باطل است، و کفایت نمی‌کند برای او وقوف در شب عید که وقوف اضطراری است.
'''آية الله نوري:''' احتياط واجب.}} آن است که پشت سر هم روزه بگيرد.
| {{ارجاع مساله|۹۶۳}} }}
| {{ارجاع مساله|965}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =966 | اگر سهواً کوچ کرد و بيرون رفت، پس اگر يادش آمد بايد مراجعت کند و اگر مراجعت نکرد گناهکار است، لکن کفاره ندارد بنا بر اقوي،{{توضیح مساله|966| آية الله بهجت: اگر مراجعت نکرد در حکم عامد است علي الأحوط.
 
آية الله تبريزى، آية الله خويي: کسي که از روي فراموشي و يا ندانستن حکم کوچ کند حکم آن حکم عامد است؛ يعني اگر پس از به ياد آمدن و يا دانستن حکم برنگشت، بنا بر احتياط بايد يک شتر کفاره دهد.
== ترک عرفات پیش از غروب و کفاره آن ==
'''آية الله سبحاني:''' بنا بر احتياط بايد يک شتر قرباني کند.
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۴ | اگرکسی عمداً پیش از غروب شرعی از عرفات کوچ کند و از حدود عرفات بیرون رود و پس از آن نادم شود و برگردد و تا غروب توقف کند چیزی بر او نیست بنا بر اقوی{{توضیح مساله|۹۶۴| آیة الله بهجت: احوط ثبوت کفاره است در صورت برگشتن نیز.
'''آية الله سيستاني:''' بنا بر احتياط بايد کفاره بدهد.
'''آیة الله نوری:''' احوط کفاره یک شتر است.}}، لکن احتیاط در کفاره است به یک شتر، و همچنین اگر بدون آنکه پشیمان شود از کار خود، برای حاجتی برگردد لکن بعد از رسیدن با قصد قربت توقف کند چیزی بر او نیست. {{توضیح مساله|۹۶۴| آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، گلپایگانی: در صورتی که پشیمان شده و برگردد چیزی بر  
آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: بنا بر احتياط کفاره بدهد.
او نیست.
آية الله مکارم: بنا بر احتياط کفاره دارد.
آیات عظام خامنه‌ای، سیستانی، مکارم: بیرون رفتن از عرفات قبل از غروب از روی عمد حرام است، ولی حج را باطل نمی‌کند و در صورت مراجعت کفاره ندارد.  
'''آية الله نوري:''' لکن کفاره دارد بنا بر اقوي.}} گرچه احوط است و اگر يادش نيامد چيزي بر او نيست.
'''آیة الله زنجانی:''' بر کسی که از عرفات بیرون رفته واجب است برگردد؛ ولی اگر برنگشت حج او باطل نمی‌شود و اگر برگشت (برای پشیمانی یا به جهت دیگر) کفاره ندارد، هرچند بعد از مراجعت در وقوفش تا غروب قصد وقوف یا قصد قربت نکند.}}
| {{ارجاع مساله|966}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =967 | اگر کسي از روي ندانستن مسئله، آنچه ذکر شد بکند، حکم او حکم کسي است که سهواً کرده است. {{توضیح مساله|967| نظر آيات عظام در مسئله قبل گذشت.}}
| {{ارجاع مساله|۹۶۴}} }}
| {{ارجاع مساله|967}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =968 | اگر کسي به واسطه عذري، مثل فراموشي و تنگي وقت و مثل آن{{توضیح مساله|968| '''آية الله سيستاني:''' و همچنين جاهل قاصر.  
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۵ | اگر در فرض سابق مراجعت نکرد کفاره آن یک شتر است که باید در راه خدا قربانی کند هر جا بخواهد{{توضیح مساله|۹۶۵| آیة الله بهجت: ظاهر این است که در منا باید نحر کند در روز عید.
آية الله فاضل: مثل جهل به موضوع يا حکم يا مريضي يا شدّت گرما و سرما.}}، از ظهر نهم تا غروب شرعي در عرفات نباشد و هيچ جزئي از زمان را درک نکند، کافي است که مقداري از شب{{توضیح مساله|968| '''آية الله زنجاني:''' و شب در اين مسئله، از زوال حمره مشرقيه تا طلوع فجر است.}} عيد را هرچند اندک باشد در عرفات باشد{{توضیح مساله|968| آية الله زنجاني، '''آية الله سيستاني:''' و اگر خوف اين باشد که با درک وقوف اضطراري عرفه، وقوف مشعر قبل از طلوع آفتاب از او فوت بشود واجب است اکتفا کند به وقوف مشعر و حجش صحيح است.}} و اين زمان را وقت اضطراري عرفه مي‌گويند.
آیات عظام تبریزی، خویی، سبحانی، صافی، گلپایگانی: باید در منا شتر را قربانی کند.
| {{ارجاع مساله|968}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =969 | اگر کسي که به واسطه عذر، روز نهم را وقوف نکرده و شب دهم را عمداً و بي‌عذر در عرفات وقوف نکند، ظاهراً حج او باطل مي‌شود{{توضیح مساله|969| آية الله بهجت: موجب بطلان حج است تعمّد ترک وقوف اضطراري عرفه، که از شب عيد تا طلوع فجر است، علي الأحوط.}}، اگرچه درک کند وقوف به مشعر را.
'''آیة الله خامنه‌ای:''': بعید نیست عدم تعین ذبح در منا، اگرچه احتیاط ذبح در منا است و بنا بر احتیاط واجب ذبح باید روز عید باشد.
| {{ارجاع مساله|969}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =970 | اگر کسي به واسطه فراموشي يا غفلت يا عذر ديگر ترک کند وقوف به عرفات را در روز نهم، که وقت اختياري است و در شب دهم که وقت اضطراري است، کفايت مي‌کند در صحيح بودن حج او که وقوف اختياري مشعر را درک کند چنانچه خواهد آمد. {{توضیح مساله|970| آيات عظام تبريزي، خويي، زنجاني: حکم آن بعداً خواهد آمد.}}
'''آیة الله سیستانی:''' باید در روز عید قربان و احوط آن است که در منا بکشد نه در مکه.
آیة الله فاضل: طبق ذیل مسئله ۵۱۴ عمل شود.
آیة الله مکارم: در منا و احتیاطاً در روز عید باشد.
'''آیة الله نوری:''' در راه خدا در روز عید قربانی کند.}}، و احتیاط مستحب آن است که در مکه قربانی کند، و اگر متمکن از قربانی نباشد هیجده روز روزه بگیرد{{توضیح مساله|۹۶۵| '''آیة الله سبحانی:''' و این روزه را میتواند در مکه یا پس از بازگشت از مکه بگیرد.
'''آیة الله سیستانی:''' و می‌تواند روزه را در مکه یا در راه یا پس از بازگشت به وطن بگیرد.}}، و احتیاط مستحب{{توضیح مساله|۹۶۵| آیة الله بهجت، اظهر عدم وجوب توالی است.
آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: بنا بر احتیاط... .
آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: واجب است.
آیة الله مکارم: این احتیاط ترک نشود.
'''آیة الله نوری:''' احتیاط واجب.}} آن است که پشت سر هم روزه بگیرد.
| {{ارجاع مساله|۹۶۵}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۶ | اگر سهواً کوچ کرد و بیرون رفت، پس اگر یادش آمد باید مراجعت کند و اگر مراجعت نکرد گناهکار است، لکن کفاره ندارد بنا بر اقوی،{{توضیح مساله|۹۶۶| آیة الله بهجت: اگر مراجعت نکرد در حکم عامد است علی الأحوط.
آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: کسی که از روی فراموشی و یا ندانستن حکم کوچ کند حکم آن حکم عامد است؛ یعنی اگر پس از به یاد آمدن و یا دانستن حکم برنگشت، بنا بر احتیاط باید یک شتر کفاره دهد.
'''آیة الله سبحانی:''' بنا بر احتیاط باید یک شتر قربانی کند.
'''آیة الله سیستانی:''' بنا بر احتیاط باید کفاره بدهد.
آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: بنا بر احتیاط کفاره بدهد.
آیة الله مکارم: بنا بر احتیاط کفاره دارد.
'''آیة الله نوری:''' لکن کفاره دارد بنا بر اقوی.}} گرچه احوط است و اگر یادش نیامد چیزی بر او نیست.
| {{ارجاع مساله|۹۶۶}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۷ | اگر کسی از روی ندانستن مسئله، آنچه ذکر شد بکند، حکم او حکم کسی است که سهواً کرده است. {{توضیح مساله|۹۶۷| نظر آیات عظام در مسئله قبل گذشت.}}
| {{ارجاع مساله|۹۶۷}} }}
 
