مسجد امام علی (مناخه): تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
اطلاعات اوليه
مکان	مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
کاربری	مسجد
تاریخ بنا
ویژگی‌های تاریخی	محل نماز عید پیامبر و امام علی
	مسیریابی در حال بارگیری نقشه...

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۱

مسجد امام علی (ع) یکی از مساجد تاریخی مدینه است که در محل مصلای پیامبر(ص)، ساخته شده است. مصلی، مکانی باز بود که پیامبر و مردم مدينه در آن نماز عید قربان و فطر را می‌خواندند. این مسجد در محله مناخه، در غرب مسجد النبی قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام علی(ع) در زمانی که عثمان در حصر مخالفانش بود، در این مکان نماز عید را برپا کرد.

موقعیت جغرافیایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد علی بن ابی‌ طالب(ع) و مسجد مصلی و مسجد ابوبکر، سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم، در غرب مسجدالنبی قرار دارند.^[۱] مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. ^[۲]

به نوشته سمهودی (درگذشت: 911ق)، تاریخ‌نگار مدینه، این مسجدها در جايى ساخته شده‌اند که پیامبر در آنها، نماز عید برپا مى‌کرده است. اين اماکن در ابتدا مسجد نبوده؛ بلکه فضایى باز یا صحرا بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.^[۳]

وجه تسمیه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بنابر روایاتی، در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، امام علی(ع) در مکان این مسجد، نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش، علت نام‌گذاری اين مسجد بوده است.^[۴] آنان تاکید کرده‌اند که امام علی(ع) و خلفا، تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز عيد می‌خواندند؛ بنابراين مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.^[۵]

تاریخ بنای مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بنابر دیدگاه سمهودی، این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد؛ اما بعدها از میان رفت و مکان آن، محل دفن برخی حاجیانی شد که در موسم حج وفات می‌کردند. در سال 881ق زین‌الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن را بازسازی کرد.^[۶]

علی بن موسی در 1303ق/ 1885م از اين مسجد، به عنوان مسجدى که یک مناره دارد، یاد کرده است.^[۷] ابراهیم رفعت پاشا نیز در سفرش در سال 1318ق به اين مسجد، اشاره کرده است.^[۸]

بازسازی مسجد در سده سیزدهم قمری[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد این مسجد در تاریخ 1269ق/1852م (دوران حکومت سلطان عبدالمجید اول عثمانی) بازسازی شده است.^[۹] این بنا تا پیش از بازسازی آن در۱۴۱۱ق/ 1991م، به این شکل بود:

بازسازی سال 1991 میلادی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد امام علی در مناخه در سال 1411ق (1991م) به دلیل فرسودگی، پس از تخریب کامل، به همان شکل و معمارى قبلى‌اش، بازسازی شده^[۱۰] و محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.^[۱۱] در سال 1429ق/2009م نیز تعمیراتی در اين مسجد انجام شد.^[۱۱]

ویژگی‌های ساختمان مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شکل بنای مسجد امام علی(ع) مستطیل است. در سمت شمال، یک صحن روباز و در سمت جنوبی، رواقی (بخش سقف‌دار) با هفت گنبد قرار دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. این رواق 30 متر طول و 6 متر عرض داشته و درهای آن به صحن مسجد باز می‌شود. این مسجد یک گلدسته نیز دارد که در گوشه جنوب شرقی آن قرار گرفته است.^[۱۲]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصویر زیر، فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ مساجد الاثریه، ص 223
↑ مساجد الاثریه، ص 242ِ؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.
↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 122
↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 121
↑ التعریف بما انست الهجرة، ص 147
↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 123
↑ وصف المدینه المنوره، ص 17
↑ مراة الحرمین، ج1، ص 422
↑ المدینه المنوره، ص 158؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489
↑ مساجد الاثریه، ص 243؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490
↑ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.
وفاء الوفاء‌ باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م
التعريف بما آنست الهجرة، جمال الدین محمد بن احمد المطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
مساجد الاثریه فی المدینه النبویه، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.
وصف المدینه المنوره
المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، 1981
مراة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا،

[1] مساجد الاثریه، ص 223

[2] مساجد الاثریه، ص 242ِ؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.

