چاه سقیا: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''چاه سقیا''' در | '''{{جعبه اطلاعات بنا | ||
| عنوان = چاه سقیا | |||
| تصویر = | |||
| اندازه تصویر = | |||
| پیوند تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| مکان = [[مدینه]] | |||
| کاربری = | |||
| بزرگداشت نزد = مسلمانان | |||
| وابسته به دین/مذهب = | |||
| باورها = | |||
| آیین‌ها = | |||
| احکام = | |||
| زیارت کنندگان = | |||
| بازدیدکنندگان = | |||
| زمان پایه‌گذاری = | |||
| بنیانگذار = | |||
| رویدادها = نوشیدن آب توسط [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] | |||
| بازسازی‌ها = | |||
| بازسازی کنندگان = | |||
| بخش‌های از میان رفته = | |||
| ویژگی‌های تاریخی = | |||
| متولیان = | |||
| مساحت = | |||
| طول = | |||
| عرض = | |||
| ارتفاع = | |||
| وضعیت بنا = | |||
| گنجایش = | |||
| امکانات = | |||
| بخش‌های بنا = | |||
| معمار = | |||
| سبک = | |||
| ویژگی‌ها = | |||
| گنبدها = | |||
| مناره‌ها = | |||
| درها = | |||
| رواق‌ها = | |||
| صحن‌ها = | |||
| ایوان‌ها = | |||
| گرداننده = | |||
| نهاد وابسته = | |||
| نهاد نگهدارنده = | |||
| مدیر = | |||
| روحانی = | |||
| نهادهای زیر مجموعه = | |||
| ثبت در = | |||
| شماره ثبت = | |||
| تاریخ ثبت = | |||
| وبگاه = | |||
| عرض جغرافیایی = 24.461099, | |||
| طول جغرافیایی = 39.600059 | |||
| توضیح نقشه = | |||
| فیلم = | |||
| توضیح فیلم = | |||
}}چاه سُقیا''' در شهر [[مدینه]] منطقه "الفلجان" و نزدیک [[مسجد سقیا]] قرار دارد و به نام‌های بئر مالك و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شود. این چاه در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] مورد استفاده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان قرار گرفت، جایی که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در کنار آن لشکر را مستقر کرد و برای اهل مدینه دعا کرد. چاه سقیا توسط [[بنی‌مخزوم]] حفر شده و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شده است. در حال حاضر این چاه خشک شده و به‌طور کامل به دلیل توسعه‌های شهری سعودی مسدود شده است. | |||
== موقعیت مکانی == | == موقعیت مکانی == | ||
'''چاه سقیا''' در جنوب [[مسجد سقیا|مسجد سقيا]] و در منطقه | '''چاه سقیا''' در جنوب [[مسجد سقیا|مسجد سقيا]] و در منطقه راه آهن عنبریه واقع بوده،<ref name=":0">وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=381]</ref> همچنین این منطقه به نام "البقع"<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193] </ref> و "منزله النقا" نیز شهرت داشته است.<ref name=":2">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref> | ||
== پیامبر و چاه سقیا == | == پیامبر و چاه سقیا == | ||
'''چاه سقیا''' یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است<ref name=":12">وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[https://wikihaj.com/index.php?title=% | '''چاه سقیا''' یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است<ref name=":12">وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=17]</ref> [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در هنگام عبور از این چاه در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرده<ref name=":13">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> و در مسجد آن نماز خوانده<ref name=":14">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=195]</ref> و برای اهل [[مدینه]] دعا کرده است.<ref name=":15">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380] | ||
مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٩٠. | مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٩٠. | ||
| خط ۱۱: | خط ۶۷: | ||
آثار اسلامى مكه و مدينه، ص ٣١٣.</ref> | آثار اسلامى مكه و مدينه، ص ٣١٣.</ref> | ||
[[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از آب گوارای این بئر برای خود<ref name=":20">الطبقات الكبرى، ج ١، ص ٤٠٥.</ref> و یارانش استفاده می‌کرد؛ و زمانی که آب چاه‌های [[مدینه]] کم شده بود، برای [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] آب شیرین از چاه سقیا می‌آوردند.<ref name=":16">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=% | [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از آب گوارای این بئر برای خود<ref name=":20">الطبقات الكبرى، ج ١، ص ٤٠٥.</ref> و یارانش استفاده می‌کرد؛ و زمانی که آب چاه‌های [[مدینه]] کم شده بود، برای [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] آب شیرین از چاه سقیا می‌آوردند.<ref name=":16">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> | ||
مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های [[همسران پیامبر(ص)|همسران پیامبر]] می‌آوردند.<ref name=":17">الطبقات الكبرى، ج ١، ص ٥٠١.</ref> همچنین | مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های [[همسران پیامبر(ص)|همسران پیامبر]] می‌آوردند.<ref name=":17">الطبقات الكبرى، ج ١، ص ٥٠١.</ref> همچنین [[بلال بن رباح]]، غلام پیامبر، به‌طور دوره‌ای از [[چاه غرس|بئر غرس]] یا بئر السقیا<ref name=":18">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=271]</ref> برای پیامبر آب می‌آورد.<ref name=":19">التحفة اللطيفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱ | ||
تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.</ref> | تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.</ref> | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
در زمان [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، زمانی که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref name=":3">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=% | در زمان [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، زمانی که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref name=":3">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=270]</ref> یکی از صحابه نقل می‌کند که پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه [[حسیکه]] ([[حُسَيكه]] نام جايى است در مدينه، در كنار [[كوه ذباب]]، در اين آبادى يهوديان سكونت داشتند.)<ref name=":4">مغانم المطابه، ص115.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=115]</ref> نبرد کردیم و پیروز شدیم.<ref name=":5">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380]</ref> سپس [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.<ref name=":6">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref> | ||
چاه سقیا در طول تاریخ به نام های بئر مالك<ref name=":9">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.<ref name=":10">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref> این چاه در دل کوه واقع بوده و چاه بزرگ و زیبای بوده است.<ref name=":11">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> | |||
== تاریخچه == | |||
== | بنا بر گزارشی این چاه را [[بنی‌مخزوم]] حفر کرده‌اند،<ref name=":7">اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳</ref> و بعد ها متعلق به [[ذُکوان بن عبد قیس]] شد و بعد از او [[سعد بن ابی وقاص]] این بئر را خریداری کرد.<ref name=":8">تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.</ref> | ||
این چاه توسط [[حسن بن ابراهیم]] در سال ۶۸۶ ه.ق تجدید بنا شد؛<ref name=":25">تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.</ref> و بعد از آن در سال 778 ه.ق توسّط عدّه‌اى از ايرانيان مسلمان بازسازی شد، كه سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.<ref name=":26">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref> بدرالدّين بن عليبة در 886 ه .ق به بازسازى و مرمّت آن چاه همّت گماشت.<ref name=":27">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.</ref> بنابر گزارشی از قرن نهم چاه سقيا 14 متر عمق و 6 متر قطر داشته است.<ref name=":24">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰</ref> | |||
چاه سقیا خشک شده | در سده اخیر چاه سقیا خشک شده بود،<ref name=":28">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> و با گسترش و توسعه‌های بعدی در این منطقه، این چاه برای پروژه‌های توسعه‌ی شهری از بین رفت.<ref name=":29">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۳۴: | خط ۹۰: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{برگرفتگی | |||
| پیش از لینک = | |||
| منبع = | |||
| لینک = | |||
| توضیحات منبع = '''مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین''' | |||
}} | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق. | * '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق. | ||
| خط ۵۳: | خط ۱۱۵: | ||
{{ چاه‌ها و برکه‌های حرمین }} | {{ چاه‌ها و برکه‌های حرمین }} | ||
{{ | {{اماکن مدینه}} | ||
[[ویژه:رده‌ها|رده]]: [[:رده:چاه‌های مدینه|چاه‌های مدینه]] | [[ویژه:رده‌ها|رده]]: [[:رده:چاه‌های مدینه|چاه‌های مدینه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۴
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | مدینه |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| تاریخ بنا | |
| رویدادها | نوشیدن آب توسط پیامبر اسلام(ص) |
چاه سُقیا در شهر مدینه منطقه "الفلجان" و نزدیک مسجد سقیا قرار دارد و به نام‌های بئر مالك و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شود. این چاه در جنگ بدر مورد استفاده پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان قرار گرفت، جایی که پیامبر(ص) در کنار آن لشکر را مستقر کرد و برای اهل مدینه دعا کرد. چاه سقیا توسط بنی‌مخزوم حفر شده و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شده است. در حال حاضر این چاه خشک شده و به‌طور کامل به دلیل توسعه‌های شهری سعودی مسدود شده است.