== وقوف نکردن به دلیل عذر یا فراموشی ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۸ | اگر کسی به واسطه عذری، مثل فراموشی و تنگی وقت و مثل آن{{توضیح مساله|۹۶۸| '''آیة الله سیستانی:''' و همچنین جاهل قاصر.  
آیة الله فاضل: مثل جهل به موضوع یا حکم یا مریضی یا شدّت گرما و سرما.}}، از ظهر نهم تا غروب شرعی در عرفات نباشد و هیچ جزئی از زمان را درک نکند، کافی است که مقداری از شب{{توضیح مساله|۹۶۸| '''آیة الله زنجانی:''' و شب در این مسئله، از زوال حمره مشرقیه تا طلوع فجر است.}} عید را هرچند اندک باشد در عرفات باشد{{توضیح مساله|۹۶۸| آیة الله زنجانی، '''آیة الله سیستانی:''' و اگر خوف این باشد که با درک وقوف اضطراری عرفه، وقوف مشعر قبل از طلوع آفتاب از او فوت بشود واجب است اکتفا کند به وقوف مشعر و حجش صحیح است.}} و این زمان را وقت اضطراری عرفه می‌گویند.
| {{ارجاع مساله|۹۶۸}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۹ | اگر کسی که به واسطه عذر، روز نهم را وقوف نکرده و شب دهم را عمداً و بی‌عذر در عرفات وقوف نکند، ظاهراً حج او باطل می‌شود{{توضیح مساله|۹۶۹| آیة الله بهجت: موجب بطلان حج است تعمّد ترک وقوف اضطراری عرفه، که از شب عید تا طلوع فجر است، علی الأحوط.}}، اگرچه درک کند وقوف به مشعر را.
| {{ارجاع مساله|۹۶۹}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۰ | اگر کسی به واسطه فراموشی یا غفلت یا عذر دیگر ترک کند وقوف به عرفات را در روز نهم، که وقت اختیاری است و در شب دهم که وقت اضطراری است، کفایت می‌کند در صحیح بودن حج او که وقوف اختیاری مشعر را درک کند چنانچه خواهد آمد. {{توضیح مساله|۹۷۰| آیات عظام تبریزی، خویی، زنجانی: حکم آن بعداً خواهد آمد.}}
استفتائات وقوف به عرفات
استفتائات وقوف به عرفات
| {{ارجاع مساله|970}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =971 | حدودي که براي عرفات و مُزدَلَفه و منا مشخص شده است جهت انجام مناسک، اعتبار دارد يا نه؟
| {{ارجاع مساله|۹۷۰}} }}
ج ـ چنانچه مورد اطمينان يا تصديق اهل محل باشد معتبر است. {{توضیح مساله|971| '''آية الله سيستاني:''' اگر اين حدود دست به دست از قديم اخذ شده باشد معتبر است، مادام که اطمينان در خطاي آن پيدا نشود.
 
آية الله مکارم: معمولاً مورد قبول اهل محل است، بنابراين تابلوها يا علاماتي که گذارده‌اند معتبر است.}}
== استفتائات درباره وقوف در عرفات ==
| {{ارجاع مساله|971}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =972 | کراهت صعود به جبل‌الرحمة، آيا قبل از نيت وقوف به عرفات است يا بعد از آن؟
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۱ |
ج ـ در وقت وقوف کراهت دارد که از جبل بالا رود. {{توضیح مساله|972| '''آية الله زنجاني:''' بنا بر احتياط مستحب، در ساعات وقوف، روي جبل‌الرحمة، وقوف ننمايد؛ ولي کراهت آن ثابت نيست.
 
'''آية الله سبحاني:''' وقوف در دامنه جبل‌الرحمة در صحراي عرفات مستحب است و بهتر است از وقوف بر روي کوه و بالارفتن از جبل‌الرحمة در ساعات وقوف خودداري شود.
سوال: حدودی که برای عرفات و مُزدَلَفه و منا مشخص شده است جهت انجام مناسک، اعتبار دارد یا نه؟
'''آية الله سيستاني:''' جبل‌الرحمة جزو موقف است ولي افضل ايستادن در دامنه کوه از طرف چپ  
جواب چنانچه مورد اطمینان یا تصدیق اهل محل باشد معتبر است. {{توضیح مساله|۹۷۱| '''آیة الله سیستانی:''' اگر این حدود دست به دست از قدیم اخذ شده باشد معتبر است، مادام که اطمینان در خطای آن پیدا نشود.
آیة الله مکارم: معمولاً مورد قبول اهل محل است، بنابراین تابلوها یا علاماتی که گذارده‌اند معتبر است.}}
| {{ارجاع مساله|۹۷۱}} }}
 
=== بالا رفتن از جبل‌الرحمه مکروه است ===
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۲ |سوال: کراهت صعود به جبل‌الرحمة، آیا قبل از نیت وقوف به عرفات است یا بعد از آن؟
جواب: در وقت وقوف کراهت دارد که از جبل بالا رود. {{توضیح مساله|۹۷۲| '''آیة الله زنجانی:''' بنا بر احتیاط مستحب، در ساعات وقوف، روی جبل‌الرحمة، وقوف ننماید؛ ولی کراهت آن ثابت نیست.
'''آیة الله سبحانی:''' وقوف در دامنه جبل‌الرحمة در صحرای عرفات مستحب است و بهتر است از وقوف بر روی کوه و بالارفتن از جبل‌الرحمة در ساعات وقوف خودداری شود.
'''آیة الله سیستانی:''' جبل‌الرحمة جزو موقف است ولی افضل ایستادن در دامنه کوه از طرف چپ  
آن است.}}
آن است.}}
| {{ارجاع مساله|972}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =973 | شخصي وقوف اختياري عرفات را درک کرده و قبل از رفتن به مَشعَر، مُغميٰ عليه شده است، بفرماييد اگر به همين حال تا آخر اعمال باقي باشد وظيفه‌اش چيست و اگر بعد از اغما او را به ايران آورده باشند چه حکمي دارد و نيز اگر بعد از ايام تشريق در ماه ذي‌حجه به هوش بيايد، در مکه باشد يا در ايران، چه بايد کرد؟
| {{ارجاع مساله|۹۷۲}} }}
ج ـ با فرض اينکه عذر او فقط اغما است، پس از به هوش آمدن، اگر ممکن است اعمال حج را اتمام کند{{توضیح مساله|973|'''آية الله تبريزى:''' حج او باطل است و از احرام خارج شده و اگر استطاعت وي تا سال بعد باقي باشد حج بر او واجب است.
 