[3] وفاء الوفاء، ج3، ص 122

[4] وفاء الوفاء، ج3، ص 121

[5] التعریف بما انست الهجرة، ص 147

[6] وفاء الوفاء، ج3، ص 123

[7] وصف المدینه المنوره، ص 17

[8] مراة الحرمین، ج1، ص 422

[9] المدینه المنوره، ص 158؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489

[10] مساجد الاثریه، ص 243؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490

[:0-11] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490

[12] معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۲۳]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=E ebrahimi  }}
+{{اشتباه نشود|مسجد امام علی در تنعیم|مسجد امام علی در خندق}}
+{{جعبه اطلاعات بنا
-[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
+ | عنوان = مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
-'''مسجد علی بن ابی‌طالب(ع)'''، یکی از مساجد مشهور [[شهر مدینه]] است.
+ | تصویر = مسجد امام علی.jpg
+ | اندازه تصویر =
+ | پیوند تصویر =
+  | توضیح تصویر =
+ | نام‌های دیگر =
+ | مکان = مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
+ | کاربری = مسجد
+ | بزرگداشت نزد =
+ | وابسته به دین/مذهب =
+ | باورها =
+ | آیین‌ها =
+ | احکام =
+ | زیارت کنندگان =
+ | بازدیدکنندگان =
+ | زمان پایه‌گذاری =
+ | بنیانگذار =
+ | رویدادها =
+ | بازسازی‌ها =
+ | بازسازی کنندگان =
+ | بخش‌های از میان رفته =
+ | ویژگی‌های تاریخی = محل نماز عید پیامبر و امام علی
+ | متولیان =
+ | مساحت =
+ | طول =
+ | عرض =
+ | ارتفاع =
+ | وضعیت بنا =
+ | گنجایش =
+ | امکانات =
+ | بخش‌های بنا =
+ | معمار =
+ | سبک =
+ | ویژگی‌ها =
+ | گنبدها =
+ | مناره‌ها =
+ | درها =
+ | رواق‌ها =
+ | صحن‌ها =
+ | ایوان‌ها =
+ | گرداننده =
+ | نهاد وابسته =
+ | نهاد نگهدارنده =
+ | مدیر =
+ | روحانی =
+ | نهادهای زیر مجموعه =
+ | ثبت در =
+ | شماره ثبت =
+ | تاریخ ثبت =
+ | وبگاه =
+ | عرض جغرافیایی = 24.467055583164395
+ | طول جغرافیایی = 39.606326617068355
+ |‌ توضیح نقشه =
+}}
-بنابر نقل مورخان [[امام علی(ع)]] در هنگام محاصره [[عثمان]] در این محل که به مناخه یعنی مصلای  بزرگ عید معروف است، [[نماز عید]] اقامه کرده‌اند.
+'''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی [[مدینه]] است که در محل مصلای پیامبر(ص)، ساخته شده است. مصلی، مکانی باز بود که پیامبر و مردم مدينه در آن نماز عید قربان و فطر را می‌خواندند. این مسجد در محله [[مناخه]]، در غرب [[مسجد النبی]] قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام علی(ع) در زمانی که [[عثمان بن عفان|عثمان]] در حصر مخالفانش بود، در این مکان [[نماز عید]] را برپا کرد.
+==موقعیت جغرافیایی==
+مسجد علی بن ابی‌ طالب(ع) و [[مسجد غمامه|مسجد مصلی]] و [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]]، سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم، در غرب مسجدالنبی قرار دارند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 223]</ref> مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=242 مساجد الاثریه، ص 242ِ]؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref>
-بنای این مسجد در زمان امارت عمر بن عبدالعزیز بوده و بارها مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفته است.
+به نوشته سمهودی (درگذشت: 911ق)، تاریخ‌نگار مدینه، این مسجدها در جايى ساخته شده‌اند که پیامبر در آنها، نماز عید برپا مى‌کرده است. اين اماکن در ابتدا مسجد نبوده؛ بلکه فضایى باز یا صحرا بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref>
-==موقعیت جغرافیایی ==
-در محل [[مناخه]]؛ یعنی مصلاّی بزرگ عید، و در فاصله سیصد متری [[مسجد النبی]] و 122 متری [[مسجد غمامه]]، مسجدی است با نام مسجد علی بن ابی‌طالب(ع).
+== وجه تسمیه ==
+بنابر روایاتی، در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، [[امام علی(ع)]] در مکان این مسجد، نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش، علت نام‌گذاری اين مسجد بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=121 وفاء الوفاء، ج3، ص 121]</ref> آنان تاکید کرده‌اند که امام علی(ع) و خلفا، تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز عيد می‌خواندند؛ بنابراين مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=147 التعریف بما انست الهجرة، ص 147]</ref>
-==وجه تسمیه==
+==تاریخ بنای مسجد==
+بنابر دیدگاه سمهودی، این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد؛ اما بعدها از میان رفت و مکان آن، محل دفن برخی  حاجیانی شد که در [[ایام الحج|موسم حج]] وفات می‌کردند. در سال 881ق زین‌الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>
-در برخی از منابع آمده، اینجا محل اقامه [[نماز عید]] توسط [[امام علی(ع)]] است؛ آن هم زمانی که [[عثمان]] در محاصره مخالفانش بود و آن حضرت [[نماز]] را اقامه کرد.
