مسجد سعد بن خیثمه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنا | |||
| عنوان = مسجد سعد بن خیثمه | |||
| تصویر = سعد2.jpg | |||
| عنوان = مسجد | |||
| تصویر = | |||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| پیوند تصویر = | | پیوند تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نامهای دیگر = | | نامهای دیگر = دار سعد بن خیثمه | ||
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در نزدیکی [[ | | مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در نزدیکی [[مسجد قبا]] | ||
| کاربری = مسجد | | کاربری = مسجد | ||
| بزرگداشت نزد = مسلمانان | | بزرگداشت نزد = مسلمانان | ||
| وابسته به دین/مذهب = اسلام | | وابسته به دین/مذهب = اسلام | ||
| باورها = | | باورها = وضو گرفتن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد | ||
| آیینها = | | آیینها = | ||
| زمان پایهگذاری = | | زمان پایهگذاری = قرن اول هجری | ||
| بنیانگذار = | | بنیانگذار = | ||
| رویدادها = | | رویدادها = | ||
| بازسازیها = | | بازسازیها = | ||
| ویژگیهای تاریخی = محل اسکان پیامبر(ص) | | ویژگیهای تاریخی = محل اسکان پیامبر(ص) هنگام ساخت مسجد قبا | ||
| مساحت = | | مساحت = | ||
| طول = | | طول = | ||
| عرض = | | عرض = | ||
| ارتفاع = | | ارتفاع = | ||
| وضعیت بنا = | | وضعیت بنا = مفقود | ||
| گنجایش = | | گنجایش = | ||
| امکانات = | | امکانات = | ||
| بخشهای بنا = | | بخشهای بنا = | ||
| ویژگیها = مکان | | ویژگیها = مکان اولین نماز جمعه مسلمانان (با راهنمایی و بدون حضور پیامبر) | ||
| عرض جغرافیایی = 24. | | عرض جغرافیایی = 24.438899 | ||
| طول جغرافیایی = 39. | | طول جغرافیایی = 39.616941 | ||
| توضیح نقشه = | | توضیح نقشه = | ||
}} | }} | ||
*''' | '''مسجد سَعْد بن خَیْثَمه''' در [[مدینه]] قرار دارد. این مسجد در ابتدا خانه سعد بن خیثمه و محل ملاقات [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] با مردم بود؛ اما با توجه به تردّد پیامبر به این خانه، در مکان آن مسجدی بنا کردند. همچنین مسلمانان اولین نماز جمعه خود را در مسجد سعد خواندند. | ||
*''' | |||
*''' | سعد از اصحاب [[بیعت عقبه دوم]] و از جمله حاضران در جنگهای [[غزوه احد|احد]] و [[غزوه بدر|بدر]] بود. مسجد سعد بن خیثمه در حال حاضر پس از توسعههای سعودی، در ذیل [[مسجد قبا|مسجد قُبا]] قرار گرفته و موقعیت آن در ضلع جنوب غربی داخل مسجد قبا است. | ||
== معرفی سعد بن خیثمه == | |||
سَعْد بن خَیْثمة بن الحارث، از [[اوس|قبیله اوس]] و از جمله دوازده نفر بزرگ مدینه بود که به نمایندگی در [[بیعت عقبه دوم]] حضور داشتند. وی در [[غزوه احد]] حضور داشته و در [[غزوه بدر]] شهید شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=74 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص74]</ref> | |||
خانه سعد در جنوب غربی [[مسجد قبا]] قرار داشته و با توجه به تردد رسول خدا(ص) به این خانه، در مکان آن مسجدی بنا کردند.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=75 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص75.]</ref> | |||
===میزبانی از پیامبر در مدینه=== | |||
گفته شده پس از کلثوم بن هدم، بزرگ قبیله بنی عَمْرو، سعد بن خیثمه دومین میزبان [[حضرت محمد (ص)]] در [[مدینه]] بود.<ref>البلدان، ص152؛ تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382.</ref> پیامبر اسلام(ص) در جریان [[هجرت|هجرت به مدینه]]<ref>السیرة النبویه، ج1، ص492.</ref> و ورود به [[منطقه قبا]]، خانه ابن هدم را محل استراحت، و خانه سعد بن خیثمه را محل ملاقات با مردم قرار داد؛<ref>تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382؛ اعلام الوری باعلام الهدی، ج1، ص150.</ref> اما با مرگ ناگهانی کلثوم بن هدم، با دعوت سعد بن خیثمه، پیامبر به همراه [[امام علی(ع)|علی بن ابیطالب(ع)]] در خانه او ساکن شدند.<ref>البلدان، ص152.</ref> | |||
== اولین نماز جمعه == | |||
گفته شده مسلمانان اولین نماز جمعه خود را در مسجد سعد بن خیثمه خواندهاند.<ref name=":0" /> پیش از حضور [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام]] در مدینه، مصعب بن عمیر با اجازه و راهنمایی پیامبر، از طریق روز شنبه یهودیها، روز جمعهای را شناسایی کرده و در خانه سعد بن خیثمه نماز جمعه را همراه با خطبه برپا میکند که اولین اجتماع برای نماز جمعه در اسلام شناخته میشود.<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، ج3، ص118</ref> | |||
== تاریخچه و سرگذشت مسجد == | |||
به نقل از مَطَری(متوفی741ق) خانه سعد یکی از خانه های اطراف [[مسجد قبا]] در [[مدینه]] بوده که در زمان وی، مردم پس از زیارت مسجد قبا به مسجد سعد وارد شده و در آن نماز میخواندهاند و همچنین نقل میکند که مردم به واسطه حضور پیامبر در این مسجد، خود را به آن مکان متبرک میکنند.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=216 التعریف بما انست الهجرة من معالم دار الهجرة، مطری، ص216.]</ref> | |||
