مسجد حمزة بن عبدالمطلب (مدینه)
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد سیدالشهدا * مسجد شهداء احد |
| مکان | عربستان * مدینه * در نزدیکی کوه احد |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| باورها | نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد |
| آیین‌ها | اقامه نماز جماعت |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | عصر نبوی |
| رویدادها | تخریب خانه‌های اطراف مسجد در اواخر 2023میلادی |
| بازسازی‌ها | آخرین بازسازی سال 2022 میلادی |
| ویژگی‌های تاریخی | محل اسکان پیامبر(ص) پیش از شروع غزوه خندق |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | موجود |
| گنجایش | 100 نفر |
| بخش‌های بنا | محراب و مصلی |
| ویژگی‌ها | مکان خیمه پیامبر (ص) و خواندن نماز در هنگام کندن خندق در جریان جنگ احزاب |
مسجد حَمزة بن عبدالمُطلب در شرق مقبرة الشهدا در مدینه قرار دارد.
نام‌ها
مسجد حمزه منتسب به حمزة بن عبدالمطلب عموی پیامبر(ص) می‌باشد و برای مسجد، نام های قدیمی «المَشهَد» و «مشهد حمزة» بیان شده[۱] و امروزه بیشتر با نام‌های «مسجد شُهداء اُحد»[۲]، «مسجد سیدالشُهدا»[۳] و «جامع سيد الشهداء حمزة بن عبد المُطَلِب»[۴] شناخته می‌شود.
مکان
مسجد در جنوب کوه احد[۵] و شرق مقبره شهدای احد[۶] قرار دارد.
پیشینه
مسجد حمزه امروزه در میدان غزوه احد واقع شده و این اشاره به پیشینه تاریخی این منطقه دارد چراکه غزوه احد بین مسلمین و مشرکین در سال سوم هجرت در این محدوده به وقوع پیوسته است.[۷]
تاریخچه بنای مسجد
ابراهیم رفعت باشا (م.1353ق.) نویسنده کتاب مرآت الحرمین در مقابل درب مسجد، سنگی را دیده که بر روی آن تاریخ بنای مسجد، در سال 275قمری اعلام شده بود.[۸]
در 570قمری مادر خلیفه «الناصر عباسی» برروی مقبره شهدا گنبدی عالی و محکم ساخت.[۹] مطابق نقل ابن جُبَیر سفرنامه‌نویس اندلسی(م.614ق./1217م.)، در 580قمری مسجدی بر روی قبر حمزه بوده و قبر در داخل صحن مسجد کنار شهدای دیگر قرار داشته و مردم از خاک قرمز رنگ اطراف مقبره که منتسب به حمزه می‌دانستند، تبرک جویی می‌کردند.[۵]
در سال های بعد، گزارش هایی از تکمیل و توسعه بنا تا 893قمری در دست است[۱۰] احمد خیاری تاریخنگار مدینه (م.1380ق.) گزارشی از ساخت مسجدی زیبا بر روی قبر توسط حکومت عثمانی (677-1300ق./1299-1922م.) ارائه کرده است.[۱۱] مسجد در ۱۳۲۵قمری، دارای بنایی محکم، بدون تزئینات و دارای یک گنبد بر بالای قبر حمزه توصیف شده.[۱۲]
در حدود 1343قمری در جریان محاصره مدینه توسط وهابیون، مسجد به همراه مزار حمزه منهدم شد.[۱۳] دولت سعودی(شروع از 1280ق./1902م) مسجد موجود بر روی قبر را منهدم کرده و مسجد دیگری در مکان دیگر(در سمت شرق و نزدیک به قبر) بنا کرد سپس در 1383قمری به دور قبر حمزه و دیگر شهدای نزدیکش که بدون سقف مانده بودند، دیوار کشید.[۱۱]
نگارخانه
تصاویر قدیمی
-
تصویر قدیمی مسجد بر روی قبر حمزه، پیش از تخریب سال 1343قمری
پانویس
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426
- ↑ وبسایت Welcome Saudi
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426؛ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص189
- ↑ عناوین جستجوی عمومی گوگل
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ رحلة ابن جبير، ص154.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص428-430.
- ↑ مرآة الحرمين، ج1، ص393.
- ↑ تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ص477.
- ↑ مرآة الحرمين، ج1، ص392.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص191.
- ↑ مرآة الحرمين، ج1، ص390.
- ↑ كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، ص55.
منابع
- كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا
- مرآة الحرمين، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، المكتبه الثقافيه الدينيه، بی‌تا.
- فصل من تاريخ المدينة المنورة، على الحافظ، جده، مكتبة الثقاف
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
- رحلة ابن جبير ( تذكرة بالأخبار عن اتفاقات الأسفار )، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، العربیه، 2008م.
- تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح للبحث العلمی و تحقیق التراث، 1430ق.
- الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢.
- المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدینة المنورة، عبدالعزیز الکعکی، مدینه، ١٩٩٩ م.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- آثار المدینة المنورة، عبدالقدوس الانصاری، المکتبة السلفیة بالمدینة المنورة، الطبعة الثالثة، 1393هجری.
- مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
- تاریخ مدینه منوره، عمر بن شبه نمیری، .
- الرحلة العیاشیة، ابوسالم عبدالله بن محمد عیاشی، دارالسویدی للنشر و التوزیع، طبعة الاولی، 2006.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
- وبسایت «ولکام سعودی»