پرش به محتوا

مسجد غمامه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users
۱٬۷۵۶ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Salar (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users
۳٬۷۰۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۴: خط ۵۴:
  |‌ توضیح نقشه =  
  |‌ توضیح نقشه =  
}}
}}
'''مسجد غَمامه''' یا مسجد مصلی مسجدی است در غرب [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] واقع در شهر [[مدینه]]. این مسجد به همراه دو مسجد دیگر که به آنها مسجدهای مصلی گفته می‌شود در فضای بازی ساخته شده‌اند که به آن [[مناخه|مُناخه]] می‌گفتند و پیامبر در آنجا [[نماز عید]] برپا می‌کرد. بعدها مسجد غمامه و دو مسجد دیگر ([[مسجد امام علی (مناخه)|مسجد علی‌ بن ابی‌طالب]] و [[مسجد ابوبکر(مناخه)|مسجد ابوبکر]]) که به آن ها مسجدهای مصلی نیز گفته می‌شود در این مکان ساخته شد.  
'''مسجد غَمامه''' یا مسجد مصلی مسجدی است در غرب [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] واقع در شهر [[مدینه]]. مسجد غمامه به همراه دو مسجد دیگر ([[مسجد امام علی (مناخه)|مسجد علی‌ بن ابی‌طالب]] و [[مسجد ابوبکر(مناخه)|مسجد ابوبکر]]) که به آنها مسجدهای مصلی گفته می‌شود در فضای بازی ساخته شده‌اند که به آن [[مناخه|مُناخه]] می‌گفتند و پیامبر در آنجا نماز عید قربان و فطر برپا می‌کرد.  


بنای امروزین مسجد غمامه همان است که در  زمان سلطان عبدالمجید عثمانی (1255-1277/ 1839-1861) ساخته شده است و از آن زمان تنها مرمت شده است.  
بنای امروزین مسجد غمامه همان است که در  زمان سلطان عبدالمجید عثمانی (حکومت: 1255-1277ق) ساخته شد و از آن زمان تنها مرمت شده است.  
==مکان مسجد==
==مکان مسجد==
مسجد غمامه یا مسجد مصلی در جنوب غرب [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در زمینی قرار دارد که به آن میدان مصلی گفته می‌شود. این مکان مُناخه نام داشت و صحرایی بود که بازار مدینه نیز در آنجا تشکیل می‌شد. پیامبر از این مکان که فضای بازی بود برای برپایی نماز‌ عید (قربان و فطر) و نماز باران استفاده می‌کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج۳، ص ۱۲۲]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=223 مساجد الاثریه،ص ۲۲۳]</ref>   
مسجد غمامه یا مسجد مصلی در جنوب غرب [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در زمینی قرار دارد که به آن میدان مصلی گفته می‌شود. این مکان [[مناخه|مُناخه]] نام داشت و صحرایی بود که بازار مدینه نیز در آنجا تشکیل می‌شد. پیامبر از این مکان که فضای بازی بود برای برپایی نماز‌ عید (قربان و فطر) و نماز باران استفاده می‌کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج۳، ص ۱۲۲]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=223 مساجد الاثریه،ص ۲۲۳]</ref>   


{{بیشتر|مصلای پیامبر(ص)|۱=}}
{{بیشتر|مصلای پیامبر(ص)|۱=}}
پیامبر در جاهای مختلفی از مناخه نماز عید بر پا کرده است. بعدها در برخی از این اماکن مسجدهایی ساخته شد که به آن‌ها مسجدهای مصلی گفته می‌شود. مسجدهای دیگر یکی [[مسجد امام علی (مناخه)|مسجد علی بن ابی‌طالب(ع)]] و دیگری [[مسجد ابوبکر(مناخه)|مسجد ابوبکر]] است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=223 مساجد الاثریه،ص ۲۲۳]</ref>
[[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] در جاهای مختلفی از مناخه نماز عید بر پا کرده است. بعدها در برخی از این اماکن مسجدهایی ساخته شد که به آن‌ها مسجدهای مصلی گفته می‌شود؛ مسجدهای دیگر یکی [[مسجد امام علی (مناخه)|مسجد علی بن ابی‌طالب(ع)]] و دیگری [[مسجد ابوبکر(مناخه)|مسجد ابوبکر]] است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=223 مساجد الاثریه،ص ۲۲۳]</ref>


