مسجد سعد بن خیثمه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مسجد سَعْد بن خَیْثَمه''' در [[مدینه]] قرار دارد. این مسجد در ابتدا خانه سعد بن خیثمه و محل ملاقات [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] با مردم بود؛ اما با توجه به تردّد پیامبر به این خانه، در مکان آن مسجدی بنا کردند. همچنین مسلمانان اولین نماز جمعه خود را در مسجد سعد خواندند.

سعد از اصحاب [[بیعت عقبه دوم]] و از جمله حاضران در جنگ‌های [[غزوه احد|احد]] و [[غزوه بدر|بدر]] بود. مسجد سعد بن خیثمه در حال حاضر پس از توسعه‌های سعودی، در ذیل [[مسجد قبا|مسجد قُبا]] قرار گرفته و موقعیت آن در ضلع جنوب غربی داخل مسجد قبا است.

گفته شده پس از کلثوم بن هدم، بزرگ قبیله بنی عَمْرو، سعد بن خیثمه دومین میزبان [[حضرت محمد (ص)]] در [[مدینه]] بود.<ref>البلدان، ص152؛ تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382.</ref> پیامبر اسلام(ص) در جریان [[هجرت|هجرت به مدینه]]<ref>السیرة النبویه، ج1، ص492.</ref> و ورود به [[منطقه قبا]]، خانه ابن هدم را محل استراحت، و خانه سعد بن خیثمه را محل ملاقات با مردم قرار داد؛<ref>تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382؛ اعلام الوری باعلام الهدی، ج1، ص150.</ref> اما با مرگ ناگهانی کلثوم بن هدم، با دعوت سعد بن خیثمه، پیامبر به همراه [[امام علی(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]] در خانه او ساکن شدند.<ref>البلدان، ص152.</ref>

گفته شده مسلمانان اولین نماز جمعه خود را در مسجد سعد بن خیثمه خوانده‌اند.<ref name=":0" /> پیش از حضور [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام]] در مدینه، مصعب بن عمیر با اجازه و راهنمایی پیامبر، از طریق روز شنبه یهودی‌ها، روز جمعه‌ای را شناسایی کرده و در خانه سعد بن خیثمه نماز جمعه را همراه با خطبه برپا می‌کند که اولین اجتماع برای نماز جمعه در اسلام شناخته می‌شود.<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، ج3، ص118</ref>

به نقل از مَطَری(متوفی741ق) خانه سعد یکی از خانه های اطراف [[مسجد قبا]] در [[مدینه]] بوده که در زمان وی، مردم پس از زیارت مسجد قبا به مسجد سعد وارد شده و در آن نماز می‌خوانده‌اند و همچنین نقل می‌کند که مردم به واسطه حضور پیامبر در این مسجد، خود را به آن مکان متبرک می‌کنند.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=216 التعریف بما انست الهجرة من معالم دار الهجرة، مطری، ص216.]</ref>

به نوشته عیاشی(متوفی1400ق) در المدینه بین الماضی و الحاضر، خانه سعد دو تکه بوده؛ در قسمت شرقی یکی از آل خوج سکونت داشته و قسمت دوم آن چیزی است که به آن مسجد سعد بن خیثمه گفته می‌شود و بالای آن گنبدی قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=293 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 287.]</ref> همچنین درِ غربی مسجد قبا به وسیله خانه سعد مسدود است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=291 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 285.]</ref>

درباره نماز خواندن پیامبر(ص) در خانه سعد اختلاف است. به گفته [[محمد بن حسن ابن زبالة|ابن زباله]]، [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] از مِهْراسی{{یادداشت|مِهْراس، سنگی است که درون آن را خالی کرده باشند و در آن چیز گذارند یا آب ریزند و بدان وضو گیرند. در معنای دیگر هاونی است که با آن گندم و مانند آن می کوبند.}} که بر درِ خانه سعد بن خیثمه بوده وضو گرفت.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=139 اخبار المدینه، ابن زباله، ص139.]</ref> همچنین پیامبر در مسجد قبا در نزدیک ستون سوم مسجد نماز خواند؛ این ستون نزدیک به درِ حیاط خانه سعد بود که به مسجد قبا راه داشت.<ref name=":1" /> اما [[علی بن عبدالله سمهودی|سمهودی]] به استناد نقل مطری از ابن زباله، نماز پیامبر در این مکان را واقع شده می‌داند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=246 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص246.]</ref> این در حالی است که مَطَری نماز پیامبر در خانه سعد را به این صورت آورده: «ذکر کرده‌اند که پیامبر در این خانه نماز خوانده» و نامی از ابن زباله نیاورده است.<ref name=":2" /> همچنین الیاس عبدالغنی علت تبدیل خانه سعد به مسجد را تردّد پیامبر به این خانه و نماز او در آن می‌داند<ref name=":0" /> ولی سندی بر مدعای خود جز همانکه سمهودی نقل کرده، نیاورده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=76 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص76.]</ref>

*'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.

*'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه.

*'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله(متوفی199ه)، المملکه العربیه السعودیه، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنورة، الطبعة الاولی، 1424ه.{{پایان}}{{اماکن مدینه}}