+علی بن موسی در 1303ق/ 1885م از اين مسجد، به عنوان مسجدى که یک مناره دارد، یاد کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=1 وصف المدینه المنوره، ص 17]</ref> ابراهیم رفعت پاشا نیز در سفرش در سال 1318ق به اين مسجد، اشاره کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/9/9e/مرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf مراة الحرمین، ج1، ص 422]</ref>
-[[سمهودی]] می‌نویسد: بعید می‌نماید که علی بن ابی طالب(ع) با توجه به اقامه نماز توسط پیامبر در محلی مشخص، خود محلی دیگر را برای این کار تعیین کرده باشد.<ref>خلاصة الوفاء، ص362.</ref>
+===بازسازی مسجد در سده سیزدهم قمری===
+در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد این مسجد در تاریخ 1269ق/1852م (دوران حکومت سلطان عبدالمجید اول عثمانی) بازسازی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدینه_المنوره_تطورها_العمرانی.pdf&page=158 المدینه المنوره، ص 158]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=489 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489]
+</ref> این بنا تا پیش از بازسازی آن در۱۴۱۱ق/ 1991م، به این شکل بود:
-تردیدی نیست که در زمان محاصره عثمان، امام علی(ع) نماز عید را اقامه کرد.<ref>المعارف، ابن قتیبه، ص196.</ref> اما به احتمال، امام در همان نقطه‌ای که پیامبر نماز خوانده، نماز را اقامه کرده است؛ چرا که امام در این جهات، به شدّت از [[رسول خدا(ص)]] پیروی می‌کرد.
+[[پرونده:نمای مسجد امام علی پیش از بازسازی 1991.png|وسط|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=نمایی از بنای سال 1269 قمری]]
-به هر روی، از آن‌جا که [[محراب]] مشخصی برای پیامبر(ص) در این محدوده وجود ندارد، به احتمال حضرت در چند نقطه [[مناخه]] نماز را اقامه کرده است.<ref>وفاء الوفا، ج3، ص784.</ref>
+===بازسازی سال 1991 میلادی===
+مسجد امام علی در مناخه در سال 1411ق (1991م) به دلیل فرسودگی، پس از تخریب کامل، به همان شکل و معمارى قبلى‌اش، بازسازی شده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=243 مساجد الاثریه، ص 243]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> و محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> در سال 1429ق/2009م نیز تعمیراتی در اين مسجد انجام شد.<ref name=":0" />
+[[پرونده:نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی 1991.tif|وسط|بی‌قاب|500px|نمای مسجد علی بن ابی‌طالب بعد از بازسازی ۱۹۹۱م.]]
-==بنای مسجد==
+==ویژگی‌های ساختمان مسجد==
+شکل بنای مسجد امام علی(ع) مستطیل است. در سمت شمال، یک صحن روباز و در سمت جنوبی، رواقی (بخش سقف‌دار) با  هفت گنبد قرار دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. این رواق 30 متر طول و 6 متر عرض داشته و درهای آن به صحن مسجد باز می‌شود. این مسجد یک گلدسته نیز دارد که در گوشه جنوب شرقی آن قرار گرفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمعالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490]</ref>
-بنای نخست این مسجد را، طبق معمول، از زمان امارت [[عمر بن عبد العزیز]] می‌دانند. طبیعی است در قرون بعد از آن، این بنا مکرّر تعمیر شده است؛ از جمله [[زین الدین ضیغم]] در سال 881 آن را بازسازی کرده است.
+== نگارخانه ==
+<gallery mode="packed" heights="200px">
+پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg
+پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg
+پرونده:کتیبه مسجد امام علی.webp
+پرونده:مسجد امام علی در ورودی.webp
+</gallery>تصویر زیر، فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.
+[[پرونده:نقشه_مسجدهای_مصلا.png|جایگزین=مسجدهای مصلا در مناخه|وسط|بی‌قاب|593x593پیکسل]]
-در این اواخر، بنای کهن این [[مسجد]] تخریب و در سال 1411 از نو تجدید بنا گردید و مساحت فعلی آن 882 متر مربع است.
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
 ==منابع ==
 {{منابع}}
+*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.
+* '''وفاء الوفاء‌ باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م
+*'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
+*'''مساجد الاثریه فی المدینه النبویه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.
+* '''وصف المدینه المنوره'''
+* '''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، 1981
+* '''مراة الحرمین'''، ابراهیم رفعت پاشا،
-{{برگرفتگی
-|پیش از لینک = کتاب
-|منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان.
-|پس از لینک = بخش «مسجد الرایه»، ج1، ص147-149،
-| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077
-}}
 {{پایان}}
 {{مساجد}}
 [[رده:مسجدهای مدینه]]
-[[رده:مکان‌های تاریخی عربستان]]
+[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
-[[رده:مکان‌های مذهبی عربستان]]
+[[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]]
+[[رده:مکان‌های منسوب به امام علی در مدینه]]