موقعیت مکانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
چاه سقیا در جنوب مسجد سقيا و در منطقه راه آهن عنبریه واقع بوده،[۱] همچنین این منطقه به نام "البقع"[۲] و "منزله النقا" نیز شهرت داشته است.[۳]
پیامبر و چاه سقیا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
چاه سقیا یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است[۴] پیامبر اسلام (ص) در هنگام عبور از این چاه در جنگ بدر، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرده[۵] و در مسجد آن نماز خوانده[۶] و برای اهل مدینه دعا کرده است.[۷]
پیامبر اسلام(ص) از آب گوارای این بئر برای خود[۸] و یارانش استفاده می‌کرد؛ و زمانی که آب چاه‌های مدینه کم شده بود، برای پیامبر اسلام (ص) آب شیرین از چاه سقیا می‌آوردند.[۹]
مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های همسران پیامبر می‌آوردند.[۱۰] همچنین بلال بن رباح، غلام پیامبر، به‌طور دوره‌ای از بئر غرس یا بئر السقیا[۱۱] برای پیامبر آب می‌آورد.[۱۲]
پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در زمان جنگ بدر، زمانی که پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند.[۱۳] یکی از صحابه نقل می‌کند که پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه حسیکه (حُسَيكه نام جايى است در مدينه، در كنار كوه ذباب، در اين آبادى يهوديان سكونت داشتند.)[۱۴] نبرد کردیم و پیروز شدیم.[۱۵] سپس پیامبر اسلام (ص) در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.[۱۶]
چاه سقیا در طول تاریخ به نام های بئر مالك[۱۷] و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.[۱۸] این چاه در دل کوه واقع بوده و چاه بزرگ و زیبای بوده است.[۱۹]
تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بنا بر گزارشی این چاه را بنی‌مخزوم حفر کرده‌اند،[۲۰] و بعد ها متعلق به ذُکوان بن عبد قیس شد و بعد از او سعد بن ابی وقاص این بئر را خریداری کرد.[۲۱]
این چاه توسط حسن بن ابراهیم در سال ۶۸۶ ه.ق تجدید بنا شد؛[۲۲] و بعد از آن در سال 778 ه.ق توسّط عدّه‌اى از ايرانيان مسلمان بازسازی شد، كه سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.[۲۳] بدرالدّين بن عليبة در 886 ه .ق به بازسازى و مرمّت آن چاه همّت گماشت.[۲۴] بنابر گزارشی از قرن نهم چاه سقيا 14 متر عمق و 6 متر قطر داشته است.[۲۵]
در سده اخیر چاه سقیا خشک شده بود،[۲۶] و با گسترش و توسعه‌های بعدی در این منطقه، این چاه برای پروژه‌های توسعه‌ی شهری از بین رفت.[۲۷]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[۱]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[۲]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[۳]
- ↑ وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[۴]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[۵]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[۶]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[۷] مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٩٠. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص ٣١٣.
- ↑ الطبقات الكبرى، ج ١، ص ٤٠٥.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[۸]
- ↑ الطبقات الكبرى، ج ١، ص ٥٠١.
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[۹]
- ↑ التحفة اللطيفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱ تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[۱۰]
- ↑ مغانم المطابه، ص115.[۱۱]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[۱۲]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[۱۳]
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[۱۴]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[۱۵]
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[۱۶]
- ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳
- ↑ تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.
- ↑ تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[۱۷]
- ↑ خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.
- ↑ خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[۱۸]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[۱۹]
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این مقاله برگرفته از مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین است.
- تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
- مدینه شناسی، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
- التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
- اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، 1416ق.
- تاریخ المدینه المنوره، بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، 1990م.
- آثار اسلامى مكه و مدينه، جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، 1390 ه.
- طبقات الکبری(فارسی)، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا.
- التحفة اللطيفة فی تاریخ المدینه الشریفه، سخاوی، محمد بن عبد الرحمن بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية، 1993 م.
- تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، 1995م.
- تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية، 1997م.
- خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، 1972م.
- وصف المدینه المنوره، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات 2 (میقات حج- سال 1378- شماره 27)
- وفاء الوفاء، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، 2006م.
- مغانم المطابه، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، 1969م.
- المدينة بين الماضي والحاضر، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، 1972م.