آية الله خويي: اگر فقط وقوف اختياري عرفات را درک نمايد، اظهر بطلان حج و انقلاب آن به عمره مفرده است.
=== بی‌هوش شدن پیش از رفتن به مشعر ===
آية الله زنجاني، '''آية الله سيستاني:''' حجش باطل است و احرامش بدل به عمره مفرده شده است و بايد مناسک عمره را انجام دهد.
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۳ |سوال:  شخصی وقوف اختیاری عرفات را درک کرده و قبل از رفتن به مَشعَر، مُغمیٰ علیه شده است، بفرمایید اگر به همین حال تا آخر اعمال باقی باشد وظیفه‌اش چیست و اگر بعد از اغما او را به ایران آورده باشند چه حکمی دارد و نیز اگر بعد از ایام تشریق در ماه ذی‌حجه به هوش بیاید، در مکه باشد یا در ایران، چه باید کرد؟
'''آية الله سبحاني:''' پس از به هوش آمدن، آنچه از اعمال که زمان انجامش باقي مانده را به قصد فراغ ذمه به جا آورد و نيز عمره مفرده‌اي اتيان کند و اگر حج بر او مستقر بوده يا استطاعتش تا سال بعد باقي ماند، حج را اعاده کند.
جواب: با فرض اینکه عذر او فقط اغما است، پس از به هوش آمدن، اگر ممکن است اعمال حج را اتمام کند{{توضیح مساله|۹۷۳|'''آیة الله تبریزی:''' حج او باطل است و از احرام خارج شده و اگر استطاعت وی تا سال بعد باقی باشد حج بر او واجب است.
آية الله صافي: به ذيل مسئله 987، صورت هشتم مراجعه شود.
آیة الله خویی: اگر فقط وقوف اختیاری عرفات را درک نماید، اظهر بطلان حج و انقلاب آن به عمره مفرده است.
آية الله فاضل: در فرض مرقوم رمي روز عيد را نيابتاً از طرف او انجام دهند و پس از به هوش آمدن، بقيه اعمال را خودش انجام دهد و بنا بر احتياط واجب عمره مفرده‌اي به جا آورد و اگر حج بر او مستقر بوده و يا استطاعتش تا سال بعد باقيمانده حج را اعاده کند.
آیة الله زنجانی، '''آیة الله سیستانی:''' حجش باطل است و احرامش بدل به عمره مفرده شده است و باید مناسک عمره را انجام دهد.
آية الله گلپايگاني: با درک وقوف اختياري عرفه اگر بقيه اعمال را انجام دهد حج او صحيح است.  
'''آیة الله سبحانی:''' پس از به هوش آمدن، آنچه از اعمال که زمان انجامش باقی مانده را به قصد فراغ ذمه به جا آورد و نیز عمره مفرده‌ای اتیان کند و اگر حج بر او مستقر بوده یا استطاعتش تا سال بعد باقی ماند، حج را اعاده کند.
آية الله مکارم: درک وقوف اختياري عرفي براي صحت حج کافي است، پس اگر به هوش آيد بقيه اعمال را به جا مي‌آورد و اگر نتواند به جا آورد نايب مي‌گيرد به شرط آنکه وقت اعمال باقي باشد در غير اين صورت صحت حج او مشکل است و براي خروج از احرام احتياطاً عمره مفرده به جا آورد.}} و در هر صورت سال بعد حج را اعاده کند و براي احراز خروج از احرام بعد از اتمام حج، عمره مفرده اي اتيان نمايد.
آیة الله صافی: به ذیل مسئله ۹۸۷، صورت هشتم مراجعه شود.
| {{ارجاع مساله|973}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =974 | زني که عادت ماهانه‌اش مثلاً شش روز بوده است، در حال عادت زنانه براي عمره تمتع مُحرم مي‌شود و در روز هشتم ذي‌حجه که روز ششم عادت او است پاک مي‌گردد و غسل مي‌کند و اعمال عمره تمتع را انجام مي‌دهد و براي حج تمتع مُحرم مي‌شود، ولي ظهر روز نهم در عرفه لک مي‌بيند و نمي‌داند که آيا ادامه دارد تا پس از ده روز، تا استحاضه حساب شود و اعمال قبلي او صحيح باشد يا قبل از تمام شدن ده روز از اول عادت قطع مي‌شود تا حکم حيض را داشته باشد، وظيفه او چيست؟ و در همين فرض اگر در مشعر لک ديد چه کند؟
آیة الله فاضل: در فرض مرقوم رمی روز عید را نیابتاً از طرف او انجام دهند و پس از به هوش آمدن، بقیه اعمال را خودش انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب عمره مفرده‌ای به جا آورد و اگر حج بر او مستقر بوده و یا استطاعتش تا سال بعد باقیمانده حج را اعاده کند.
ج ـ عمل به احتياط کند{{توضیح مساله|974| '''آية الله تبريزى:''' چنانچه آن لک که در عرفات ديده به وصف حيض نباشد، زن مزبور مستحاضه است (و همچنين است اگر لک زرد رنگ در مشعر ببيند) احکام مستحاضه را رعايت مي‌کند و اعمال حج تمتع را به جا مي‌آورد و چنانچه لک به وصف حيض باشد، بايد اعمال را به قصد اعم از حج افراد و تمتع ادامه دهد، اگر خون قبل از ده روز قطع شد کشف مي‌شود که وظيفه او حج افراد بوده و بايد بعد از حج، عمره مفرده اتيان کند و اگر قطع نشد و پس از ده روز هم ديد، اعمال حج تمتع او صحيح است.  
آیة الله گلپایگانی: با درک وقوف اختیاری عرفه اگر بقیه اعمال را انجام دهد حج او صحیح است.  
'''آية الله خامنه‌اي:''': عمل به احتياط کند و راه احتياط، انجام اعمال به قصد وظيفه فعليه بدون قصد خصوص تمتع و اِفراد است و قرباني نيز انجام دهد پس اگر خون از ده روز تجاوز کرد اعمالش صحيح بوده و اگر تجاوز نکرد، حجش تبديل به اِفراد شده و واجب است عمره مفرده نيز اگر حج واجب بوده است به جا آورد.
آیة الله مکارم: درک وقوف اختیاری عرفی برای صحت حج کافی است، پس اگر به هوش آید بقیه اعمال را به جا می‌آورد و اگر نتواند به جا آورد نایب می‌گیرد به شرط آنکه وقت اعمال باقی باشد در غیر این صورت صحت حج او مشکل است و برای خروج از احرام احتیاطاً عمره مفرده به جا آورد.}} و در هر صورت سال بعد حج را اعاده کند و برای احراز خروج از احرام بعد از اتمام حج، عمره مفرده ای اتیان نماید.
آية الله خويي: اين احتياط در صورتي است که آن خون داراي صفات حيض باشد و اگر داراي صفات حيض نباشد حکم استحاضه را دارد و احتياط لازم نيست.
| {{ارجاع مساله|۹۷۳}} }}
آية الله زنجاني، آية الله مکارم: چنانچه کاملاً پاک شده باشد، عمره او صحيح است و ديدن لک بعد از آن ضرري به آن نمي‌زند؛ زيرا طهر متخلل بنا بر اقوي حکم حيض را ندارد، بنابراين منظور از ده روز، مجموع دو خون است نه با ضميمه کردن طهر واقع در ميان دو خون و اگر ديدن لک نشانه ادامه مستمر خون باشد به دستور متن عمل کند.
 
