پرش به محتوا

مسجد حمزة بن عبدالمطلب (مدینه): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users
۱٬۸۱۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، csmoderator، developer، Moderators، مدیران
۱۱٬۴۵۸ ویرایش‌ها
 
(۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۲۹: خط ۲۹:
| طول جغرافیایی = 39.612419
| طول جغرافیایی = 39.612419
| توضیح نقشه =  
| توضیح نقشه =  
}}'''مسجد حَمزة بن عبدالمُطلب''' در شرق [[مقبرة الشهدا]] در شمال [[مدینه]] قرار دارد. مسجد حمزه منتسب به [[حمزة بن عبدالمطلب]] عموی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] می‌باشد و با نام مسجد سیدالشهدا نیز شناخته می‌شود. [[غزوه احد]] بین مسلمین و مشرکین در سال سوم هجرت در این محدوده به وقوع پیوسته است. مسجد پیشینه‌ای متصل به عصر نبوی دارد و تاریخچه آن از 570قمری که دارای گنبدی عالی ساخته شده توسط مادر خلیفه «[[الناصر عباسی]]» می‌شود، شکل جدیدی میگیرد. مسجد در 1344 قمری توسط وهابیت تخریب شده و بعد از آن در نزدیکی شرق آن مسجد جدیدی با همین نام ساخته شده است.
}}'''مسجد حَمزة بن عبدالمُطلب''' در شرق [[مقبره شهدای احد|مقبرة الشهدا]] در شمال [[مدینه]] قرار دارد. مسجد حمزه منتسب به [[حمزة بن عبدالمطلب]] عموی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] است و با نام مسجد سیدالشهدا نیز شناخته می‌شود. پس از تخریب بنای [[مقبره شهدا]] در 1344قمری توسط [[وهابیان]]، در نزدیکی شرق آن مسجد جدید سیدالشهدا ساخته شده است.


== نام‌ها ==
== نام‌ها ==
مسجد حمزه منتسب به [[حمزة بن عبدالمطلب]] عموی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] می‌باشد و برای مسجد، نام های قدیمی «المَشهَد» و «مشهد حمزة» بیان شده<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426</ref> و امروزه بیشتر با نام‌های «مسجد شُهداء اُحد»<ref>وبسایت [https://welcomesaudi.com/ar/activity/masjid-shuhada-uhud-madinah Welcome Saudi]</ref>، «مسجد سیدالشُهدا»<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=189 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص189]</ref> و «جامع سيد الشهداء حمزة بن عبد المُطَلِب»<ref>[https://www.google.com/search?q=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1+%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87&oq=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1+%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIHCAEQIRifBdIBCDM0MzFqMGo3qAIAsAIA&sourceid=chrome&ie=UTF-8&lqi=#rlimm=13143286140117924360 عناوین جستجوی عمومی گوگل]</ref> شناخته می‌شود.
مسجد حمزه منتسب به [[حمزة بن عبدالمطلب]] عموی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] می‌باشد و امروزه بیشتر با نام‌های «مسجد شُهداء اُحد»<ref>وبسایت [https://welcomesaudi.com/ar/activity/masjid-shuhada-uhud-madinah Welcome Saudi]</ref>، «مسجد سیدالشُهدا»<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=189 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص189]</ref> و «جامع سيد الشهداء حمزة بن عبد المُطَلِب»<ref>[https://www.google.com/search?q=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1+%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87&oq=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1+%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIHCAEQIRifBdIBCDM0MzFqMGo3qAIAsAIA&sourceid=chrome&ie=UTF-8&lqi=#rlimm=13143286140117924360 عناوین جستجوی عمومی گوگل]</ref> شناخته می‌شود.