به نوشته عیاشی(متوفی1400ق) در المدینه بین الماضی و الحاضر، خانه سعد دو تکه بوده؛ در قسمت شرقی یکی از آل خوج سکونت داشته و قسمت دوم آن چیزی است که به آن مسجد سعد بن خیثمه گفته میشود و بالای آن گنبدی قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=293 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 287.]</ref> همچنین درِ غربی مسجد قبا به وسیله خانه سعد مسدود است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=291 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 285.]</ref> | |||
در حال حاضر خانه این مکان در ضمن دیوارهای اصلی مسجد قبا و در سمت راست محراب قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=77 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص77.]</ref> | |||
==تأسیس و تخریب مسجد== | |||
[[پرونده:Almadina-history-035.jpg|بندانگشتی|150px|محدوده خانه سعد در کنار خانه ابن الهدم]] | |||
الیاس عبدالغنی در [[:پرونده:مساجد الاثریه|مساجد الاثریه]]، زمان احتمالی تأسیس مسجد سعد بن خیثمه را در زمان [[عمر بن عبد العزیز]](87-93ق) میداند و اینکه ابن زباله (درگذشت: بعد از 200ق)، نسبشناس و تاریخنگار اهل مدینه، به این مکان، مسجد گفته را در تأیید نظر خود میآورد.<ref name=":0" /> | |||
مسجد سعد بن خیثمه تا ابتدای قرن پانزدهم هجری موجود بوده و برای توسعه [[مسجد قبا]] در سال 1405 هجری از بین رفته است. این مسجد در حال حاضر در ذیل مسجد قبا قرار دارد و موقعیت آن در بخش جنوب غربی داخل مسجد قبا میباشد.<ref name=":0" /> | |||
== رسول خدا(ص) و خانه سعد == | |||
درباره نماز خواندن پیامبر(ص) در خانه سعد اختلاف است. به گفته [[محمد بن حسن ابن زبالة|ابن زباله]]، [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] از مِهْراسی{{یادداشت|مِهْراس، سنگی است که درون آن را خالی کرده باشند و در آن چیز گذارند یا آب ریزند و بدان وضو گیرند. در معنای دیگر هاونی است که با آن گندم و مانند آن می کوبند.}} که بر درِ خانه سعد بن خیثمه بوده وضو گرفت.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=139 اخبار المدینه، ابن زباله، ص139.]</ref> همچنین پیامبر در مسجد قبا در نزدیک ستون سوم مسجد نماز خواند؛ این ستون نزدیک به درِ حیاط خانه سعد بود که به مسجد قبا راه داشت.<ref name=":1" /> اما [[علی بن عبدالله سمهودی|سمهودی]] به استناد نقل مطری از ابن زباله، نماز پیامبر در این مکان را واقع شده میداند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=246 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص246.]</ref> این در حالی است که مَطَری نماز پیامبر در خانه سعد را به این صورت آورده: «ذکر کردهاند که پیامبر در این خانه نماز خوانده» و نامی از ابن زباله نیاورده است.<ref name=":2" /> همچنین الیاس عبدالغنی علت تبدیل خانه سعد به مسجد را تردّد پیامبر به این خانه و نماز او در آن میداند<ref name=":0" /> ولی سندی بر مدعای خود جز همانکه سمهودی نقل کرده، نیاورده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=76 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص76.]</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
*'''البلدان'''، ابن الفقیه، احمد بن محمد بن اسحاق الهمذانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1349ش. | |||
*'''المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک'''، ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، تحقیق: عطا، مصطفی عبدالقادر، دار الکتب العلمیه، بیروت - لبنان. | |||
*'''الطبقات الكبرى'''، ابن سعد، دار صادر - بيروت. | |||
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه. | *'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه. | ||
*'''السیرة النبویة'''، عبدالملک بن هشام الحمیری المعافری (م ٢١٨)، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دار المعرفة، بیتا. | |||
*'''اعلام الوری باعلام الهدی'''، فضل بن حسن طبرسی، قم، آل البیت، ١4١٧ق. | |||
*'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972. | |||
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. | *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. | ||
*'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، . | *'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، . | ||
*''' | *'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمالالدین محمدبناحمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه. | ||
*''' | *'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله(متوفی199ه)، المملکه العربیه السعودیه، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنورة، الطبعة الاولی، 1424ه.{{پایان}}{{اماکن مدینه}} | ||
[[رده:مسجدهای مدینه]] | |||
[[رده:مسجدهای تاریخی ناموجود مدینه]] | |||
[[رده:مقالههای تکمیلشده]] | |||
[[رده:مقالههای آماده ترجمه]] | |||