اخبار مکه (ابن منده): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref> ') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>' به '</ref> ') |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
{{اصلی|ابن منده}} | {{اصلی|ابن منده}} | ||
ابوالقاسم عبدالرحمن بن ابی‌عبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن یحیی بن مندة العبدی الاصفهانی، [[حافظ قرآن|حافظ]] و [[حدیث|مُحَدِّث]]، در سال ۳۸۱ق در [[اصفهان]] زاده شد.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> او و دیگر اعضای خاندانش را «ابن مَنده» لقب داده‌اند. این کلمه لقب نیای آنان ابراهیم، فرزند نتیجه فیروزان بن چهار بُخت است.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.</ref> گفته‌اند که فیروزان از صاحب منصبان لشکری ساسانیان بوده که در رویداد فتح اصفهان، [[اسلام]] آورده است.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.</ref> لقب «عبدی» این خاندان ازاین‌روست که یحیی بن منده با زنی از بنی‌عبد یالیل ازدواج کرد.<ref>شذرات الذهب، ج۴، ص۵۰۵.</ref> این خاندانِ دارای اصالت [[ایران|ایرانی]] و [[مذهب حنبلی]]، دست‌کم از سده سوم تا هفتم قمری در اصفهان می‌زیسته و در دانش حدیث شهرت داشته‌اند.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۶۹۷-۶۹۸، «ابن منده».</ref> | ابوالقاسم عبدالرحمن بن ابی‌عبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن یحیی بن مندة العبدی الاصفهانی، [[حافظ قرآن|حافظ]] و [[حدیث|مُحَدِّث]]، در سال ۳۸۱ق در [[اصفهان]] زاده شد.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> او و دیگر اعضای خاندانش را «ابن مَنده» لقب داده‌اند. این کلمه لقب نیای آنان ابراهیم، فرزند نتیجه فیروزان بن چهار بُخت است.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.</ref> گفته‌اند که فیروزان از صاحب منصبان لشکری ساسانیان بوده که در رویداد فتح اصفهان، [[اسلام]] آورده است.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.</ref> لقب «عبدی» این خاندان ازاین‌روست که یحیی بن منده با زنی از بنی‌عبد یالیل ازدواج کرد.<ref>شذرات الذهب، ج۴، ص۵۰۵.</ref> این خاندانِ دارای اصالت [[ایران|ایرانی]] و [[مذهب حنبلی]]، دست‌کم از سده سوم تا هفتم قمری در اصفهان می‌زیسته و در دانش حدیث شهرت داشته‌اند.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۶۹۷-۶۹۸، «ابن منده».</ref> | ||
منابع تاریخی، عبدالرحمن بن منده را بسیار ستوده و نام مشایخش را به تفصیل نوشته‌اند.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> او در جست‌وجوی دانش به شهرهای بسیار سفر کرد و در اصفهان، [[نیشابور]]، [[واسط]]، [[بغداد]]، [[مکه]] و دیگر شهرهای سرزمین‌های اسلامی از مشایخ فراوان [[حدیث]] شنید.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> نخستین استاد ابن منده، پدرش محمد (درگذشت ۳۰۱ق)<ref>طبقات المحدثین باصبهان، ج۳، ص۴۴۲.</ref> از دانشوران سرشناس آن روزگار و نام‌آورترین دانشور خاندان ابن منده<ref>نک: تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۲.</ref> بود. ابن منده در گزارش حدیث بسیار وسواس داشت و جز بر شیوه اجازه، حدیثی روایت نمی‌کرد.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵.</ref> او از دانشورانی سرشناس مانند [[حاکم نیشابوری]] و [[زاهر بن احمد سرخسی]]، [[اجازه روایت]] گرفت.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۱.</ref> گفته‌اند به سنّت سخت پایبند بود و با آن چه بدعت می‌شمرد، ستیز می‌کرد و در این راه از کسی باک نداشت.