==وجه تسمیه==
==وجه تسمیه==
غمامه به معنای ابر است. گفته شده یک بار که پیامبر در حال خواندن نماز باران (استسقاء) بود، ابری بر سر آن حضرت سایه انداخت و سپس باران بارید.<ref>مدینه شناسی، ج1، ص 153</ref>  
غمامه به معنای ابر است. گفته شده یک بار که پیامبر در حال خواندن نماز باران (إِسْتِسْقاء) بود، ابری بر سر او سایه انداخت و سپس باران بارید.<ref>مدینه شناسی، ج1، ص 153</ref>  


مسجد غمامه را مسجد مصلی هم می‌خوانند به این دلیل که گفته شده اینجا مکانی است پیامبر در سال‌های پایانی عمرش در آنجا نماز عید برپا می‌کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=117 وفاء‌الوفاء، ج3، ص 117]</ref>
مسجد غمامه را مسجد مصلی هم می‌خوانند به این دلیل که گفته شده اینجا مکانی است که پیامبر در سال‌های پایانی عمرش در آنجا نماز عید برپا می‌کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=117 وفاء‌الوفاء، ج3، ص 117]</ref>
==تاریخچه بنا==
==تاریخچه بنا==
محل مسجد غمامه، آخرین مصلای پیامبر بود. یعنی آخرین جایی که پیامبر در آن نماز عید خواند و پس از درگذشت او نیز در همین مکان نماز عید و استقساء خوانده می‌شد. در زمان [[ابن زباله]] و [[ابن شبه]] این مکان به عنوان مصلی شناخته می‌شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=115 وفاء الوفاء، ج3، ص 115]</ref>  
محل مسجد غمامه، آخرین مصلای پیامبر بود. یعنی آخرین جایی که پیامبر در آن نماز عید خواند و پس از درگذشت او نیز در همین مکان نماز عید و باران خوانده می‌شد. در زمان [[ابن زباله]] (درگذشت: 200ق) و [[ابن شبه]] (درگذشت: 262ق)، از تاریخ نگاران اهل [[مدینه]]، این مکان به عنوان مصلی شناخته می‌شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=115 وفاء الوفاء، ج3، ص 115]</ref>  


گفته شده این مکان در نزدیکی خانه کثیر بن صَلت و در جنوب آن قرار داشته است و قبل از اینکه اینجا مسجد شود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=118 الوفاء الوفاء، ج3، ص 118]</ref>[[پرونده:مسجد غمامه پلان افقی.png|350px|thumb|left|پلان افقی مسجد مصلی]]
گفته شده این مکان در نزدیکی خانه کثیر بن صَلْت، صحابی پیامبر، و در جنوب آن قرار داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=118 الوفاء الوفاء، ج3، ص 118]</ref>[[پرونده:مسجد غمامه پلان افقی.png|350px|thumb|left|پلان افقی مسجد مصلی]]
=== سده نهم و پس از آن ===
=== سده نهم و پس از آن ===
این مسجد در گزارش‌های تاریخ نگاران مدینه از قرن هشتم<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=146 التعریف بما انست الهجره، ص 146]</ref> یاد شده است و سمهودی (م.911) بر آن است که احتمالا اولین بار در زمان [[عمر بن عبدالعزیز]] ساخته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref> سمهودی گزارش می‌کند که این مسجد در زمان او باز بوده هر چند دچار خرابی بوده است. به گزارش او روی در این مسجد نوشته شده که آن را به فرمان عز الدین، شیخ حرم مکه (درگذشته به 761ق.)، بازسازی کرده اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>این مسجد را در سال 861 امیر بردبک که معمار بود بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=146 وفاء‌الوفاء، ج3، ص 146]</ref>
این مسجد در گزارش‌های تاریخ نگاران مدینه از قرن هشتم<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=146 التعریف بما انست الهجره، ص 146]</ref> یاد شده است و سمهودی (م.911) بر آن است که احتمالا اولین بار در زمان [[عمر بن عبدالعزیز]] ساخته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref> سمهودی گزارش می‌کند که این مسجد در زمان او باز بوده هر چند دچار خرابی بوده است. به گزارش او روی در این مسجد نوشته شده که آن را به فرمان عز الدین، شیخ حرم مکه (درگذشته به 761ق.)، بازسازی کرده اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>این مسجد را در سال 861 امیر بردبک که معمار بود بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=146 وفاء‌الوفاء، ج3، ص 146]</ref>
خط ۷۷: خط ۷۷:


=== بازسازی عصر عثمانی ===
=== بازسازی عصر عثمانی ===
این مسجد در عهد عبدالمجید اول عثمانی (1255-1277/ 1839-1861) بازسازی شد. و این بنا تا کنون باقی مانده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=348 معالم المدینه بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۱، ۳۴۸]</ref> این بنا را بارتون سفرنامه‌نویس انگلیسی در سفرنامه اش توصیف کرده است.  
این مسجد در عهد عبدالمجید اول عثمانی (حکومت: 1255-1277/ 1839-1861) بازسازی شد. و این بنا تا کنون باقی مانده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=348 معالم المدینه بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۱، ۳۴۸]</ref> این بنا را بارتون سفرنامه‌نویس انگلیسی در سفرنامه اش توصیف کرده است.  


