پرش به محتوا

چاه عهن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
 
(۱۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
== مکان ==
بئر العهن از چاه‌های مشهور مدینه بوده  و در روستای قربان<ref>وصف المدینه المنوره، ص ۱۰</ref> در منطقه «العالیه» واقع بوده است.<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥</ref>


== پیشینه ==
'''چاه العهن''' یکی از چاه‌های مشهور [[مدینه]] است که در [[روستای قربان]] و منطقه «[[العالیه]]» واقع شده و به نام‌های «[[الیسیره]]» و «[[بئر عالیه]]» نیز شناخته می‌شود. این چاه دارای آب شیرین و گوارا بوده و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از آن برای نوشیدن آب و وضو گرفتن استفاده می‌کردند. در گذشته، چاه در نزدیکی درختی به نام «سدرة» قرار داشت و در حال حاضر در منطقه [[بلاد البدریه]] قابل مشاهده است.
در گذشته، نزدیک این چاه درختی به نام «سدرة» وجود داشت که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه در دامنه کوه واقع شده و آب آن شیرین و گوارا است، اما محل دقیق آن امروزه مشخص نیست. برخی معتقدند که این همان چاه الیسیره است.


موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، أيوب صبري باشا، ص ٣٤٢
== نام ==
این چاه به نام العهن نام گذاری شده است،<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص 164</ref> در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی پشم رنگی می‌باشد؛<ref>تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا، ص ۲۶۸</ref> همچنین این چاه به نام های «[[الیسیره]]»<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥


سید السمهودی به نقل از المؤرخ المطری آورده است و چاه بسیار خوبی است که در دل کوه حفر شده و در کنار آن درخت سدر (کنار) قرار دارد. اما سید المراغی یادآور شده است که آن درخت سدر دیگر وجود ندارد.
خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، ص ٣١٧</ref> و «[[بئر عالية]]» نیز شناخته می‌شده.<ref>تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا، ص ۲۶۸</ref>


دوم اینکه در توصیف این چاه آمده است که «در کوه حفر شده»؛ ، بلکه اشاره به سنگی بودن و سختی زمین منطقه دارد. این زمین بخشی از «حرّه سوداء» (نواحی آتشفشانی و سنگلاخ اطراف مدینه) بوده که بعدها با لایه‌ای از خاک پوشیده شده و برای ساخت‌وساز یا کشاورزی آماده شده است.
== موقعیت مکانی ==
'''بئر العهن''' از چاه‌های مشهور [[مدینه]] و در [[روستای قربان]]<ref>وصف المدینه المنوره، ص ۱۰</ref> در منطقه «[[العالیه]]» واقع بوده؛<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥</ref>  این چاه در وسط باغی سرسبز <ref>مغانم المطابه، ص ۴۵</ref> که نام آن باغ، از همین چاه گرفته شده، قرار داشته است.<ref>تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا، ص ۲۶۸</ref>


== پیامبر و چاه عهن ==


منبع: المدينة بين الماضي والحاضر، ص ۲۶۷
[[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از این چاه آب می‌نوشید<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥</ref> و وضو می‌گرفتند؛<ref>خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، ص ٣١٧</ref> و همچنین نقل شده است كه مردم، به چاه عهن به عنوان چاهى كه [[حضرت محمد (ص)|پيامبر(ص)]]  از آن آبى نوشيده و وضو گرفته، تبرّك مى‌جستند.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨</ref>
 
== پیشینه ==
که امروز در آن کشاورزی می‌شود و در کنار آن درخت سدرة (درختی خاص که در عربستان معروف است) قرار دارد."
'''چاه عهن''' در گذشته، نزدیک درختی به نام «سدرة» (درختی خاص که در عربستان معروف است) <ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۸</ref>بوده است که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه که آب فراوانی داشته، <ref>مغانم المطابه، ص ۴۵</ref> در دامنه کوه واقع شده<ref>المدينة بين الماضي والحاضر، ص ۲۶۷</ref> و آب آن شیرین و گوارا است؛<ref>موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، ص ٣٤٢</ref>  این چاه متعلق به [[انصار]] بوده<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥</ref> و به دلیل نزدیک بودن به خانه‌ [[انصار]] و برکت‌هایی که از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] در آن‌جا صورت گرفته، حائز اهمیت بوده است.<ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۸</ref>
 