'''آية الله سبحاني:''' بايد اعمال خود را به نيت تکليف فعلي اعم از حج تمتع يا إفراد انجام دهد و بنا بر احتياط واجب در منا قرباني نموده و بعد از اعمال مکه عمره مفرده به جا آورد ولي اگر در نيت‌هاي خود به جاي ما في الذمه يا تکليف فعلي، حج تمتع را قصد کرد چنانچه قصد حقيقي او اين بوده که آنچه خداوند بر او واجب گردانيده دارد انجام مي‌دهد اين از باب خطا در تطبيق است و حج او صحيح مي‌باشد؛ ولي اگر عامداً و عالماً قصد حج تمتع کرد و عمره مفرده انجام نداد اکتفا به اين حج مشکل است و احتياط در اعاده آن در سال يا سال‌هاي بعد است.}} و راه احتياط، انجام اعمال بدون قصد تمتع و اِفراد بلکه به قصد ما في الذمه، با قرباني در منا{{توضیح مساله|974| '''آية الله سيستاني:''' قرباني را به قصد رجا انجام دهد و همچنين عمره مفرده، اگر ممکن بود به قصد رجا  
=== لک بینی و حیض ===
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۴ | سوال: زنی که عادت ماهانه‌اش مثلاً شش روز بوده است، در حال عادت زنانه برای عمره تمتع مُحرم می‌شود و در روز هشتم ذی‌حجه که روز ششم عادت او است پاک می‌گردد و غسل می‌کند و اعمال عمره تمتع را انجام می‌دهد و برای حج تمتع مُحرم می‌شود، ولی ظهر روز نهم در عرفه لک می‌بیند و نمی‌داند که آیا ادامه دارد تا پس از ده روز، تا استحاضه حساب شود و اعمال قبلی او صحیح باشد یا قبل از تمام شدن ده روز از اول عادت قطع می‌شود تا حکم حیض را داشته باشد، وظیفه او چیست؟ و در همین فرض اگر در مشعر لک دید چه کند؟
جواب: عمل به احتیاط کند{{توضیح مساله|۹۷۴| '''آیة الله تبریزی:''' چنانچه آن لک که در عرفات دیده به وصف حیض نباشد، زن مزبور مستحاضه است (و همچنین است اگر لک زرد رنگ در مشعر ببیند) احکام مستحاضه را رعایت می‌کند و اعمال حج تمتع را به جا می‌آورد و چنانچه لک به وصف حیض باشد، باید اعمال را به قصد اعم از حج افراد و تمتع ادامه دهد، اگر خون قبل از ده روز قطع شد کشف می‌شود که وظیفه او حج افراد بوده و باید بعد از حج، عمره مفرده اتیان کند و اگر قطع نشد و پس از ده روز هم دید، اعمال حج تمتع او صحیح است.  
'''آیة الله خامنه‌ای:''': عمل به احتیاط کند و راه احتیاط، انجام اعمال به قصد وظیفه فعلیه بدون قصد خصوص تمتع و اِفراد است و قربانی نیز انجام دهد پس اگر خون از ده روز تجاوز کرد اعمالش صحیح بوده و اگر تجاوز نکرد، حجش تبدیل به اِفراد شده و واجب است عمره مفرده نیز اگر حج واجب بوده است به جا آورد.
آیة الله خویی: این احتیاط در صورتی است که آن خون دارای صفات حیض باشد و اگر دارای صفات حیض نباشد حکم استحاضه را دارد و احتیاط لازم نیست.
آیة الله زنجانی، آیة الله مکارم: چنانچه کاملاً پاک شده باشد، عمره او صحیح است و دیدن لک بعد از آن ضرری به آن نمی‌زند؛ زیرا طهر متخلل بنا بر اقوی حکم حیض را ندارد، بنابراین منظور از ده روز، مجموع دو خون است نه با ضمیمه کردن طهر واقع در میان دو خون و اگر دیدن لک نشانه ادامه مستمر خون باشد به دستور متن عمل کند.
'''آیة الله سبحانی:''' باید اعمال خود را به نیت تکلیف فعلی اعم از حج تمتع یا إفراد انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب در منا قربانی نموده و بعد از اعمال مکه عمره مفرده به جا آورد ولی اگر در نیت‌های خود به جای ما فی الذمه یا تکلیف فعلی، حج تمتع را قصد کرد چنانچه قصد حقیقی او این بوده که آنچه خداوند بر او واجب گردانیده دارد انجام می‌دهد این از باب خطا در تطبیق است و حج او صحیح می‌باشد؛ ولی اگر عامداً و عالماً قصد حج تمتع کرد و عمره مفرده انجام نداد اکتفا به این حج مشکل است و احتیاط در اعاده آن در سال یا سال‌های بعد است.}} و راه احتیاط، انجام اعمال بدون قصد تمتع و اِفراد بلکه به قصد ما فی الذمه، با قربانی در منا{{توضیح مساله|۹۷۴| '''آیة الله سیستانی:''' قربانی را به قصد رجا انجام دهد و همچنین عمره مفرده، اگر ممکن بود به قصد رجا  
انجام دهد.
انجام دهد.
آيات عظام صافي، فاضل، گلپايگاني: و پس از گذشت ده روز از اول حيض وظيفه‌اش روشن مي‌شود که اگر از ده روز تجاوز نکرد و خون قطع شد حج بدل به افراد شده و لازم است عمره مفرده به جا آورد و اگر از ده روز تجاوز کرد کشف از استحاضه بودن مي‌کند و حج تمتع او صحيح است.}} و اتيان عمره مفرده بعد از آن است، و چنانچه قصد تمتع کرده و بعد از انجام بعض اعمال حج کشف خلاف شده، اکتفا به اين حج نکند. {{توضیح مساله|974| آيات عظام بهجت، سبحاني، سيستاني، صافي، گلپايگاني، مکارم (با اختلاف در تعبير): هرگاه قصدِ انجامِ وظيفه فعلي داشته باشد کافي است.
آیات عظام صافی، فاضل، گلپایگانی: و پس از گذشت ده روز از اول حیض وظیفه‌اش روشن می‌شود که اگر از ده روز تجاوز نکرد و خون قطع شد حج بدل به افراد شده و لازم است عمره مفرده به جا آورد و اگر از ده روز تجاوز کرد کشف از استحاضه بودن می‌کند و حج تمتع او صحیح است.}} و اتیان عمره مفرده بعد از آن است، و چنانچه قصد تمتع کرده و بعد از انجام بعض اعمال حج کشف خلاف شده، اکتفا به این حج نکند. {{توضیح مساله|۹۷۴| آیات عظام بهجت، سبحانی، سیستانی، صافی، گلپایگانی، مکارم (با اختلاف در تعبیر): هرگاه قصدِ انجامِ وظیفه فعلی داشته باشد کافی است.
'''آية الله زنجاني:''' در صورت عذر حج افراد و عمره مفرده کفايت از حجة الاسلام مي‌کند.
'''آیة الله زنجانی:''' در صورت عذر حج افراد و عمره مفرده کفایت از حجة الاسلام می‌کند.
'''آية الله نوري:''' مگر آنکه قصد وظيفه فعليه نموده و اشتباهاً قصد تمتع کرده باشد.}}
'''آیة الله نوری:''' مگر آنکه قصد وظیفه فعلیه نموده و اشتباهاً قصد تمتع کرده باشد.}}
| {{ارجاع مساله|974}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =975 | در فرض مسئله فوق، اگر در عرفات يا مشعر لک ديد و همان وقت يقين پيدا کرد که خون حيض است و قبلاً پاک نبوده، بايد چه کند با توجه به اينکه وقت وقوفين اختياري و يا اضطراري آن باقي است ولي وقت برگشتن به مکه و انجام اعمال عمره تمتع را ندارد؟
| {{ارجاع مساله|۹۷۴}} }}{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۵ | سوال: در فرض مسئله فوق، اگر در عرفات یا مشعر لک دید و همان وقت یقین پیدا کرد که خون حیض است و قبلاً پاک نبوده، باید چه کند با توجه به اینکه وقت وقوفین اختیاری و یا اضطراری آن باقی است ولی وقت برگشتن به مکه و انجام اعمال عمره تمتع را ندارد؟
ج ـ مورد عدول به اِفراد است. {{توضیح مساله|975| آية الله خويي: زني که به گمان اينکه تا آخر وقت پاک نمي‌شود، نيت حج افراد نمود و بعد کشف خلاف شد، احرام او باطل است و لذا مناسب است زنان حائض به نيت ما في ‌الذمه محرم شوند و به هر حال در فرض سؤال با فرض عدم تمکن از رفتن به ميقات و ادني‌ الحل و يا گذشت وقوف به عرفات از همان جا که هست احتياطاً به نيت حج افراد تجديد تلبيه نمايد.
جواب: مورد عدول به اِفراد است. {{توضیح مساله|۹۷۵| آیة الله خویی: زنی که به گمان اینکه تا آخر وقت پاک نمی‌شود، نیت حج افراد نمود و بعد کشف خلاف شد، احرام او باطل است و لذا مناسب است زنان حائض به نیت ما فی الذمه محرم شوند و به هر حال در فرض سؤال با فرض عدم تمکن از رفتن به میقات و ادنی الحل و یا گذشت وقوف به عرفات از همان جا که هست احتیاطاً به نیت حج افراد تجدید تلبیه نماید.
'''آية الله سيستاني:''' حکمش همان حکم فرض سابق است.
'''آیة الله سیستانی:''' حکمش همان حکم فرض سابق است.
آية الله صافي: بقيه اعمال را به قصد ما في‌ الذمه از تمتع و افراد به جا آورد و بنا بر احتياط واجب عمره مفرده به جا آورد.}}
آیة الله صافی: بقیه اعمال را به قصد ما فی الذمه از تمتع و افراد به جا آورد و بنا بر احتیاط واجب عمره مفرده به جا آورد.}}
| {{ارجاع مساله|975}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =976 | وقوف اضطراري عرفه آيا از اول شب تا طلوع فجر است، يا
| {{ارجاع مساله|۹۷۵}} }}
طلوع آفتاب؟
ج ـ وقوف اضطراري عرفه در شب عيد است و شب تا طلوع فجر است{{توضیح مساله|976|آية الله خويي: و شب تا طلوع آفتاب است.}}
| {{ارجاع مساله|976}} }}
{{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =* | مستحبات وقوف به عرفات{{توضیح مساله|*| آية الله مکارم: اين مستحبات را به قصد رجا انجام مي‌دهد.}}
مستحبات وقوف به عرفات