در زمان سلطان عبدالحمید دوم (1293-1327ق./ 1876-1909م.) اصلاحاتی در مسجد انجام شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 232]</ref> در [[دوره سعودی]] نیز باز بر همان مبنا، ترمیم شد که کتیبه موجود تاریخ آن را سال 1411 یعنی به عهد سلطنت ملک فهد نشان می‌دهد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=۲۳۴ مساجد الاثریه، ص 234] </ref>
در زمان سلطان عبدالحمید دوم (1293-1327ق./ 1876-1909م.) اصلاحاتی در مسجد انجام شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 232]</ref> در [[دوره سعودی]] نیز باز بر همان مبنا، ترمیم شد که کتیبه موجود تاریخ آن را سال 1411 یعنی به عهد سلطنت ملک فهد نشان می‌دهد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=۲۳۴ مساجد الاثریه، ص 234] </ref>

نسخهٔ ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۳

مسجد غَمامه
اطلاعات اوليه
مکانمناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
کاربریمسجد
تاریخ بنا
ویژگی‌های تاریخیمحل نماز عید پیامبر

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مسجد غَمامه یا مسجد مصلی مسجدی است در غرب مسجدالنبی واقع در شهر مدینه. مسجد غمامه به همراه دو مسجد دیگر (مسجد علی‌ بن ابی‌طالب و مسجد ابوبکر) که به آنها مسجدهای مصلی گفته می‌شود در فضای بازی ساخته شده‌اند که به آن مُناخه می‌گفتند و پیامبر در آنجا نماز عید قربان و فطر برپا می‌کرد.

بنای امروزین مسجد غمامه همان است که در زمان سلطان عبدالمجید عثمانی (حکومت: 1255-1277ق) ساخته شد و از آن زمان تنها مرمت شده است.

مکان مسجد

مسجد غمامه یا مسجد مصلی در جنوب غرب مسجدالنبی در زمینی قرار دارد که به آن میدان مصلی گفته می‌شود. این مکان مُناخه نام داشت و صحرایی بود که بازار مدینه نیز در آنجا تشکیل می‌شد. پیامبر از این مکان که فضای بازی بود برای برپایی نماز‌ عید (قربان و فطر) و نماز باران استفاده می‌کرد.[۱]

اطلاعات بیشتر: مصلای پیامبر(ص)

حضرت محمد(ص) در جاهای مختلفی از مناخه نماز عید بر پا کرده است. بعدها در برخی از این اماکن مسجدهایی ساخته شد که به آن‌ها مسجدهای مصلی گفته می‌شود؛ مسجدهای دیگر یکی مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) و دیگری مسجد ابوبکر است.[۲]

وجه تسمیه

غمامه به معنای ابر است. گفته شده یک بار که پیامبر در حال خواندن نماز باران (إِسْتِسْقاء) بود، ابری بر سر او سایه انداخت و سپس باران بارید.[۳]

مسجد غمامه را مسجد مصلی هم می‌خوانند به این دلیل که گفته شده اینجا مکانی است که پیامبر در سال‌های پایانی عمرش در آنجا نماز عید برپا می‌کرد.[۴]

تاریخچه بنا

محل مسجد غمامه، آخرین مصلای پیامبر بود. یعنی آخرین جایی که پیامبر در آن نماز عید خواند و پس از درگذشت او نیز در همین مکان نماز عید و باران خوانده می‌شد. در زمان ابن زباله (درگذشت: 200ق) و ابن شبه (درگذشت: 262ق)، از تاریخ نگاران اهل مدینه، این مکان به عنوان مصلی شناخته می‌شده است.[۵]

گفته شده این مکان در نزدیکی خانه کثیر بن صَلْت، صحابی پیامبر، و در جنوب آن قرار داشته است.[۶]

پلان افقی مسجد مصلی

سده نهم و پس از آن

این مسجد در گزارش‌های تاریخ نگاران مدینه از قرن هشتم[۷] یاد شده است و سمهودی (م.911) بر آن است که احتمالا اولین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز ساخته شده است.[۸] سمهودی گزارش می‌کند که این مسجد در زمان او باز بوده هر چند دچار خرابی بوده است. به گزارش او روی در این مسجد نوشته شده که آن را به فرمان عز الدین، شیخ حرم مکه (درگذشته به 761ق.)، بازسازی کرده اند.[۹]این مسجد را در سال 861 امیر بردبک که معمار بود بازسازی کرد.[۱۰]

عیاشی در سفرنامه خود در سال 1073 به این مسجد اشاره کرده است مسجدی که به گفته او مسجد مصلی العید خوانده می‌شده است.

