باغ مرجان
باغ مرجان: سکونتگاه حاجیان ایرانی در دوره‌های معاصر می‌باشد. این باغ یکی از باغ‌هایی بود که در جنوب بقیع و مسجدالنبی بود و به دست گروهی از شیعیان مدینه اداره می‌شد. طبق برخی گزارش‌ها موقوفه امام حسن یا امام زین‌العابدین(ع) بوده است. طبق گزارش‌های دوران سعودی، این باغ جای سکونت حاجیان شیعه به ویژه ایرانیان بوده که در گسترش‌های مسجد، از میان رفته است و امروزه آثاری از آن وجود ندارد.
موقعیت باغ
باغ مرجان یکی از سه باغ در جنوب بقیع و مسجدالنبی بود که به دست نخاوله (گروهی از شیعیان مدینه) اداره می‌شد.[۱]برخی گزارش‌ها این باغ را موقوفه امام حسن یا امام زین‌العابدین(ع) دانسته‌اند.[۲]قدیم‌ترین گزارش درباره باغ مرجان که به دوران عثمانی و به سال 1303ق./1885م. بازمی‌گردد، آن را در کوچه جنائز و کنار دیوار بَرانی (دیوار خارجی) از دیوارهای شهر مدینه معرفی می‌کند. در این دوره، باغ به فردی به نام مرجان آغا سلیم، کلیددار حرم نبوی، تعلق داشت و به دست شیعیان نخاوله ساکن در باغ‌های پیرامون شهر اداره می‌شد.[۳] نایب‌الصدر شیرازی (م. 1344ق.) در سفر خود به مدینه به سال 1305ق. از بر‌گزاری مجلس روضه در منزل مرجان آغا در باغ‌های محله نخاوله گزارش داده که با شرکت بسیاری از عرب و عجم و ترکان همراه بوده است.[۴]در این دوره، باغ مرجان از حالت موقوفه بیرون آمده و به ملک خصوصی تبدیل گشته است.
سکونتگاه حاجیان شیعه
در گزارش‌های دوران سعودی، این باغ جای سکونت حاجیان شیعه به ویژه ایرانیان بود. در سفرنامه‌ای مربوط به سال1334ش. از این باغ به عنوان باغی وقف زائران یاد گشته و اشاره شده که آنان از آب استخر باغ برای استحمام و شست‌وشو استفاده می‌کردند.[۵]ابوالفضل توکلی بینا، رئیس سازمان حج در سال‌های 1360 و 1361ش. در خاطرات سفر حج خود به سال 1339ش. از این باغ به عنوان سکونتگاه حاجیان یاد کرده است.[۶]در گزارشی دیگر، به تخت‌هایی در این باغ برای اجاره دادن به حاجیان ساکن در آن اشاره شده است.[۷]
تخریب تدریجی باغ
این باغ در گسترش‌های چندباره، از میان رفته است. در جایگاه آن‌که اکنون در خیابان جنوبی مسجدالنبی و پشت ساختمان اصلی دادگاه‌های شهر مدینه است، نشانی از آن دیده نمی‌شود.
پانویس
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل باغ مرجان.
- با کاروان عشق در سال 72: رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1372ش؛
- پنجاه سفرنامه حج قاجاری: به کوشش رسول جعفریان، تهران، نشر علم، 1389ش؛
- رسائل فی تاریخ المدینه (وصف المدینه): میرزا موسی افندی، به کوشش حمد الجاسر، ریاض، دار الیمامه؛
- سفرنامه حج و راهنمای حجاج: حسین ذوالقدر شجاعی، تهران، خرمی، 1334ش؛
- میقات حج (فصلنامه): تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.