| {{ارجاع مساله|*}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =977 | در وقوف به عرفات چند چيز مستحب است:
=== زمان وقوف اضطراری ===
1. با طهارت بودن در حال وقوف.
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۶ | سوال: وقوف اضطراری عرفه آیا از اول شب تا طلوع فجر است، یا طلوع آفتاب؟
2. غسل نمودن و بهتر آن است که نزديک ظهر{{توضیح مساله|977| '''آية الله نوري:''' هنگام ظهر.}} باشد.
جواب: وقوف اضطراری عرفه در شب عید است و شب تا طلوع فجر است{{توضیح مساله|۹۷۶|آیة الله خویی: و شب تا طلوع آفتاب است.}}
3. آنچه موجب تفرق حواس است از خود دور سازد تا آنکه قلب او متوجه جناب اقدس الهي گردد.
| {{ارجاع مساله|۹۷۶}} }}
4. نسبت به قافله‌اي که از مکه مي‌آيد، وقوفِ شخص در طرف دست چپ کوه واقع گردد.
{{سخ}} {{سخ}}
5. وقوف او در پايين کوه و در زمين هموار بوده باشد و بالا رفتن کوه  مکروه است. {{توضیح مساله|977| '''آية الله سبحاني:''' وقوف در دامنه «جبل‌الرحمة» در صحراي عرفات مستحب است و بهتر است از وقوف بر روي کوه و بالا رفتن از جبل‌الرحمة در ساعات وقوف خودداري شود.
==منبع==
'''آية الله سيستاني:''' وقوف در پايين کوه افضل است.}}
==مقاله‌های مرتبط==
6. در اول وقت، نماز ظهر و عصر را به يک اذان و دو اقامه به جا آورد.
* [[وقوف به عرفات]]
7. قلب خود را به حضرت حق جلّ و علا متوجه ساخته و حمد الهي و تهليل و تمجيد نموده و ثناي حضرت حق را به جا آورد، پس از آن، صد مرتبه «اللهُ أکبَرُ» و صد مرتبه سوره «توحيد» را بخواند و آنچه خواهد دعا نمايد و از شيطان رجيم به خدا پناه ببرد و اين دعا را نيز بخواند:
{{فتواهای محرمات احرام}}
«أللَّهُمَّ رَبَّ الْمشَاعِرِ کلِّها فُک رَقَبَتي مِنَ النَّارِ وَأوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِک الْحَلالِ وَادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنَّ وَالْاِنْسِ، أَللَّهُمَّ لا تَمْکرْ بِي وَلا تَخْدَعْني وَلا تَسْتَدْرِجْني يا أسْمَعَ السَّامِعينَ وَيا أبْصَـرَ النَّاظِرينَ وَيا أسْرَعَ الْحاسِبِينَ وَيا أرْحَمَ الرَّاحِمينَ أسْأَلُک أنْ تُصَلّيَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَأنْ تَفْعَلَ بي کذا وَکذا».
و به جاي کذا و کذا حاجت خود را نام ببرد پس دست به آسمان بردارد و بگويد:
«أَللَّهُمَّ حاجَتي إلَيْک الَّتي اِنْ أعْطَيْتَنِيها لَمْ يَضُـرَّني ما مَنَعْتَني وَإنْ مَنَعْتَنيها لَمْ يَنْفَعَني ما أعْطَيْتَني، أَسْأَلُک خَلاصَ رَقَبَتي مِنَ النَّارِ أَللَّهُمَّ إنّي عَبْدُک وَمِلْک ناصِيَتي بِيَدِک وَأجَلي بِعِلْمِک، أَسْأَلُک أنْ تُوَفِّقَني لِما يُرْضيک عَنِّي وَأنْ تُسَلِّمَ مِنِّي مَناسِکيَ الَّتي أرَيْتَها خَلِيلَک اِبْراهيمَ صَلَواتُ اللهِ عَلَيْهِ وَدَلَلْتَ عَلَيْها نَبِيِّک مُحَمَّداً9 أَللَّهُمَّ اجْعَلْني مِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ وَأطَلْتَ عُمْرَهُ وَأحْيَيْتَهُ بَعْدَ المَوْتِ».
8. اين دعا را بخواند:
«لا إلهَ إلّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَريک لَهُ، لَهُ الْمُلْک وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيي وَيُمِيتُ وَهُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلى کلِّ شَيء قَدِيرٌ، أَللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ کالَّذي تَقُولُ وَخَيْراً مِمّا نَقُولُ وَفَوْقَ ما يَقُولُ الْقائِلُونَ، أَللَّهُمَّ لَک صَلاتي وَنُسُکي وَمَحْيايَ وَمَماتي وَلَک تُراثي (بَراءَتي خل) وَبِک حَوْلي وَمِنْک قُوَّتي، أَللَّهُمَّ إنّي أعُوذُ بِک مِنَ الْفَقْرِ وَمِنْ وَساوِسِ الْصُّدورِ وَمِنْ شَتاتِ الأمْرِ وَمِنْ عَذابِ الْقَبْرِ، أَللَّهُمَّ إنّي أَسْأَلُک خَيْرَ الرِّياح وَأعُوذُ بِک مِنْ شَرِّ ما يَجيءُ بِهِ الرِّياحُ وَأَسْأَلُک خَيْرَ اللَّيْلِ وَخَيْرَ النَّهارِ، أَللَّهُمَّ اجْعَلْ في قَلْبي نُوراً وَفي سَمْعي وَبَصَري نُوراً وَفي لَحْمي وَدَمي وَعِظامي وَعُرُوقِي وَمَقْعَدي وَمَقامي وَمَدْخَلي وَمَخْرَجي نُوراً وَأعْظِمْ لي نُوراً يا رَبِّ يَوْمَ أَلْقاک إنَّک عَلى کلِّ شَيء قَديرٌ».
و در اين روز تا مي‌تواند از خيرات و صدقات کوتاهي نکند.
9. آنکه کعبه را استقبال نموده و اين اذکار را بگويد:
«سُبْحانَ اللهِ» صد مرتبه «اللهُ أکبَرُ» صد مرتبه «ما شاءَ اللهُ لا قُوَّةَ إلَّا بِاللهِ» صد مرتبه «أشْهَدُ أنْ لا اِلهَ اِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِيک لَهُ لَهُ المُلْک وَلَهُ الحَمْدُ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَيُمِيتُ وَيُحْيي وَهُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الخَيْرُ وَهُوَ عَلى کلَّ شَيء قَدِيرٌ» صد مرتبه.
پس، از اولِ سوره بقره ده آيه بخواند، پس سوره توحيد سه مرتبه و آية الکرسي را بخواند تا آخر پس اين آيات سوره اعراف را بخواند:
{اِنَّ رَبَّکمُ اللهُ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَالْاَرْضَ في سِتَّةِ أيّام ثُمَّ اسْتَوي عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِـي اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثاً وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرات بِأمْرِهِ اَلا لَهُ الْخَلْقُ وَالاَمْرُ تَبارَک اللهُ رَبُّ الْعالَمِينَ (54) اُدْعُوا رَبَّکمُ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً اِنَّهُ لا يُحِبُّ المُعْتَدِينَ (55) وَلا تُفْسِدُوا فِي الْاَرْضِ بَعْدَ اِصْلاحِها وَادْعُوهُ خَوْفاً وَطَمَعاً اِنَّ رَحْمَتَ اللهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمحْسِنينَ (56)}.
پس سوره «قُل أعُوذُ بِرَبِّ الفَلَق» و سوره «قُل أعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ» را بخواند.
پس آنچه از نعم الهي بياد داشته باشد، يکايک ذکر نموده و حمد الهي نمايد و همچنين بر اهل و مال و ساير چيزهايي که حضرت حق به او تفضل نموده، حمد بنمايد و بگويد:
«اللَّهُمَّ لَک الحَمْدُ عَلى نَعْمائِک الَّتي لا تُحْصي بِعَدَد وَلا تُکافَأُ بِعَمَل».
و به آياتي از قرآن، که در آنها ذکر حمد شده است، خدا را حمد نمايد و به آياتي که در آنها ذکر تسبيح شده است خدا را تسبيح نمايد و به آياتي که در آنها ذکر تکبير شده است خدا را تکبير نمايد و به آياتي که در آنها ذکر تهليل شده است خدا را تهليل نمايد و بر محمد و آل محمد عليهم الصلاة و السلام زياد صلوات بفرستد و به هر اسمي از اسماء الله که در قرآن موجود است خدا را بخواند و به آنچه از اسماء الهي که در ياد دارد خدا را ذکر کند و به اسماء الهي که در آخر سوره حشر موجود است خدا را بخواند و آنها عبارتند از:
«اللهُ عالِمُ الْغَيْبِ وَالشّهادَةِ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ الْمَلِک الْقُدّوسُ السَّلامُ المُؤْمِنُ المُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الجَبَّارُ المُتَکبِّرُ الخالِقُ الْبارئُ المُصَوِّرُ».
و اين دعا را بخواند:
«أَسْأَلُک يا اللهُ يا رَحْمنُ بِکلِّ اْسْم هُوَ لَک وَأسْأَلُک بِقُوَّتِک وَقُدْرَتِک وَعِزَّتِک وَبِجَميعِ ما أحاطَ بِهِ عِلْمُک وَبِجَمْعِک وَبِأرْکانِک کلِّها وَبِحَقِّ رَسُولِک صَلواتُ اللهِ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَبِاسْمِک الاَْکبَرِ الاَکبَرِ وَبِاسْمِک الْعَظِيمِ الَّذي مَنْ دَعاک بِهِ کانَ حَقّاً عَلَيْک أنْ لا تُخَّيِّبَهُ وَبِاسْمِک الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ الَّذي مَنْ دَعاک بِهِ کانَ حَقّاً عَلَيْک أنْ لا تَرُدَّهُ وَأنْ تُعْطِيَهُ ما سَأَلَ أنْ تَغْفِرَ لِي جَميعَ ذُنُوبي في جَميع عِلْمِک فِيَّ».
و هر حاجت که داري بخواه و از حق سبحانه و تعالي طلب کن که توفيق حج بيابي در سال آينده و هر سال. و هفتاد مرتبه بگو: «أَسْأَلُک الجَنَّةَ» و هفتاد مرتبه «أسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّي وَأتُوبُ اِلَيْهِ».
پس بخوان اين دعا را: «أَللَّهُمَّ فُکنِي مِنَ النَّارِ وَأوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِک الحَلالِ الطَيِّبِ وَادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالْاِنْسِ وَشَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ».
10. آنکه نزديک غروب آفتاب بگويد:
«أللَّهُمَّ اِنِّي أعُوذُ بِک مِنَ الفَقْرِ وَمِنْ تَشَتُّتِ الْاُمُورِ وَمِنْ شَرِّ ما يَحْدُثُ بِاللَّيْلِ وَالنَّهارِ أمْسـي ظُلْمِي مُسْتَجِيراً بِعَفْوِک وَأمْسي خَوْفي مُسْتَجيراً بِأمانِک وَأمْسي ذُنُوبي مُسْتَجِيرَةً بِمَغْفِرَتِک وَأمْسي ذُلِّي مُسْتَجِيراً بِعِزِّک وَأمْسي وَجْهِي الْفانِيَ الْبالِي مُسْتَجيراً بِوَجْهِک الْباقي يا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَيا أجوَدَ مَنْ أعْطي جَلِّلْنِي بِرَحْمَتِک وَأَلْبِسْني عافِيَتَک وَاصْرِفْ عَنِّي شَرَّ جَمِيعِ خَلْقِک».
و بدان که ادعيه وارده در اين روز شريف بسيار است و هر قدر که ميسور باشد خواندن دعا مناسب است و بسيار خوب است که در اين روز دعاي حضرت سيد الشهداء7 و دعاي حضرت زين العابدين سلام الله عليه را که در صحيفه کامله است خوانده شود و بعد از غروب آفتاب بگويد:
«أَللَّهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ هذا المَوْقِفِ وَارْزُقْنِيهِ مِنْ قابِل أبَداً ما أبْقَيْتَني وَاقْلِبْنِيَ الْيَوْمَ مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُستَجاباً لِي مَرْحُوماً مَغْفُوراً لِي بأفْضَلِ ما يَنْقَلِبُ بِهِ الْيَوْمَ أحَدٌ مِنْ وَفْدِک وَحُجّاجِ بَيْتِک الحَرامِ وَاجْعَلْنِيَ الْيَوْمَ مِنْ أکرَمِ وَفْدِک عَلَيْک وَأعْطِني أفْضَلَ ما أعْطَيْتَ أحَداً مِنْهُمْ مِنَ الخَيْرِ وَالْبَرَکةِ وَالرَّحْمَةِ والرِّضْوانِ وَالمَغْفِرَةِ وَبارِک لِي فِيما أرْجِعُ اِلَيْهِ مِنْ أَهْل أَوْ مال أَوْ قَلِيل أَوْ کثير وَبارِک لَهُمْ فِيَّ».
و بسيار بگويد: «أَللَّهُمَّ أعْتِقْنِي مِنَ النَّارِ».
| {{ارجاع مساله|977}} }}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۶