== مکان ==
== تاریخچه ==
مسجد در جنوب [[کوه احد]]<ref name=":0">رحلة ابن جبير، ص154.</ref> و شرق [[مقبرة الشهدا|مقبره شهدای احد]] در شمال مدینه قرار دارد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه</ref>  
مسجد حمزه امروزه در شمال [[مدینه]]، در محل رویداد [[غزوه احد]]<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص428-430.</ref> در جنوب [[کوه احد]]<ref name=":02">رحلة ابن جبير، ص154.</ref> و شرق [[مقبره شهدای احد]] قرار دارد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص377.</ref>مساحت آن ۵۴‌هزار مترمربع است و با گنجایش ۱۵هزار نمازگزار، در سه کیلومتری شمال مسجدالنبی قرار دارد.<ref name=":0" />


== پیشینه ==
پیشتر در محل این مسجد، [[مسجد عسکر]] قرار داشت که در سال 1405قمری/1985میلادی به صورت کامل تخریب کردند<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴، مجلد۲، ص376.</ref> مسجد حمزه را در مکان [[مسجد عسکر]] در حدود 1413قمری/1992میلادی ساختند<ref name=":12">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=191 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص191.]</ref><ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴، مجلد۲، ص368.</ref> و در سال 2014 یک بار بازسازی شد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445-455</ref> این مسجد بار دیگر در سال 2017 تخریب شد مسجد بزرگ فعلی ساخته شد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445.</ref><ref name=":0">[https://iqna.ir/fa/news/4073195/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87 خبرگزاری ایکنا]</ref>
مسجد حمزه امروزه در [[میدان غزوه احد]] واقع شده و این اشاره به پیشینه تاریخی این منطقه دارد چراکه [[غزوه احد]] بین مسلمین و مشرکین در سال سوم هجرت در این محدوده به وقوع پیوسته است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص428-430.</ref>
 
== تاریخچه بنای مسجد ==
[[ابراهیم رفعت باشا]] (م.1353ق.) نویسنده کتاب [[مرآت الحرمین]] در مقابل درب مسجد، سنگی را دیده که بر روی آن تاریخ بنای مسجد، در سال 275قمری اعلام شده بود.<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص393.</ref>
 
در 570قمری مادر خلیفه «[[الناصر عباسی]]» برروی [[مقبره شهدای احد|مقبره شهدا]] گنبدی عالی و محکم ساخت.<ref>تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ص477.</ref>  مطابق نقل [[ابن جبیر اندلسی|ابن جُبَیر]] سفرنامه‌نویس اندلسی(م.614ق./1217م.)، در 580قمری مسجدی بر روی قبر حمزه بوده و قبر در داخل صحن مسجد کنار شهدای دیگر قرار داشته و مردم از خاک قرمز رنگ اطراف مقبره که منتسب به حمزه می‌دانستند، تبرک جویی می‌کردند.<ref name=":0" />
 
در سال های بعد، گزارش هایی از تکمیل و توسعه بنا تا 893قمری در دست است<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص392.</ref> [[احمد خیاری]] تاریخنگار مدینه (م.1380ق.) گزارشی از ساخت مسجدی زیبا بر روی قبر توسط حکومت عثمانی (677-1300ق./1299-1922م.) ارائه کرده است.<ref name=":1" /> مسجد در ۱۳۲۵قمری، دارای بنایی محکم، بدون تزئینات و دارای یک گنبد بر بالای قبر حمزه توصیف شده.<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص390.</ref>
 
=== تخریب به دست وهابیون ===
در حدود 1344قمری در جریان محاصره مدینه توسط وهابیون، مسجد به همراه مزار حمزه منهدم شد.<ref>كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، ص55.</ref> دولت سعودی(شروع از 1280ق./1902م) مسجد موجود بر روی قبر را منهدم کرده و در 1383قمری به دور قبر حمزه و دیگر شهدای نزدیکش که بدون سقف مانده بودند، دیوار کشید سپس مسجد دیگری در مکان دیگر(در سمت شرق و نزدیک به قبر) بنا کرد.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=191 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص191.]</ref>
 