== امروزه ==
شدت معروف است و آب آن تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود و در نزد مردم مدینه احترام زیادی داشته است. اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد فضل یا نسبت این چاه به پیامبر اسلام ﷺ وجود ندارد، اما مردم به طور سنتی از این مکان برکت می‌جستند.
در حال حاضر مىتوانيم در جنوب شرقی [[وادى بطحان]] و منطقه‌اى كه به [[بلاد البدريّه]] شهرت دارد، از اين چاه ديدار كنيم؛ قطر چاه حدود 3 متر و عمقش 16 متر است. از اسناد اوقافى مدينه چنين برمى‌آيد كه [[خاندان برزنجى]]، چاه و باغِ عهن را وقف عام نموده‌اند ؛ فضلاى مدينه موقعيّت جغرافيايى آن را با تعبير «[[بلادالعهن]]» مى‌شناسانند.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨</ref>
 
که احتمالاً همان چاه "الیسیره" است که در نواحی بنی‌امیه از انصار وجود داشته است. از نظر تاریخی، این چاه به دلیل موقعیتش در نزدیکی خانه‌های آن‌ها و برکت‌هایی که از پیامبر اسلام در آن‌جا صورت گرفته، حائز اهمیت بوده است.
 
وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۸  
 
در حال حاضر در منطقه‌ای که در آن کشاورزی انجام می‌شود، قرار دارد. همچنین در کنار این چاه درختی به نام سدرة وجود دارد که در برخی منابع تاریخی به آن اشاره شده است. در برخی از روایت‌ها آمده که این درخت قطع شده است. این منطقه به‌طور خاص به بنی‌امیه انصاریان نسبت داده شده است و به‌دلیل این که "العهن" در نزدیکی خانه‌های آن‌ها وجود داشته، این چاه به این نام معروف شده است.  
 
چاه العهن در حال حاضر این چاه در داخل بستانی قرار دارد که نام آن از همین چاه گرفته شده است.
 
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
 
بئر العهن در وسط باغی سرسبز واقع شده است. این چاه در کنار یک درخت "سدرة حسناء" (سدرة زیبای) قرار دارد که به زیبایی و جذابیت این مکان افزوده است. چاه بئر العهن آب فراوانی دارد
 
 
مغانم المطابه ص ۴۵


و این چاه ابتدا متعلق به انصار بود
== نگارخانه ==
[[پرونده:Photo 2025-10-20 00-25-34.jpg|راست|بی‌قاب|بئر عهن]]


الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥


== نام ==
این چاه به نام العهن نام گذاری شده است، در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی پشم رنگی می‌باشدو این چاه به




این چاه به نام «الیسیره» نیز شناخته می‌شود


الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥
[[پرونده:Photo 2025-10-20 00-22-13.jpg|بی‌قاب]]


این چاه به نام "العهن" که نوعی پشم است، نام‌گذاری شده است.


التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، 164
== جستارهای وابسته ==


* [[قبا|منطقه قبا]]


در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی صوف رنگی (بشم رنگی)است.
<references />


تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
== منابع ==


* '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
* '''مدینه شناسی'''، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
* '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
* '''خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى'''، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، 1972م.
* وصف المدینه المنوره، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات 2 (میقات حج- سال 1378- شماره 27)
* '''الجواهر الثمينة في محاسن المدنية،'''حسینی مدنی، محمد کبریت، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية، 1417 ق.
* '''وفاء الوفاء'''، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، 2006م.
* '''مغانم المطابه'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، 1969م.


* '''معجم ما استعجم'''، بکری، عبد الله بن عبد العزیز، بیروت- لبنان، عالم الکتب، 1983.
* '''الدره الثمنیه فی اخبار المدینه'''، ابن نجار، محمد بن محمود، بیروت-لبنان، دار الارقم بن ابی الارقم، بی تا


خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى ص ٣١٧
*'''المدينة بين الماضي والحاضر'''، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، 1972م.
*'''موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب'''، صبری پاشا، ایوب، قاهره-مصر، دار الآفاق العربیه، 2004م.


