مسجد فاطمه زهرا (س)
مسجد فاطمه زهرا (س) از مساجد مدینه است که بعد از قرن 14 هجری در جنوبیترین محدوده مساجد فتح ساخته شده و در نزدیکی غرب مسجد حضرت علی قرار دارد. این مکان، یکی از موقعیتهای فرماندهی پیامبر(ص) در غزوه خندق بوده است که همراه صحابه در وقت اذان، نماز اقامه میکردند. مسجد عبارت از یک مستطیل بدون سقف است و دیوارهایی با ارتفاع حدودا یک متر دارد که با حصارهای فلزی احاطه شده است. نام دیگر این مسجد را مسجد سعد بن معاذ ذکر کردهاند.
اطلاعات اوليه | |
---|---|
نامهای دیگر | مسجد سعد بن معاذ |
مکان | عربستان * مدینه * در کنار مسجد حضرت علی(ع) و در حاشیه کوه سلع |
کاربری | مسجد |
جنبه دینی | |
بزرگداشت نزد | مسلمانان |
وابسته به دین/مذهب | اسلام |
تاریخ بنا | |
زمان پایهگذاری | قرن 14 |
رویدادها |
- جنگ احزاب - انسداد درب ورودی در 1418 هجری |
وضعیت فعلی | |
مساحت | 21م |
طول | 7 |
عرض | 3 |
وضعیت بنا | موجود |
بخشهای بنا | دیوارهای جانبی - محراب - |
ویژگیها | دارای حصار محافظ در اطراف |
|
مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مسجد فاطمه زهرا (س) در جنوبیترین محدوده مساجد فتح قرار گرفته و در نزدیکی غرب مسجد حضرت علی (ع) است. این مسجد در داخل محدوده قدیمی شهر مدینه در بخش مرتفعی از کوه سلع قرار دارد.[۱]
نامهای مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مسجد فاطمه زهرا (س) که یکی از مساجد هفتگانه منطقه خندق، است. بنابر گزارشی در سال 1947 میلادی نام سعد بن معاذ بر روی این مسجد گذاشته شده است.[۱]گفته شده که هيچ يك از اين دو نام، در منابع كهن نيامده است.[۲]
تاریخچه معماری بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
هیچ کدام از منابع تاریخی تا سده چهاردهم اشارهای به وجود مسجدی به نام مسجد فاطمه زهرا(س) یا سعد بن معاذ در این منطقه نکردهاند.[۳] از جمله علی بن موسی در سفرنامهاش در سال 1303ه/1885م اشارهای به این مسجد نکرده است.[۴] در نقشههای قدیمی مدینه (که به 1325ه/1947م مربوط هستند) مسجدی با نام سعد بن معاذ وجود دارد.[۵]
بازسازیهای مسجد در دوره معاصر[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در 1399 هجری/1979میلادی، دولت سعودی اقدام به تعمیر مسجد کرد.[۶] در سال 1418 ساختمان مسجد یک زمین مستطیلی شکل به مساحت 21 متر بود. بنای مسجد بدون سقف و دیوارهایی با ارتفاع حدودا دو متر داشت. طول آن بیش از 6متر و عرض آن بیش از 3متر بود.[۷]در سال 1419 درِ مسجد با بلوكهاى سيمانى مسدود شد و مردم در بيرون آن نماز میخواندند.[۲]
بنای فعلی مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بر اساس اطلاعات نقشههای هوایی[۸] و مستندات کاربران فضای مجازی[۹] از سال 2021م/1442ه وضعیت بنای مسجد به شکل مستطیلی بدون سقف با دیوارهای کوتاه سنگی درآمده و امروزه حصاری فلزی به دور آن کشیده شده است.
تصاویر جدید[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تصاویر قدیمی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تصاویر بعد از ترمیم 1399ه/1979م[ویرایش | ویرایش مبدأ]
-
محراب و ورودی
-
-
بعد از انسداد سال 1419ه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تصاویر هوایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ پرش به بالا به: ۱٫۰ ۱٫۱ معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد رابع، ص180.
- ↑ پرش به بالا به: ۲٫۰ ۲٫۱ آثار اسلامى مكه و مدينه ( فارسي )، جعفريان، ص۳۰۳.
- ↑ مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص149.
- ↑ وصف المدینه المنوره، ص17.
- ↑ المدينه المنوره تطورها العمرانی، ص198 / مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص149.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد رابع، ص183.
- ↑ مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص150.
- ↑ گوگل مپ، نقشه
- ↑ تصاویر کاربران بین المللی
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ذخائر العقبى، أحمد بن عبد الله الطبری(المحب الطبری)، مكتبة القدسی لصاحبها حسام الدين القدسی-القاهرة، 1356.
- المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، 2011.
- آثار اسلامی مکه و مدینه،رسول جعفریان، تهران ایران: نشر مشعر. ۱۳۹۰.
- مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
- الطبقات الكبرى، ابن سعد، دار صادر - بيروت، بیتا.
- المدينه المنوره تطورها العمراني، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دارالنهضة العربیة، 1981.
- المغازی، واقدی، 2ج، نشر دانش اسلامی، 1405.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
- الدرة الثمينة في تاريخ المدينة، محمد بن محمود ابن نجار، قاهره - مصر: مکتبة الثقافة الدينية، بیتا.