مقاله توصیفی فقهی این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام وقوف در عرفات است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله وقوف در عرفات.
وقوف در عرفات (فتاوای مراجع)
نمای هوایی از وقوفِ حج‌گزاران در عرفات
دسته مناسک حج
مکان عرفات
زمان ظهر تا مغرب روز نهم ذی الحجه
عمل قبلی احرام در مکه
عمل بعدی وقوف در مشعر
مکان‌های وابسته عرفات
دعاهای وابسته دعاهای شب عرفه؛دعاهای روز عرفه
جستارهای وابسته وقوف در عرفات؛اعمال حج تمتع

ببینید: آموزش وقوف در عرفات

واجب بودن وقوف به عرفات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۵۶
امام خمینی: واجب است وقوف به عرفات ـ که محلی است معروف و محدود است به حدود معروفه[م۹۵۶ ۱] ـ به قصد قربت و خالص مثل سایر عبادات.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله خامنه‌ای: و محدوده آن از درّه عُرنه و ثویّه و نمره تا ذی‌مجاز؛ و از دو «مأزم» تا آخرین حد موقف است و این محدوده‌ها خارج از عرفات قرار دارند.

منظور از وقوف چیست؟[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۵۷
امام خمینی: مراد از وقوف، بودن در آن مکان است؛ چه سواره و چه پیاده یا نشسته یا خوابیده یا در حال راه رفتن، به هر حال که باشد کافی است.


بی‌هوشی یا خواب در تمام مدت وقوف[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۵۸
امام خمینی: اگر در تمام وقت بی‌هوش باشد یا خواب وقوف او باطل است. [م۹۵۸ ۱]
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله تبریزی: اگر قبل از خواب قصد وقوف کرده، ولو در هنگام وقوف خواب باشد، مانعی ندارد. آیة الله زنجانی: مگر آنکه قبل از زمان وقوف، نیت وقوف کرده باشد درحالی‌که احتمال می‌داده، تمام مدت وقوف به خواب برود یا بی‌هوش باشد. آیة الله سبحانی: باید دقایقی پیش از نیت وقوف بیدار باشد، بنابراین تمام وقت بدون نیت و یا بدون دقایقی بیداری، بی‌هوش یا خواب باشد وقوف باطل است. آیة الله سیستانی: اگر در اول وقت وقوف مثلاً آن را قصد کند و بعد از آن بخوابد یا بی‌هوش شود، تا آخر وقت کفایت می‌کند و اگر بدون اینکه قصد وقوف کرده باشد در تمام وقت در حال خواب یا بی‌هوش باشد وقوف از او حاصل نشده است و اما اگر قبل از وقت قصد وقوف کرده ولی در تمام وقت خواب یا بی‌هوش باشد، کفایت این وقوف محل اشکال است.  آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: ولی اگر پیش از وقت در عرفات باشد و قصد وقوف کند و به همین قصد بخوابد و اتفاقاً در تمام وقت بیدار نشود صحت وقوف او بعید نیست و اگر بعد از قصد وقوف و دخول وقت بخوابد ضرر ندارد و وقوف او صحیح است. آیة الله مکارم: هرگاه قبلاً به عرفات آمده و نیت کرده باشد صحیح است. آیة الله نوری: بدون آنکه قبلاً قصد وقوف کرده باشد خواب باشد، وقوف او باطل است.

زمان وقوف[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۵۹
امام خمینی: به احتیاط واجب لازم است در عرفات باشد از بعد از زوال[م۹۵۹ ۱] روز نهم تا غروب شرعی[م۹۵۹ ۲] که وقت نماز مغرب است، پس جایز نیست تأخیر بیندازد و در وقت عصر بیاید و توقف کند.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: وقوف در عرفات برای شخص مختار بنا بر احتیاط از اول ظهر روز نهم ذی‌حجه تا غروب است، و اظهر این است که می‌تواند تا یک ساعت بعدازظهر وقوف را تأخیر نماید. آیة الله خامنه‌ای:: جواز تأخیر از اول وقت، به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر (به صورت جمع) و مقدمات آن، بعید نیست آیة الله زنجانی: تأخیر وقوف، از اول زوال به مقدار ادای نماز ظهر و عصر، بدون تردید جایز است، بلکه تأخیر آن تا قبل از غروب، به مقدار مسمّای عرفی وقوف، جایز می‌باشد، هرچند خلاف احتیاط استحبابی است و منظور از غروب در این مسئله، زوال حمره مشرقیه است. آیة الله سبحانی: فقط می‌تواند به مقدار ادای نماز ظهر و عصر و انجام مقدمات آن در منطقه نمره که فعلاً مسجد نمره در آنجاست و خارج از عرفات می‌باشد بماند و به این مقدار وقوف را به تأخیر بیندازد. آیة الله سیستانی: واجب بودن وقوف از اول ظهر مبنی بر احتیاط است و اظهر این است که جایز است آن را از اول ظهر به مقدار انجام یک غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم به تأخیر اندازد.
  2. ↑ آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، مکارم: تا غروب آفتاب. آیة الله سیستانی: با شک در سقوط قرص، غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) و در صورت اطمینان به سقوط قرص خورشید بنا بر احتیاط واجب غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) است.
مسئله ۹۶۰
امام خمینی: تأخیر انداختن از اول ظهر اگر کم باشد مثلاً به مقدار نماز ظهر و عصر که جمع بین آنها کند، معلوم نیست حرام باشد[م۹۶۰ ۱]، ولی احتیاط آن است که تأخیر نیندازد[م۹۶۰ ۲]
مراجع دیگر:
  1. ↑ به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.
  2. ↑ آیة الله بهجت: این احتیاط لزومی است. آیات عظام صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، نوری: این احتیاط ترک نشود.
مسئله ۹۶۱
امام خمینی: بودن در مجموع بعدازظهر تا مغرب[م۹۶۱ ۱] گرچه واجب است چنانچه گذشت لکن تمام آن رکن نیست که حج به ترک آن باطل شود، پس اگر مقدار کمی توقف کند و برود یا طرف عصر بیاید و توقف کند حج او صحیح است اگرچه توقف نکردن از روی عمد و علم باشد.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله زنجانی: گذشت که بیش از مسمای وقوف، واجب نیست، لکن بعد از حضور در عرفات نمی‌تواند قبل از غروب، از عرفات کوچ کند، و اگر کوچ کند به تفصیلی که در مسائل بعد می‌آید کفاره دارد؛ ولی حجش باطل نمی‌شود.

مقدار وقوف[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۶۲
امام خمینی: آنچه در وقوف رکن است مسمای وقوف است به این معنی که گفته شود قدری در عرفات بوده، هرچند خیلی کم باشد مثل یک دقیقه یا دو دقیقه[م۹۶۲ ۱] پس اگر هیچ به عرفات نرود رکن را ترک کرده.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: به قدری که عرفاً بگویند در عرفات توقّف کرده است. آیة الله مکارم: بهتر است به این مقدار قناعت نکند.

باطل شدن حج در صورت ترک عمدی وقوف[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۶۳
امام خمینی: اگر از روی عمد و علم[م۹۶۳ ۱]، وقوف رکنی را ترک کند یعنی در هیچ جزء از بعدازظهر تا مغرب در عرفات نباشد حجش باطل است، و کفایت نمی‌کند برای او وقوف در شب عید که وقوف اضطراری است.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله زنجانی: اگر بدون عذری مانند فراموشی و ضیق وقت وقوف رکنی را ترک کند ... آیة الله سبحانی: و با این فرض اگر تمام وقوفهای اضطراری لیلی عرفات و اختیاری مشعر و یا اضطراری لیلی آن را درک کند حج او باطل است و احرام او به عمره مفرده بدل میشود و اگر حج بر او مستقر بوده و یا سال اول استطاعت او بوده فرقی نمیکند باید در سال بعد حج را انجام دهد. آیة الله سیستانی: یا جهل تقصیری.

