مسجد سبق
مسجد سَبْق یکی از مساجد قدیمی مدینه است. این مسجد در زمان حضرت محمد (ص) در مسیر مسابقه اسب‌ها بوده و پیامبر در آن محدوده نماز خوانده است. بنای اولیه مسجد سبق در عهد عمر بن عبدالعزیز (بین سال‌های 87-93ق) ساخته شد.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | عربستان • مدینه |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| باورها | نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد |
| آیین‌ها | اقامه نماز جماعت |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | قرن اول هجری |
| بنیانگذار | عمر بن عبدالعزیز |
| رویدادها | مسجد سبق در مسیر مسابقه اسب‌ها بود و پیامبر در این محوطه می‌نشست و مسابقه را تماشا می‌کرد |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | مفقود |
|
| |
ساختمان مسجد سبق در سال 2005 م با هدف توسعه آن تخریب شد؛ اما این پروژه به علت مشکلاتی، به سرانجام نرسیده است و هم اکنون اثری از مسجد باقی نیست.
پیشینه و نام مسجد ویرایش
گفته شده پیامبر اسلام(ص) در محدوده مسجد سبق نماز خوانده است. همچنین در این محدوده که در مسیر مسابقه اسب‌ها بوده، می‌نشست و مسابقه را مشاهده می‌کرد.[۱]
سَبْق در لغت به معنای مسابقه اسب دوانی و مانند آن و پیشی گرفتن (سبقت) است.[۲]
پیدایش ویرایش
به نوشته عبدالعزیز کعکی در معالم المدینه المنوره، بر اساس گزارش‌های موجود، بنای اولیه مسجد سبق در عهد عمر بن عبدالعزیز و در میانه حکومت وی بر مدینه(بین سال‌های 87-93ق) ساخته شد؛[۳] اما برخی این مسجد را همان مسجدی دانسته‌اند که به گزارش سمهودی، تاریخ‌نگار مدینه، در قرن نهم هجری به دستور قاضی حرمین، سید محی‌الدین حنبلی، بازسازی شد.[۴][۵][۶]
تاریخچه تجدید بنا و تخریب ویرایش
در سال 1303ق/1885م تجدید بنای مسجد سبق با سنگ و سفیدکاری برخی اجزاء، صورت گرفت.[۷] اتمام مأذنه مربعی شکل مسجد و برخی بخش های دیگر نیز در ابتدای عهد سعودی ساخته شد.[۸] به گفته احمد خیاری(درگذشت: 1380ق/1960م)، مدینه‌شناس، حکومت سعودی توجه زیادی جهت مرمت و توسعه بنا، تهیه فرش و تعیین خدمه مسجد سبق به خرج داده و در نتیجه این مسجد جزو مساجد بزرگ مدینه شده بود.[۹]
در زمان ملک فیصل(1391ق) نیز تجدید و ارتقاء ساختمان مسجد اجرایی شده است.[۸] همچنین به نوشته کعکی، در سال 1425ق/2005م وزارت اوقاف عربستان اقدام به انهدام ساختمان مسجد با هدف توسعه آن می‌کند؛ اما اتمام پروژه بنای جدید مسجد سبق، به علت مشکلات اداری و مالی متوقف مانده و در حال حاضر زمین مسجد در محدوده زیرگذر غربی مسجد النبی (طریق سلطانة) قرار دارد و از یادها رفته است.[۱۰]
نگارخانه ویرایش
-
نمای نزدیک مسجد پیش از تخریب -
تصویر مسجد در حاشیه طریق السلطانه 1976میلادی -
تصویر بالایی: شمایل قدیمی مسجد در حدود 1890میلادی و پیش از بازسازی های سعودی، با مأذنه گرد و دارای گنبد.
پانویس ویرایش
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص13.
- ↑ فرهنگ فقه فارسی، ج۴، ص۳۷۵.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص19.
- ↑ وفاء الوفاء سمهودی، ج3،ص135
- ↑ تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد، ص182.
- ↑ المدينه المنوره تطورها العمراني، ص161
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص20.
- ↑ پرش به بالا به: ۸٫۰ ۸٫۱ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص27.
- ↑ تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد، ص182.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص22.
منابع ویرایش
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
- فرهنگ فقه فارسی، جمعی از محققان، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
- وفاء الوفا بأخبار دار المصطفى، نورالدين على السمهودى، بيروت، داراحياء التراث العربى، ١٩٩۵.
- المدينه المنوره تطورها العمراني، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دارالنهضة العربیة، 1981.