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴.</ref> وی سرانجام به سال ۴۷۰ق در اصفهان درگذشت و جمعیتی بسیار در تشییع جنازه او شرکت جستند.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۴.</ref> | منابع تاریخی، عبدالرحمن بن منده را بسیار ستوده و نام مشایخش را به تفصیل نوشته‌اند.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> او در جست‌وجوی دانش به شهرهای بسیار سفر کرد و در اصفهان، [[نیشابور]]، [[واسط]]، [[بغداد]]، [[مکه]] و دیگر شهرهای سرزمین‌های اسلامی از مشایخ فراوان [[حدیث]] شنید.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> نخستین استاد ابن منده، پدرش محمد (درگذشت ۳۰۱ق)<ref>طبقات المحدثین باصبهان، ج۳، ص۴۴۲.</ref> از دانشوران سرشناس آن روزگار و نام‌آورترین دانشور خاندان ابن منده<ref>نک: تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۲.</ref> بود. ابن منده در گزارش حدیث بسیار وسواس داشت و جز بر شیوه اجازه، حدیثی روایت نمی‌کرد.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵.</ref> او از دانشورانی سرشناس مانند [[حاکم نیشابوری]] و [[زاهر بن احمد سرخسی]]، [[اجازه روایت]] گرفت.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۱.</ref> گفته‌اند به سنّت سخت پایبند بود و با آن چه بدعت می‌شمرد، ستیز می‌کرد و در این راه از کسی باک نداشت.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴.</ref> وی سرانجام به سال ۴۷۰ق در اصفهان درگذشت و جمعیتی بسیار در تشییع جنازه او شرکت جستند.<ref>المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۴.</ref> | ||
==موضوع کتاب== | ==موضوع کتاب== | ||
آثاری گوناگون را به [[ابن منده]] نسبت داده‌اند که برخی از آن‌ها اکنون در دست نیستند؛ مانند تاریخ اصبهان<ref>الکامل، ج۱۰، ص۱۰۸.</ref> و اخبار مکه. کتاب اخیر از آثار تاریخ محلی [[مکه]] بوده که گم شده و جز اشاره کوتاه [[سخاوی]]، از آن آگاهی در دست نیست.<ref>الاعلان بالتوبیخ، ص۲۸۲.</ref> در پی سخاوی، [[سنیدی]] نیز از این کتاب یاد کرده است.<ref>معجم ما الف عن مکه، ص۵۸.</ref> منابع دیگری که به شرح حال و آثار ابن منده پرداخته‌اند، از این اثر یاد نکرده‌اند.<ref>نک: سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۵؛ کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۷۱-۱۶۷۲.</ref> | آثاری گوناگون را به [[ابن منده]] نسبت داده‌اند که برخی از آن‌ها اکنون در دست نیستند؛ مانند تاریخ اصبهان<ref>الکامل، ج۱۰، ص۱۰۸.</ref> و اخبار مکه. کتاب اخیر از آثار تاریخ محلی [[مکه]] بوده که گم شده و جز اشاره کوتاه [[سخاوی]]، از آن آگاهی در دست نیست.<ref>الاعلان بالتوبیخ، ص۲۸۲.</ref> در پی سخاوی، [[سنیدی]] نیز از این کتاب یاد کرده است.<ref>معجم ما الف عن مکه، ص۵۸.</ref> منابع دیگری که به شرح حال و آثار ابن منده پرداخته‌اند، از این اثر یاد نکرده‌اند.<ref>نک: سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۵؛ کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۷۱-۱۶۷۲.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۱۳ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۴۴
اخبار مکه، از آثار گمشده تاریخ محلی مکه، نوشته عبدالرحمن بن محمد بن منده (درگذشت ۴۷۰ق). نویسنده کتاب حافظ، مُحَدِّث و اهل اصفهان بوده است. وی دقت بسیار در ضبط حدیث داشته است. اخبار مکه امروزه در دست نیست؛ اما گزارش‌های کوتاهی از آن در کتاب‌های سخاوی و سنیدی آمده است. موضوع کتاب تاریخ مکه است.