=== بنای جدید مسجد حمزه ===
بنای مسجد جدید در چند مرحله انجام شد. در مرحله اول مسجد عسکر که در سمت شرق و بسیار نزدیک به مسجد قدیم حمزه و [[مقبره شهدای احد|مقبره شهدا]] بود را مورد توسعه قرار دادند (تا بدل از مسجد حمزه باشد) و پس از انجام توسعه به آن مسجد سیدالشهدا نیز می‌گفتند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445.</ref> در مرحله دوم مسجد توسعه‌یافته را از بین بردند و در جهت شرق آن مسجد جدیدی را ساخته و با نام مسجد سیدالشهدا جایگزین کردند. در مرحله سوم با توجه به کوچکی مسجد قبلی و کثرت زوار و حجاج، تصمیم به نقشه برداری و طراحی مسجدی جدید متناسب با اهمیت منطقه گرفته شد که منجر به شکل امروزی مسجد شده است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445-455</ref>
 
شکل امروزی مسجد در سال ۲۰۱۷میلادی تکمیل شد. مساحت آن ۵۴‌هزار مترمربع است و با گنجایش ۱۵هزار نمازگزار، در سه کیلومتری شمال مسجدالنبی قرار دارد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4073195/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87 خبرگزاری ایکنا]</ref>


== نگارخانه ==
== نگارخانه ==
=== تصاویر جدید مسجد ===
=== تصاویر جدید مسجد ===
<gallery>
<gallery mode="packed" heights="150">
پرونده:مسجد حمزه 8.png|از بیرون
پرونده:مسجد حمزه 8.png|از بیرون
پرونده:مسجد حمزه 9.png|alt=
پرونده:مسجد حمزه 10.png|جایگزین=
پرونده:مسجد حمزه 7.png|محدوده داخلی
پرونده:مسجد حمزه 10.png|alt=
</gallery>
</gallery>


=== تصاویر قدیمی ===
=== تصاویر قدیمی ===
<gallery>
<gallery mode="packed" heights="150">
پرونده:مسجد حمزه1.png|تصویر قدیمی مسجد بر روی قبر حمزه، پیش از تخریب سال 1343قمری. بخشی از مسجد عسکر در سمت راست تصویر مشخص است.
پرونده:مسجد حمزه 5.png|تصویر مسجد عسکر پس از1385قمری
پرونده:مسجد حمزه4.png|alt=|تصویر قدیمی مسجد که بر روی قبر حمزه قرار دارد در ایام خاصی که مردم مدینه عادت به زیارت قبر حضرت حمزه داشتند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص442</ref>
پرونده:مسجد عسکر.png|تصویر مربوط به مسجد حمزه، حج سال 1413قمری
پرونده:مسجد حمزه3.png|تصویر داخل مسجد و قبر حضرت حمزه با حصاری که آن را احاطه کرده.
پرونده:مسجد حمزه 11.png|تصویر مسجدبعد از بازسازی به حدود 2014میلادی/1435قمری
پرونده:مسجد حمزه 12.jpg|تصویر متعلق به سال 1904میلادی/1321قمری
پرونده:مسجد حمزه2.png|تصویر محدوده مسجد، پس از تخریب.
پرونده:مسجد حمزه 5.png|تصویر مسجد عسکر که مورد توسعه قرار گرفت.
پرونده:مسجد حمزه 6.png|تصویر مسجد جایگزین شده در مرحله دوم که در مکان فعلی مسجد حمزه قرار داشته است.
پرونده:مسجد حمزه 11.png|تصویر متعلق به حدود 2014میلادی/1435قمری
</gallery>
</gallery>
== جستارهای وابسته ==
* [[مقبره شهدای احد]]
* [[غزوه احد]]
* [[مسجدهای مدینه]]