بازسازی عصر عثمانی

این مسجد در عهد عبدالمجید اول عثمانی (حکومت: 1255-1277/ 1839-1861) بازسازی شد. و این بنا تا کنون باقی مانده است.[۱۱] این بنا را بارتون سفرنامه‌نویس انگلیسی در سفرنامه اش توصیف کرده است.

در زمان سلطان عبدالحمید دوم (1293-1327ق./ 1876-1909م.) اصلاحاتی در مسجد انجام شد.[۱۲] در دوره سعودی نیز باز بر همان مبنا، ترمیم شد که کتیبه موجود تاریخ آن را سال 1411 یعنی به عهد سلطنت ملک فهد نشان می‌دهد.[۱۳]

توصیف بنا

طول مسجد 26 متر، عرض آن حدود ١٣ متر و مساحت کلّ آن ٣٣٨ متر بوده است. مسجد شش گنبد دایره‌ای دارد که بزرگترین آنها روی محراب قرار گرفته است. صالح لمعی مصطفی، که در کتاب خود به توصیف و بررسی کامل معماری مسجد غمامه پرداخته است،[۱۴] در توصیف شبستان مسجد می‌نویسد: «شبستان دو رواق دارد که هر یک از سه چشمه تشکیل می‌شود. چشمه میانی به واسطه طاق ضربی متقاطعی از دو چشمه جانبی خود متمایز است. طاقهای جناغی که گنبدها بر آنها قرار دارند از داخل بر چهار ستون بزرگ در دو ردیف و از سمت دیوارها بر پشت‌بندهای سنگی تکیه دارند. ستونها از بالا به دو ردیف مقرنس منتهی می‌شود.»[۱۵]

منبر مسجد مصلی

در دوران اخیر منبری با نه پله در این مسجد قرار داشت که روی آن نوشته شده بود «انه من سلیمان و انه بسم الله الرحمن الرحیم» و این عبارتی قرآنی بود که بر همه آثار اهدایی سلطان سلیمان قانونی در مکه و مدینه یافت می‌شد. گفته شده که احتمالا این منبر، منبر اهدایی او به مسجدالنبی بوده است که از سال 998ق/1590م. به مسجد مصلی منتقل شده است.[۱۶] برخی نویسندگان از جمله عبدالعزیز کعکی در کتابش معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ که به سال 2011 میلادی چاپ شده است تصاویری از منبر را منتشر کرده است[۱۷] اما این منبر در تصاویر جدید‌تر مسجد غمامه دیده نمی‌شود.

گالری

  • تصویر فوق فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.
    تصویر فوق فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.

پانویس

  1. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص ۱۲۲؛ مساجد الاثریه،ص ۲۲۳
  2. ↑ مساجد الاثریه،ص ۲۲۳
  3. ↑ مدینه شناسی، ج1، ص 153
  4. ↑ وفاء‌الوفاء، ج3، ص 117
  5. ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 115
  6. ↑ الوفاء الوفاء، ج3، ص 118
  7. ↑ التعریف بما انست الهجره، ص 146
  8. ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 122
  9. ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 123
  10. ↑ وفاء‌الوفاء، ج3، ص 146
  11. ↑ معالم المدینه بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۱، ۳۴۸
  12. ↑ مساجد الاثریه، ص 232
  13. ↑ مساجد الاثریه، ص 234
  14. ↑ المدینه المنوره، تطورها العمرانی، ص 138-145
  15. ↑ المدینه المنوره تطورها العمرانی، ص 139- 141
  16. ↑ المدینه المنوره، تطورها العمرانی، ص142؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء4، مجلد1، ص366
  17. ↑ معالم المدینه المنوره، جزء 4، مجلد 1، ص 364

منابع

المساجد الاثرية فى المدينة المنورة، محمد الياس عبدالغنى، مدينه، ١٩٩٨.

تاريخ المدينة المنورة، ابوزيد عمر بن شبه، قم، دارالفكر، ١٣۶٨ش.

وفاء الوفا بأخبار دار المصطفى، نورالدين على السمهودى، بيروت، داراحياء التراث العربى، ١٩٩۵.

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مسجد_غمامه&oldid=60433»