نویسنده
ابوالقاسم عبدالرحمن بن ابی‌عبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن یحیی بن مندة العبدی الاصفهانی، حافظ و مُحَدِّث، در سال ۳۸۱ق در اصفهان زاده شد.[۱] او و دیگر اعضای خاندانش را «ابن مَنده» لقب داده‌اند. این کلمه لقب نیای آنان ابراهیم، فرزند نتیجه فیروزان بن چهار بُخت است.[۲] گفته‌اند که فیروزان از صاحب منصبان لشکری ساسانیان بوده که در رویداد فتح اصفهان، اسلام آورده است.[۳] لقب «عبدی» این خاندان ازاین‌روست که یحیی بن منده با زنی از بنی‌عبد یالیل ازدواج کرد.[۴] این خاندانِ دارای اصالت ایرانی و مذهب حنبلی، دست‌کم از سده سوم تا هفتم قمری در اصفهان می‌زیسته و در دانش حدیث شهرت داشته‌اند.[۵]
منابع تاریخی، عبدالرحمن بن منده را بسیار ستوده و نام مشایخش را به تفصیل نوشته‌اند.[۶] او در جست‌وجوی دانش به شهرهای بسیار سفر کرد و در اصفهان، نیشابور، واسط، بغداد، مکه و دیگر شهرهای سرزمین‌های اسلامی از مشایخ فراوان حدیث شنید.[۷] نخستین استاد ابن منده، پدرش محمد (درگذشت ۳۰۱ق)[۸] از دانشوران سرشناس آن روزگار و نام‌آورترین دانشور خاندان ابن منده[۹] بود. ابن منده در گزارش حدیث بسیار وسواس داشت و جز بر شیوه اجازه، حدیثی روایت نمی‌کرد.[۱۰] او از دانشورانی سرشناس مانند حاکم نیشابوری و زاهر بن احمد سرخسی، اجازه روایت گرفت.[۱۱] گفته‌اند به سنّت سخت پایبند بود و با آن چه بدعت می‌شمرد، ستیز می‌کرد و در این راه از کسی باک نداشت.[۱۲] وی سرانجام به سال ۴۷۰ق در اصفهان درگذشت و جمعیتی بسیار در تشییع جنازه او شرکت جستند.[۱۳]
موضوع کتاب
آثاری گوناگون را به ابن منده نسبت داده‌اند که برخی از آن‌ها اکنون در دست نیستند؛ مانند تاریخ اصبهان[۱۴] و اخبار مکه. کتاب اخیر از آثار تاریخ محلی مکه بوده که گم شده و جز اشاره کوتاه سخاوی، از آن آگاهی در دست نیست.[۱۵] در پی سخاوی، سنیدی نیز از این کتاب یاد کرده است.[۱۶] منابع دیگری که به شرح حال و آثار ابن منده پرداخته‌اند، از این اثر یاد نکرده‌اند.[۱۷]
پانویس
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.
- ↑ شذرات الذهب، ج۴، ص۵۰۵.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۶۹۷-۶۹۸، «ابن منده».
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.
- ↑ طبقات المحدثین باصبهان، ج۳، ص۴۴۲.
- ↑ نک: تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۲.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۱.
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴.
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۴.
- ↑ الکامل، ج۱۰، ص۱۰۸.
- ↑ الاعلان بالتوبیخ، ص۲۸۲.
- ↑ معجم ما الف عن مکه، ص۵۸.
- ↑ نک: سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۵؛ کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۷۱-۱۶۷۲.
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل اخبار مكه ابن منده.
- الاعلان بالتوبیخ: شمس الدین السخاوی (درگذشت ۹۰۲ق)، به کوشش فرانس روزنتال، بیروت،دار الکتب العلمیه.
- تذکرة الحفّاظ: الذهبی (درگذشت ۷۴۸ق)، بیروت،دار احیاء التراث العربی.
- دائرة المعارف بزرگ اسلامی: زیر نظر بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ، ۱۳۷۲ش.
- سیر اعلام النبلاء: الذهبی (درگذشت ۷۴۸ق)، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق.
- شذرات الذهب: عبدالحی بن العماد (درگذشت ۱۰۸۹ق)، بیروت،دار ابن کثیر، ۱۹۸۶م.
- طبقات المحدثین باصبهان: عبدالله بن حبان (درگذشت ۳۶۹ق)، به کوشش عبدالغفور، بیروت، الرساله، ۱۴۱۲ق.
- الکامل فی التاریخ: ابن اثیر علی بن محمد الجزری (درگذشت ۶۳۰ق)، بیروت،دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- کشف الظنون: حاجی خلیفه (درگذشت ۱۰۶۷ق)، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق.
- معجم ما الف عن مکه: عبدالعزیز السنیدی، ریاض، مکتبة الملک فهد، ۱۴۲۰ق.
- المنتظم: ابن جوزی (درگذشت ۵۹۷ق)، به کوشش محمد عبدالقادر و مصطفی عبدالقادر، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۲م.