ن ب و مساجد
عربستان	مسجد الحرام • مسجد النبی • مسجد قبا • مسجد ذوالحلیفه • مسجد ردالشمس • مسجد خیف • مسجد غدیر خم • مسجد الغنم • مسجد مختفی • مسجد حمزة بن عبدالمطلب • مسجد بلال بن رباح • مسجد جن • مسجد الرایه • مسجد المتکا • مسجد شجره • مسجد الاجابه • مسجد عرفه • مسجد تنعیم • مسجد صفائح • مسجد امام علی (تنعیم) • مسجد شجره (حدیبیه) • مسجد جعرانه • مسجد فتح • مسجد سقیا • مسجد بنوحرام • مسجد ثنیة الوداع • مسجد ذباب • مسجد الدرع • مسجد البحیر • مسجد ثنایا • مسجد مغیسله • مسجد مشعرالحرام • مسجد خیف • مسجد البیعه • مسجد النحر • مسجد الكبش • مساجد خندق • مسجد امام علی (مدینه) • مسجد عثمان • مسجد قبلتین • مسجد صخرات • مسجد راتج • مسجد البیعه (مکه)
عراق	مسجد کوفه • مسجد سهله • مسجد حنانه • مسجد شیخ طوسی • مسجد شیخ انصاری • مسجد هندی • مسجد الخضراء • مسجد صعصعة بن صوحان • مسجد زید بن صوحان • مسجد الحمراء • مسجد براثا • مسجد عتیقه • مسجد پنجه امام علی(ع) • مسجد ردالشمس • مسجد الراس • مسجد رأس الحسین(ع) (کربلا) • مسجد عمران بن شاهین • مسجد شهید اول (کربلا) • مسجد صاحب حدائق (کربلا)
ایران	مسجد جمکران • مسجد گوهرشاد • مسجد آقابزرگ کاشان • مسجد امام (اصفهان) • مسجد حکیم اصفهان • مسجد سلماسی • مسجد شیخ لطف‌الله • مسجد جامع یزد • مسجد اعظم قم • مسجد امام حسن عسکری قم • مسجد سید اصفهان
سوریه	مسجد جامع اموی • مشهد الحسین(حلب)
مصر	مسجد حاکم مصر • مسجد جیوشی
فلسطین	مسجد الاقصی • مسجد صخره
مرتبط	مسجد • مسجد جامع