چاه سقیا

موقعیت مکانی

چاه سقیا در جنوب مسجد سقيا و در منطقه "الفلجان" واقع بوده، همچنین این منطقه به نام "البقع" و "منزله النقا" نیز شهرت داشته است.

پیشینه

در زمان جنگ بدر، زمانی که پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند. یکی از صحابه نقل می‌کند که پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه حسیکه (حُسَيكه نام جايى است در مدينه ، در كنار كوه ذباب، در اين آبادى يهوديان سكونت داشتند. ) نبرد کردیم و پیروز شدیم. سپس پیامبر اسلام (ص) در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.

این چاه را بنی‌مخزوم حفر کرده‌اند، و بعد ها متعلق به ذُکوان بن عبد قیس شد و بعد از او سعد بن ابی وقاص این بئر را خریداری کرد.

چاه سقیا در طول تاریخ به نام های بئر مالك و بئر الأعجام نیز به کار رفته است. این چاه در دل کوه واقع بوده و چاه بزرگ و زیبای بوده است.

پیامبر و چاه سقیا

چاه سقیا یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است پیامبر اسلام (ص) در هنگام عبور از این چاه در جنگ بدر، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرده و در مسجد آن نماز خوانده و برای اهل مدینه دعا کرده است.

زمانی که آب چاه‌های مدینه کم شده بود، برای پیامبر اسلام (ص) آب شیرین از چاه ‌سقیا می‌آوردند.

مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های همسران پیامبر می‌آوردند. همچنین رباح، غلام سیاه پیامبر، به‌طور دوره‌ای از "بئر غرس" یا "بئر السقیا" برای پیامبر آب می‌آورد.

پیامبر اسلام(ص) از آب گوارای این بئر برای خود و یارانش استفاده می‌کرد؛ این بئر به عنوان یکی از منابع مهم آب، در زمان پیامبر(ص) شناخته می‌شد.

این چاه زمان‌های بحرانی و در جنگ‌ها به ویژه در غزوه بدر استفاده می‌شده، زیرا تأمین آب یکی از نیازهای اساسی لشکریان مسلمان در مسیر جنگ‌ها بود.

تاریخچه

چاه سقيا 14 متر عمق و 6 متر قطر داشته است. این چاه توسط حسن بن ابراهیم در سال ۶۸۶ ه.ق تجدید بنا شد؛ و بعد از آن در سال 778 ه.ق توسّط عدّه‌اى از ايرانيان مسلمان بازسازی شد، كه سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت. بدرالدّين بن عليبة در 886 ه .ق به بازسازى و مرمّت آن چاه همّت گماشت.

بئر السقیا در دوره کنونی خشک شده و هیچ آبی در آن موجود نیست، و با گسترش و توسعه‌های بعدی در این منطقه، این چاه برای پروژه‌های توسعه‌ای سعودی مسدود و به عنوان بخشی از پروژه‌های توسعۀ شهری از بین رفت.

منابع

• تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
• مدینه شناسی، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
• التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
• خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، 1972م.
• وصف المدینه المنوره، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات 2 (میقات حج- سال 1378- شماره 27)
• الجواهر الثمينة في محاسن المدنية،حسینی مدنی، محمد کبریت، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية، 1417 ق.
• وفاء الوفاء، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، 2006م.
• مغانم المطابه، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، 1969م.
• معجم ما استعجم، بکری، عبد الله بن عبد العزیز، بیروت- لبنان، عالم الکتب، 1983.
• الدره الثمنیه فی اخبار المدینه، ابن نجار، محمد بن محمود، بیروت-لبنان، دار الارقم بن ابی الارقم، بی تا
• المدينة بين الماضي والحاضر، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، 1972م.
• موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، صبری پاشا، ایوب، قاهره-مصر، دار الآفاق العربیه، 2004م.

رده: چاه‌های مدینه