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==منابع ==
==منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
*'''كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب'''، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا
*'''كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب'''، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا
*'''مرآة الحرمين'''، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، المكتبه الثقافيه الدينيه، بی‌تا.
*'''فصل من تاريخ المدينة المنورة'''، على الحافظ، جده، مكتبة الثقاف
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
*'''رحلة ابن جبير ( تذكرة بالأخبار عن اتفاقات الأسفار )'''، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، العربیه، 2008م.
*'''رحلة ابن جبير ( تذكرة بالأخبار عن اتفاقات الأسفار )'''، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، العربیه، 2008م.
*'''تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة'''، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح للبحث العلمی و تحقیق التراث، 1430ق.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.{{پایان}}{{اماکن مدینه}}
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.{{پایان}}
{{اماکن مدینه}}
 
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مکان‌‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مکان‌‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۹

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگرمسجد سیدالشهدا * مسجد شهداء احد
مکانعربستان * مدینه * در نزدیکی کوه احد
کاربریمسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزدمسلمانان
وابسته به دین/مذهباسلام
آیین‌هااقامه نماز جماعت
وضعیت فعلی
مساحت54هزار متر مربع
وضعیت بناموجود
گنجایش15 هزار نمازگزار

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مسجد حَمزة بن عبدالمُطلب در شرق مقبرة الشهدا در شمال مدینه قرار دارد. مسجد حمزه منتسب به حمزة بن عبدالمطلب عموی پیامبر(ص) است و با نام مسجد سیدالشهدا نیز شناخته می‌شود. پس از تخریب بنای مقبره شهدا در 1344قمری توسط وهابیان، در نزدیکی شرق آن مسجد جدید سیدالشهدا ساخته شده است.

نام‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد حمزه منتسب به حمزة بن عبدالمطلب عموی پیامبر(ص) می‌باشد و امروزه بیشتر با نام‌های «مسجد شُهداء اُحد»[۱]، «مسجد سیدالشُهدا»[۲] و «جامع سيد الشهداء حمزة بن عبد المُطَلِب»[۳] شناخته می‌شود.

تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد حمزه امروزه در شمال مدینه، در محل رویداد غزوه احد[۴] در جنوب کوه احد[۵] و شرق مقبره شهدای احد قرار دارد.[۶]مساحت آن ۵۴‌هزار مترمربع است و با گنجایش ۱۵هزار نمازگزار، در سه کیلومتری شمال مسجدالنبی قرار دارد.[۷]

پیشتر در محل این مسجد، مسجد عسکر قرار داشت که در سال 1405قمری/1985میلادی به صورت کامل تخریب کردند[۸] مسجد حمزه را در مکان مسجد عسکر در حدود 1413قمری/1992میلادی ساختند[۹][۱۰] و در سال 2014 یک بار بازسازی شد.[۱۱] این مسجد بار دیگر در سال 2017 تخریب شد مسجد بزرگ فعلی ساخته شد.[۱۲][۷]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصاویر جدید مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • از بیرون
    از بیرون

تصاویر قدیمی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • تصویر مسجد عسکر پس از1385قمری
    تصویر مسجد عسکر پس از1385قمری
  • تصویر مربوط به مسجد حمزه، حج سال 1413قمری
    تصویر مربوط به مسجد حمزه، حج سال 1413قمری
  • تصویر مسجدبعد از بازسازی به حدود 2014میلادی/1435قمری
    تصویر مسجدبعد از بازسازی به حدود 2014میلادی/1435قمری

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ وبسایت Welcome Saudi
  2. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426؛ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص189
  3. ↑ عناوین جستجوی عمومی گوگل
  4. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص428-430.
  5. ↑ رحلة ابن جبير، ص154.
  6. ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص377.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ خبرگزاری ایکنا
  8. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴، مجلد۲، ص376.
  9. ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص191.
  10. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴، مجلد۲، ص368.
  11. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445-455
  12. ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا
  • آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
  • رحلة ابن جبير ( تذكرة بالأخبار عن اتفاقات الأسفار )، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، العربیه، 2008م.
  • معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مسجد_حمزة_بن_عبدالمطلب_(مدینه)&oldid=64705»