وگذشت كه بئر العهن بايد كه همين بئر يسيره بوده باشد
{| class="wikitable mw-collapsible"
 
! colspan="2" |
طبق روایت‌های موجود، این چاه به نام بئر عالية شناخته می‌شده
* [[الگو:چاه‌ها و برکه‌های حرمین|<abbr>ن</abbr>]]
 
* <abbr>ب</abbr>
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
* [[ویژه:ویرایش صفحه/الگو:چاه‌ها و برکه‌های حرمین|<abbr>و</abbr>]]
 
== پیامبر و چاه عهن ==
 
پیامبر اسلام(ص) از این چاه آب می‌نوشید<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥</ref> و وضو می‌گرفتند؛<ref>خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، ص ٣١٧</ref> و همچنین نقل شده است كه مردم، به چاه عهن به عنوان چاهى كه پيامبر از آن آبى نوشيده و وضو گرفته، تبرّك مى‌جويند.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨</ref>
== امروزه ==


چاه‌ها و برکه‌های حرمین
|-
!مکه
|[[زمزم]] • [[برکه قسری]] • [[چاه تفله]]
|-
!مدینه
|[[چاه ابی‌عنبه]] • [[بغیبغه]] • [[چاه اریس]] • [[چاه اعواف]] • [[چاه انا]] • [[چاه انس بن مالک]] • [[چاه اهاب]] • [[چاه بصه]] • [[چاه بضاعه]] • [[چاه ذروان]] • [[چاه روحاء]] • [[چاه رومه]] • [[بئر معونه]] • [[بیسان]] • [[چاه هُجَیم]] • [[چاه جاسوم]] • [[چاه انا]] • [[بئر غرس|چاه غرس]]
|-
!میان راه مکه و مدینه
|[[چاه تفله]]
|}
{| class="wikitable mw-collapsible"
! colspan="2" |
* [[الگو:اماکن مدینه|<abbr>ن</abbr>]]
* <abbr>ب</abbr>
* [[ویژه:ویرایش صفحه/الگو:اماکن مدینه|<abbr>و</abbr>]]


مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨
مکان‌های زیارتی و تاریخی مدینه
|-
!کوه‌ها
|[[کوه ثور (مدینه)|کوه ثور]] • [[کوه احد]] • [[کوه سلع]] • کوه رماة • [[کوه سلیع]] • کوه عینین
|-
!چاه‌ها و چشمه‌ها
|[[بئر معونه]] • [[بیسان]] • [[چاه هُجَیم]] • [[چاه بضاعه]] • [[چاه ذروان]] • [[چاه اعواف]] • [[چاه ابی‌عنبه]] • [[چاه بصه]] • [[چاه اریس]] • [[چاه اهاب]] • [[چاه روحاء]] • [[چاه جاسوم]] • [[چاه انا]] • [[چاه رومه]] • [[چاه انس بن مالک]] • [[بغیبغه]] • چاه غرس
|-
!قبرستان‌ها
|[[قبرستان بقیع]] • [[مقبره شهدای احد]] • [[مقبره شهدای بدر]]
|-
!مسجدها
|[[مسجدالنبی]] • [[مسجد قبا]] • [[مسجد غمامه]] • [[مسجد عنبریه]] • [[مسجد حمزة بن عبدالمطلب (مدینه)|مسجد حمزة بن عبدالمطلب]] • [[مصلای پیامبر(ص)]] • [[مسجد بنی مازن]] • [[مسجد سبق]] • [[مسجد ابوبکر(خندق)]] • [[مسجد ابوبکر(مناخه)]] • [[مسجد ابی بن کعب]] • [[مسجد الاجابه]] • [[مسجد الدرع]] • [[مسجد الرایه (مدینه)]] • [[مسجد العصبة]] • [[مسجد امام علی (مناخه)]] • [[مسجد امام علی در خندق]] • [[مسجد بنوحرام]] • [[مسجد بنی خداره]] • [[مسجد بنی زریق]] • [[مسجد بنی ساعده (خارج بیوت مدینه)]] • [[مسجد بنی ساعده (داخل مدینه)]] • [[مسجد بنی ظفر]] • [[مسجد بنی عبدالاشهل]] • [[مسجد بنی‌انیف]] • [[مسجد ثنایا]] • [[مسجد ثنیة الوداع]] • [[مسجد جمعه]] • [[مسجد دارالنابغه]] • [[مسجد راتج]] • [[مسجد سجده]] • [[مسجد سعد بن خیثمه]] • [[مسجد سقیا]] • [[مسجد سلمان فارسی]] • [[مسجد شجره (مدینه)]] • [[مسجد عتبان بن مالک]] • [[مسجد عثمان (مدینه)]] • [[مسجد عمر بن خطاب (مدینه)]] • [[مسجد عمر بن خطاب در خندق]] • [[مسجد غار بنی حرام]] • [[مسجد فاطمه زهرا (س)]] • [[مسجد فسح]] • [[مسجد فضیخ]] • [[مسجد قبلتین]] • [[مسجد مغیسله]] • [[مسجد بنی حارثه]] • [[مسجد منارتین]] • [[مسجد فتح (مدینه)]] • [[مسجد مشربه ام ابراهیم]] • [[مسجد معرس]]
|-
!نقاط مهم داخل شهر مدینه
|[[بیت‌ الاحزان]]
|-
!نقاط مهم خارج شهر مدینه
|[[جرف]] • [[بیداء]] • [[ثنیة الوداع]]
|-
!سایر
|بیت المدارس • [[باغ مرجان]]
|}
[[ویژه:رده‌ها|رده‌ها]]:


در حال حاضر مىتوانيم در سمت شرقى مجاورت جنوبى وادى بطحان و منطقه‌اى كه به بلاد البدريّه شهرت دارد ، از اين چاه ديدار كنيم . قطر چاه حدود 3 متر و  عمقش 16 متر است . از اسناد اوقافى مدينه چنين برمى‌آيد كه خاندان برزنجى ، چاه و باغِ در برگيرنده‌اش را وقف عام نموده‌اند . فضلاى مدينه  موقعيّت جغرافيايى آن را با تعبير «بلادالعهن» مى‌شناسانند.
* [[:رده:چاه‌های مدینه|چاه‌های مدینه]]
* [[:رده:مکان‌های تاریخی حجاز|مکان‌های تاریخی حجاز]]
* [[:رده:مکان‌های تاریخی مدینه|مکان‌های تاریخی مدینه]]
* [[:رده:مکان‌های تاریخی عربستان|مکان‌های تاریخی عربستان]]
* [[:رده:اماکن مدینه|اماکن مدینه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۳۰

چاه العهن یکی از چاه‌های مشهور مدینه است که در روستای قربان و منطقه «العالیه» واقع شده و به نام‌های «الیسیره» و «بئر عالیه» نیز شناخته می‌شود. این چاه دارای آب شیرین و گوارا بوده و پیامبر اسلام(ص) از آن برای نوشیدن آب و وضو گرفتن استفاده می‌کردند. در گذشته، چاه در نزدیکی درختی به نام «سدرة» قرار داشت و در حال حاضر در منطقه بلاد البدریه قابل مشاهده است.

نام[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این چاه به نام العهن نام گذاری شده است،[۱] در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی پشم رنگی می‌باشد؛[۲] همچنین این چاه به نام های «الیسیره»[۳] و «بئر عالية» نیز شناخته می‌شده.[۴]

موقعیت مکانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بئر العهن از چاه‌های مشهور مدینه و در روستای قربان[۵] در منطقه «العالیه» واقع بوده؛[۶] این چاه در وسط باغی سرسبز [۷] که نام آن باغ، از همین چاه گرفته شده، قرار داشته است.[۸]

پیامبر و چاه عهن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پیامبر اسلام(ص) از این چاه آب می‌نوشید[۹] و وضو می‌گرفتند؛[۱۰] و همچنین نقل شده است كه مردم، به چاه عهن به عنوان چاهى كه پيامبر(ص) از آن آبى نوشيده و وضو گرفته، تبرّك مى‌جستند.[۱۱]

پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

چاه عهن در گذشته، نزدیک درختی به نام «سدرة» (درختی خاص که در عربستان معروف است) [۱۲]بوده است که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه که آب فراوانی داشته، [۱۳] در دامنه کوه واقع شده[۱۴] و آب آن شیرین و گوارا است؛[۱۵] این چاه متعلق به انصار بوده[۱۶] و به دلیل نزدیک بودن به خانه‌ انصار و برکت‌هایی که از پیامبر اسلام(ص) در آن‌جا صورت گرفته، حائز اهمیت بوده است.[۱۷]

امروزه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در حال حاضر مىتوانيم در جنوب شرقی وادى بطحان و منطقه‌اى كه به بلاد البدريّه شهرت دارد، از اين چاه ديدار كنيم؛ قطر چاه حدود 3 متر و عمقش 16 متر است. از اسناد اوقافى مدينه چنين برمى‌آيد كه خاندان برزنجى، چاه و باغِ عهن را وقف عام نموده‌اند ؛ فضلاى مدينه موقعيّت جغرافيايى آن را با تعبير «بلادالعهن» مى‌شناسانند.[۱۸]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بئر عهن
بئر عهن




جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص 164
  2. تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا، ص ۲۶۸
  3. الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥ خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، ص ٣١٧
  4. تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا، ص ۲۶۸
  5. وصف المدینه المنوره، ص ۱۰
  6. الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥
  7. مغانم المطابه، ص ۴۵
  8. تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا، ص ۲۶۸
  9. الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥
  10. خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، ص ٣١٧
  11. مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨
  12. وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۸
  13. مغانم المطابه، ص ۴۵
  14. المدينة بين الماضي والحاضر، ص ۲۶۷
  15. موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، ص ٣٤٢
  16. الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥
  17. وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۸
  18. مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
  • مدینه شناسی، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
  • التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
  • خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، 1972م.
  • وصف المدینه المنوره، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات 2 (میقات حج- سال 1378- شماره 27)
  • الجواهر الثمينة في محاسن المدنية،حسینی مدنی، محمد کبریت، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية، 1417 ق.
  • وفاء الوفاء، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، 2006م.
  • مغانم المطابه، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، 1969م.
  • معجم ما استعجم، بکری، عبد الله بن عبد العزیز، بیروت- لبنان، عالم الکتب، 1983.
  • الدره الثمنیه فی اخبار المدینه، ابن نجار، محمد بن محمود، بیروت-لبنان، دار الارقم بن ابی الارقم، بی تا
  • المدينة بين الماضي والحاضر، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، 1972م.
  • موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، صبری پاشا، ایوب، قاهره-مصر، دار الآفاق العربیه، 2004م.

چاه‌ها و برکه‌های حرمین

مکه زمزمبرکه قسریچاه تفله
مدینه چاه ابی‌عنبهبغیبغهچاه اریسچاه اعوافچاه اناچاه انس بن مالکچاه اهابچاه بصهچاه بضاعهچاه ذروانچاه روحاءچاه رومهبئر معونهبیسانچاه هُجَیمچاه جاسومچاه اناچاه غرس
میان راه مکه و مدینه چاه تفله

مکان‌های زیارتی و تاریخی مدینه

کوه‌ها کوه ثورکوه احدکوه سلع • کوه رماة • کوه سلیع • کوه عینین
چاه‌ها و چشمه‌ها بئر معونهبیسانچاه هُجَیمچاه بضاعهچاه ذروانچاه اعوافچاه ابی‌عنبهچاه بصهچاه اریسچاه اهابچاه روحاءچاه جاسومچاه اناچاه رومهچاه انس بن مالکبغیبغه • چاه غرس
قبرستان‌ها قبرستان بقیعمقبره شهدای احدمقبره شهدای بدر
مسجدها مسجدالنبیمسجد قبامسجد غمامهمسجد عنبریهمسجد حمزة بن عبدالمطلبمصلای پیامبر(ص)مسجد بنی مازنمسجد سبقمسجد ابوبکر(خندق)مسجد ابوبکر(مناخه)مسجد ابی بن کعبمسجد الاجابهمسجد الدرعمسجد الرایه (مدینه)مسجد العصبةمسجد امام علی (مناخه)مسجد امام علی در خندقمسجد بنوحراممسجد بنی خدارهمسجد بنی زریقمسجد بنی ساعده (خارج بیوت مدینه)مسجد بنی ساعده (داخل مدینه)مسجد بنی ظفرمسجد بنی عبدالاشهلمسجد بنی‌انیفمسجد ثنایامسجد ثنیة الوداعمسجد جمعهمسجد دارالنابغهمسجد راتجمسجد سجدهمسجد سعد بن خیثمهمسجد سقیامسجد سلمان فارسیمسجد شجره (مدینه)مسجد عتبان بن مالکمسجد عثمان (مدینه)مسجد عمر بن خطاب (مدینه)مسجد عمر بن خطاب در خندقمسجد غار بنی حراممسجد فاطمه زهرا (س)مسجد فسحمسجد فضیخمسجد قبلتینمسجد مغیسلهمسجد بنی حارثهمسجد منارتینمسجد فتح (مدینه)مسجد مشربه ام ابراهیممسجد معرس
نقاط مهم داخل شهر مدینه بیت‌ الاحزان
نقاط مهم خارج شهر مدینه جرفبیداءثنیة الوداع
سایر بیت المدارس • باغ مرجان

رده‌ها: