مسجد بنی حارثه

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر	مسجد المستراح * مسجد الاستراحه
مکان	عربستان * مدینه *
کاربری	مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد	مسلمانان
وابسته به دین/مذهب	اسلام
آیین‌ها	اقامه نماز جماعت
وضعیت فعلی
مساحت	491 متر مربع
وضعیت بنا	موجود
مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=24.491825,39.609772","imageLayers":[],"locations":[{"text":"","title":"","link":"","lat":24.491825,"lon":39.609772,"icon":""}],"imageoverlays":null} Leaflet

مسجد بنی حارِثَه از مساجد قدیمی مدینه در شمال مسجد النبی است که به خاطر قرارگرفتن در محدوده منازل قبیله بنی حارثه، اینگونه نامگزاری شده. می‌توان پیشینه این مسجد را به عصر نبوی باز گرداند چرا که قبلیه بنی حارثه هنگام واقعه تغییر قبله در این مسجد در حال نماز بودند. پیامبر(ص) هنگام بازگشت از غزوه احد در محدوده این مسجد استراحت کردند. مسجد تا 1386 قمری به صورت غیر مسقف بوده تا اینکه در این تاریخ تجدید بنا میشود و در 1408 قمری به شکل امروز خود درآمده است.

نام‌ها

مسجد بنی حارِثَه به خاطر قرارگرفتن در محدوده منازل قبیله بنی حارثه، اینگونه نامگزاری شده. مسجد به نام مسجد الاستراحه یا مسجد المستراح نیز شناخته میشود، چرا که پیامبر(ص) هنگام بازگشت از غزوه احد در محدوده این مسجد استراحت کردند.

مکان

مسجد بنی حارثه در حاشیه خیابان سید الشهدا، در جهت شمالی مسجد شیخین و در جهت شمال مسجدالنبی با فاصله 2420متر قرار دارد.

توصیف بنا

مسجد دارای یک قبه زیبا و یک مناره است و دارای ورودی‌های متعدد از جهت شرق، غرب و شمال است. بنای مستطیل شکل مسجد دارای مساحتی در حدود 491 متر می‌باشد.

پیشینه مسجد

بر اساس اخبار موجود درباره نمازخواندن قبیله بنی حارثه در مسجد و رسیدن خبر تغییر قبله به ایشان در هنگام نماز عصر، برخی معاصرین نتیجه گرفتند که مسجد در زمان پیامبر(ص) وجود داشته است. بر اساس برخی گزارش‌ها، پیامبر(ص) در مسجد بنی حارثه نماز خوانده و درباره عبدالرحمن بن سهل (که در خیبر کشته شده بود) به قضاوت پرداخته است.

تاریخچه مسجد

گزارش هایی از مسجد در کتب مرتبط به مدینه از قرن نهم تا یازدهم قمری وجود دارد ولی اشاره ای به بنای مسجد نشده و برخی مانند سمهودی تاریخ نگار مدینه(م.911ق.) مسجد را در دسته مساجد بدون بنا ذکر کرده است. به نظر برخی محققان معاصر، ساختمان مسجد پس از قرون نخستین اسلامی مورد اهمال و فرسودگی قرار گرفته و جز دیوارهای خارجی چیزی از آن باقی نمانده بود.

مسجد در گزارشی از 1073قمری/1662میلادی، در زمینی کوچک با محوطه‌ای سنگچین شده توصیف شده است. بنا بر گزارشی دولت عثمانی(677-1300ق./1299-1922م.) در دوره‌ای اقدام به ایجاد بنایی برای مسجد کرده است.

مطابق گزارشی در اوایل قرن چهاردهم مسجد بدون سقف بوده و در اواخر قرن چهاردهم بدون سقف، کوچک، با ارتفاع حدود نیم متر از سطح زمین و دارای بنایی سفیدکاری شده و قدیمی بوده است. در گزارشی مشابه، اواخر قرن چهاردهم مسجد در کنار یک قلعه (به نام قلعه سیدالشهداء، ساخته شده در حدود 1337قمری و تخریب شده در 1416قمری) توصیف شده است به شکلی که ارتفاع بنا از یک متر بیشتر نبوده است.

دولت سعودی در 1386قمری/1966میلادی اقدام به تجدید بنای مسجد به‌شکل مشاهد معمول مدینه کرد و در یک عملیات بازسازی جدید در 1408قمری نیز مسجد به شکل امروزی خود در آمد. مسجد در لیست مساجد تعمیر و تجهیز شده برای استفاده در حج 1445 بوده است.

نگارخانه

تصاویر جدید

• 
  نمای بیرونی مسجد
• 
• 
  نمایی از گنبد و مناره
• 
  محیط داخلی
• 
• 
• 
• 

تصاویر قدیمی مسجد

• 
  تصویر قلعه سیدالشهدا که بسیار نزدیک به ماذنه و دیوار غربی مسجد است.
• 
  تصویر مسجد مربوطه به 1386قمری
• 
• 
  تصویری از مسجد در کنار بقایای قلعه

منابع

• أسد الغابة، ابن اثیر ، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.
• الاستيعاب، ابن عبد البر، بیروت، دارالجیل، 1412ق.
• معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
• وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
• تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، یاسین احمد خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق.
• اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.
• تاریخ المدینه المنوره، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
• مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
• وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
• المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
• الرحله العیاشیة، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، دار السویدی، 2006م.