ترک عرفات پیش از غروب و کفاره آن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۶۴
امام خمینی: اگرکسی عمداً پیش از غروب شرعی از عرفات کوچ کند و از حدود عرفات بیرون رود و پس از آن نادم شود و برگردد و تا غروب توقف کند چیزی بر او نیست بنا بر اقوی[م۹۶۴ ۱]، لکن احتیاط در کفاره است به یک شتر، و همچنین اگر بدون آنکه پشیمان شود از کار خود، برای حاجتی برگردد لکن بعد از رسیدن با قصد قربت توقف کند چیزی بر او نیست. [م۹۶۴ ۲]
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله بهجت: احوط ثبوت کفاره است در صورت برگشتن نیز. آیة الله نوری: احوط کفاره یک شتر است.
  2. ↑ آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، گلپایگانی: در صورتی که پشیمان شده و برگردد چیزی بر او نیست. آیات عظام خامنه‌ای، سیستانی، مکارم: بیرون رفتن از عرفات قبل از غروب از روی عمد حرام است، ولی حج را باطل نمی‌کند و در صورت مراجعت کفاره ندارد. آیة الله زنجانی: بر کسی که از عرفات بیرون رفته واجب است برگردد؛ ولی اگر برنگشت حج او باطل نمی‌شود و اگر برگشت (برای پشیمانی یا به جهت دیگر) کفاره ندارد، هرچند بعد از مراجعت در وقوفش تا غروب قصد وقوف یا قصد قربت نکند.
مسئله ۹۶۵
امام خمینی: اگر در فرض سابق مراجعت نکرد کفاره آن یک شتر است که باید در راه خدا قربانی کند هر جا بخواهد[م۹۶۵ ۱]، و احتیاط مستحب آن است که در مکه قربانی کند، و اگر متمکن از قربانی نباشد هیجده روز روزه بگیرد[م۹۶۵ ۲]، و احتیاط مستحب[م۹۶۵ ۳] آن است که پشت سر هم روزه بگیرد.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله بهجت: ظاهر این است که در منا باید نحر کند در روز عید. آیات عظام تبریزی، خویی، سبحانی، صافی، گلپایگانی: باید در منا شتر را قربانی کند. آیة الله خامنه‌ای:: بعید نیست عدم تعین ذبح در منا، اگرچه احتیاط ذبح در منا است و بنا بر احتیاط واجب ذبح باید روز عید باشد. آیة الله سیستانی: باید در روز عید قربان و احوط آن است که در منا بکشد نه در مکه. آیة الله فاضل: طبق ذیل مسئله ۵۱۴ عمل شود. آیة الله مکارم: در منا و احتیاطاً در روز عید باشد. آیة الله نوری: در راه خدا در روز عید قربانی کند.
  2. ↑ آیة الله سبحانی: و این روزه را میتواند در مکه یا پس از بازگشت از مکه بگیرد. آیة الله سیستانی: و می‌تواند روزه را در مکه یا در راه یا پس از بازگشت به وطن بگیرد.
  3. ↑ آیة الله بهجت، اظهر عدم وجوب توالی است. آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: بنا بر احتیاط... . آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: واجب است. آیة الله مکارم: این احتیاط ترک نشود. آیة الله نوری: احتیاط واجب.
مسئله ۹۶۶
امام خمینی: اگر سهواً کوچ کرد و بیرون رفت، پس اگر یادش آمد باید مراجعت کند و اگر مراجعت نکرد گناهکار است، لکن کفاره ندارد بنا بر اقوی،[م۹۶۶ ۱] گرچه احوط است و اگر یادش نیامد چیزی بر او نیست.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله بهجت: اگر مراجعت نکرد در حکم عامد است علی الأحوط. آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: کسی که از روی فراموشی و یا ندانستن حکم کوچ کند حکم آن حکم عامد است؛ یعنی اگر پس از به یاد آمدن و یا دانستن حکم برنگشت، بنا بر احتیاط باید یک شتر کفاره دهد. آیة الله سبحانی: بنا بر احتیاط باید یک شتر قربانی کند. آیة الله سیستانی: بنا بر احتیاط باید کفاره بدهد. آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: بنا بر احتیاط کفاره بدهد. آیة الله مکارم: بنا بر احتیاط کفاره دارد. آیة الله نوری: لکن کفاره دارد بنا بر اقوی.
مسئله ۹۶۷
امام خمینی: اگر کسی از روی ندانستن مسئله، آنچه ذکر شد بکند، حکم او حکم کسی است که سهواً کرده است. [م۹۶۷ ۱]
مراجع دیگر:
  1. ↑ نظر آیات عظام در مسئله قبل گذشت.

وقوف نکردن به دلیل عذر یا فراموشی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۶۸
امام خمینی: اگر کسی به واسطه عذری، مثل فراموشی و تنگی وقت و مثل آن[م۹۶۸ ۱]، از ظهر نهم تا غروب شرعی در عرفات نباشد و هیچ جزئی از زمان را درک نکند، کافی است که مقداری از شب[م۹۶۸ ۲] عید را هرچند اندک باشد در عرفات باشد[م۹۶۸ ۳] و این زمان را وقت اضطراری عرفه می‌گویند.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله سیستانی: و همچنین جاهل قاصر. آیة الله فاضل: مثل جهل به موضوع یا حکم یا مریضی یا شدّت گرما و سرما.
  2. ↑ آیة الله زنجانی: و شب در این مسئله، از زوال حمره مشرقیه تا طلوع فجر است.
  3. ↑ آیة الله زنجانی، آیة الله سیستانی: و اگر خوف این باشد که با درک وقوف اضطراری عرفه، وقوف مشعر قبل از طلوع آفتاب از او فوت بشود واجب است اکتفا کند به وقوف مشعر و حجش صحیح است.
مسئله ۹۶۹
امام خمینی: اگر کسی که به واسطه عذر، روز نهم را وقوف نکرده و شب دهم را عمداً و بی‌عذر در عرفات وقوف نکند، ظاهراً حج او باطل می‌شود[م۹۶۹ ۱]، اگرچه درک کند وقوف به مشعر را.
مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله بهجت: موجب بطلان حج است تعمّد ترک وقوف اضطراری عرفه، که از شب عید تا طلوع فجر است، علی الأحوط.
مسئله ۹۷۰
امام خمینی: اگر کسی به واسطه فراموشی یا غفلت یا عذر دیگر ترک کند وقوف به عرفات را در روز نهم، که وقت اختیاری است و در شب دهم که وقت اضطراری است، کفایت می‌کند در صحیح بودن حج او که وقوف اختیاری مشعر را درک کند چنانچه خواهد آمد. [م۹۷۰ ۱]

استفتائات وقوف به عرفات

مراجع دیگر:
  1. ↑ آیات عظام تبریزی، خویی، زنجانی: حکم آن بعداً خواهد آمد.

استفتائات درباره وقوف در عرفات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۷۱
امام خمینی:

سوال: حدودی که برای عرفات و مُزدَلَفه و منا مشخص شده است جهت انجام مناسک، اعتبار دارد یا نه؟ جواب چنانچه مورد اطمینان یا تصدیق اهل محل باشد معتبر است. [م۹۷۱ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله سیستانی: اگر این حدود دست به دست از قدیم اخذ شده باشد معتبر است، مادام که اطمینان در خطای آن پیدا نشود. آیة الله مکارم: معمولاً مورد قبول اهل محل است، بنابراین تابلوها یا علاماتی که گذارده‌اند معتبر است.

بالا رفتن از جبل‌الرحمه مکروه است[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۷۲
امام خمینی: سوال: کراهت صعود به جبل‌الرحمة، آیا قبل از نیت وقوف به عرفات است یا بعد از آن؟

جواب: در وقت وقوف کراهت دارد که از جبل بالا رود. [م۹۷۲ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله زنجانی: بنا بر احتیاط مستحب، در ساعات وقوف، روی جبل‌الرحمة، وقوف ننماید؛ ولی کراهت آن ثابت نیست. آیة الله سبحانی: وقوف در دامنه جبل‌الرحمة در صحرای عرفات مستحب است و بهتر است از وقوف بر روی کوه و بالارفتن از جبل‌الرحمة در ساعات وقوف خودداری شود. آیة الله سیستانی: جبل‌الرحمة جزو موقف است ولی افضل ایستادن در دامنه کوه از طرف چپ آن است.

بی‌هوش شدن پیش از رفتن به مشعر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۷۳
امام خمینی: سوال: شخصی وقوف اختیاری عرفات را درک کرده و قبل از رفتن به مَشعَر، مُغمیٰ علیه شده است، بفرمایید اگر به همین حال تا آخر اعمال باقی باشد وظیفه‌اش چیست و اگر بعد از اغما او را به ایران آورده باشند چه حکمی دارد و نیز اگر بعد از ایام تشریق در ماه ذی‌حجه به هوش بیاید، در مکه باشد یا در ایران، چه باید کرد؟

جواب: با فرض اینکه عذر او فقط اغما است، پس از به هوش آمدن، اگر ممکن است اعمال حج را اتمام کند[م۹۷۳ ۱] و در هر صورت سال بعد حج را اعاده کند و برای احراز خروج از احرام بعد از اتمام حج، عمره مفرده ای اتیان نماید.

مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله تبریزی: حج او باطل است و از احرام خارج شده و اگر استطاعت وی تا سال بعد باقی باشد حج بر او واجب است. آیة الله خویی: اگر فقط وقوف اختیاری عرفات را درک نماید، اظهر بطلان حج و انقلاب آن به عمره مفرده است. آیة الله زنجانی، آیة الله سیستانی: حجش باطل است و احرامش بدل به عمره مفرده شده است و باید مناسک عمره را انجام دهد. آیة الله سبحانی: پس از به هوش آمدن، آنچه از اعمال که زمان انجامش باقی مانده را به قصد فراغ ذمه به جا آورد و نیز عمره مفرده‌ای اتیان کند و اگر حج بر او مستقر بوده یا استطاعتش تا سال بعد باقی ماند، حج را اعاده کند. آیة الله صافی: به ذیل مسئله ۹۸۷، صورت هشتم مراجعه شود. آیة الله فاضل: در فرض مرقوم رمی روز عید را نیابتاً از طرف او انجام دهند و پس از به هوش آمدن، بقیه اعمال را خودش انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب عمره مفرده‌ای به جا آورد و اگر حج بر او مستقر بوده و یا استطاعتش تا سال بعد باقیمانده حج را اعاده کند. آیة الله گلپایگانی: با درک وقوف اختیاری عرفه اگر بقیه اعمال را انجام دهد حج او صحیح است. آیة الله مکارم: درک وقوف اختیاری عرفی برای صحت حج کافی است، پس اگر به هوش آید بقیه اعمال را به جا می‌آورد و اگر نتواند به جا آورد نایب می‌گیرد به شرط آنکه وقت اعمال باقی باشد در غیر این صورت صحت حج او مشکل است و برای خروج از احرام احتیاطاً عمره مفرده به جا آورد.

لک بینی و حیض[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۷۴
امام خمینی: سوال: زنی که عادت ماهانه‌اش مثلاً شش روز بوده است، در حال عادت زنانه برای عمره تمتع مُحرم می‌شود و در روز هشتم ذی‌حجه که روز ششم عادت او است پاک می‌گردد و غسل می‌کند و اعمال عمره تمتع را انجام می‌دهد و برای حج تمتع مُحرم می‌شود، ولی ظهر روز نهم در عرفه لک می‌بیند و نمی‌داند که آیا ادامه دارد تا پس از ده روز، تا استحاضه حساب شود و اعمال قبلی او صحیح باشد یا قبل از تمام شدن ده روز از اول عادت قطع می‌شود تا حکم حیض را داشته باشد، وظیفه او چیست؟ و در همین فرض اگر در مشعر لک دید چه کند؟

جواب: عمل به احتیاط کند[م۹۷۴ ۱] و راه احتیاط، انجام اعمال بدون قصد تمتع و اِفراد بلکه به قصد ما فی الذمه، با قربانی در منا[م۹۷۴ ۲] و اتیان عمره مفرده بعد از آن است، و چنانچه قصد تمتع کرده و بعد از انجام بعض اعمال حج کشف خلاف شده، اکتفا به این حج نکند. [م۹۷۴ ۳]

مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله تبریزی: چنانچه آن لک که در عرفات دیده به وصف حیض نباشد، زن مزبور مستحاضه است (و همچنین است اگر لک زرد رنگ در مشعر ببیند) احکام مستحاضه را رعایت می‌کند و اعمال حج تمتع را به جا می‌آورد و چنانچه لک به وصف حیض باشد، باید اعمال را به قصد اعم از حج افراد و تمتع ادامه دهد، اگر خون قبل از ده روز قطع شد کشف می‌شود که وظیفه او حج افراد بوده و باید بعد از حج، عمره مفرده اتیان کند و اگر قطع نشد و پس از ده روز هم دید، اعمال حج تمتع او صحیح است. آیة الله خامنه‌ای:: عمل به احتیاط کند و راه احتیاط، انجام اعمال به قصد وظیفه فعلیه بدون قصد خصوص تمتع و اِفراد است و قربانی نیز انجام دهد پس اگر خون از ده روز تجاوز کرد اعمالش صحیح بوده و اگر تجاوز نکرد، حجش تبدیل به اِفراد شده و واجب است عمره مفرده نیز اگر حج واجب بوده است به جا آورد. آیة الله خویی: این احتیاط در صورتی است که آن خون دارای صفات حیض باشد و اگر دارای صفات حیض نباشد حکم استحاضه را دارد و احتیاط لازم نیست. آیة الله زنجانی، آیة الله مکارم: چنانچه کاملاً پاک شده باشد، عمره او صحیح است و دیدن لک بعد از آن ضرری به آن نمی‌زند؛ زیرا طهر متخلل بنا بر اقوی حکم حیض را ندارد، بنابراین منظور از ده روز، مجموع دو خون است نه با ضمیمه کردن طهر واقع در میان دو خون و اگر دیدن لک نشانه ادامه مستمر خون باشد به دستور متن عمل کند. آیة الله سبحانی: باید اعمال خود را به نیت تکلیف فعلی اعم از حج تمتع یا إفراد انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب در منا قربانی نموده و بعد از اعمال مکه عمره مفرده به جا آورد ولی اگر در نیت‌های خود به جای ما فی الذمه یا تکلیف فعلی، حج تمتع را قصد کرد چنانچه قصد حقیقی او این بوده که آنچه خداوند بر او واجب گردانیده دارد انجام می‌دهد این از باب خطا در تطبیق است و حج او صحیح می‌باشد؛ ولی اگر عامداً و عالماً قصد حج تمتع کرد و عمره مفرده انجام نداد اکتفا به این حج مشکل است و احتیاط در اعاده آن در سال یا سال‌های بعد است.
  2. ↑ آیة الله سیستانی: قربانی را به قصد رجا انجام دهد و همچنین عمره مفرده، اگر ممکن بود به قصد رجا انجام دهد. آیات عظام صافی، فاضل، گلپایگانی: و پس از گذشت ده روز از اول حیض وظیفه‌اش روشن می‌شود که اگر از ده روز تجاوز نکرد و خون قطع شد حج بدل به افراد شده و لازم است عمره مفرده به جا آورد و اگر از ده روز تجاوز کرد کشف از استحاضه بودن می‌کند و حج تمتع او صحیح است.
  3. ↑ آیات عظام بهجت، سبحانی، سیستانی، صافی، گلپایگانی، مکارم (با اختلاف در تعبیر): هرگاه قصدِ انجامِ وظیفه فعلی داشته باشد کافی است. آیة الله زنجانی: در صورت عذر حج افراد و عمره مفرده کفایت از حجة الاسلام می‌کند. آیة الله نوری: مگر آنکه قصد وظیفه فعلیه نموده و اشتباهاً قصد تمتع کرده باشد.
مسئله ۹۷۵
امام خمینی: سوال: در فرض مسئله فوق، اگر در عرفات یا مشعر لک دید و همان وقت یقین پیدا کرد که خون حیض است و قبلاً پاک نبوده، باید چه کند با توجه به اینکه وقت وقوفین اختیاری و یا اضطراری آن باقی است ولی وقت برگشتن به مکه و انجام اعمال عمره تمتع را ندارد؟

جواب: مورد عدول به اِفراد است. [م۹۷۵ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله خویی: زنی که به گمان اینکه تا آخر وقت پاک نمی‌شود، نیت حج افراد نمود و بعد کشف خلاف شد، احرام او باطل است و لذا مناسب است زنان حائض به نیت ما فی الذمه محرم شوند و به هر حال در فرض سؤال با فرض عدم تمکن از رفتن به میقات و ادنی الحل و یا گذشت وقوف به عرفات از همان جا که هست احتیاطاً به نیت حج افراد تجدید تلبیه نماید. آیة الله سیستانی: حکمش همان حکم فرض سابق است. آیة الله صافی: بقیه اعمال را به قصد ما فی الذمه از تمتع و افراد به جا آورد و بنا بر احتیاط واجب عمره مفرده به جا آورد.

زمان وقوف اضطراری[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسئله ۹۷۶
امام خمینی: سوال: وقوف اضطراری عرفه آیا از اول شب تا طلوع فجر است، یا طلوع آفتاب؟

جواب: وقوف اضطراری عرفه در شب عید است و شب تا طلوع فجر است[م۹۷۶ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑ آیة الله خویی: و شب تا طلوع آفتاب است.



منبع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مقاله‌های مرتبط[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=وقوف_به_عرفات_(فتاوای_مراجع)&oldid=57789»