مسجد ثنیة الوداع

مسجد ثنیة الوداع

اطلاعات اوليه
کاربری	مسجد
مکان	عربستان * مدینه * مدخل ورودی شهر از سمت شام و در میان جاده احد
وقایع مرتبط	استقبال مردم مدینه از پیامبر اسلام(ص) * تجهیز سپاه اسلام توسط پیامبر در جنگ تبوک
مشخصات
وضعیت	فعال

مسجد ثَنِیَّةُالوداع، بر تپه ثنیة الوداع در مدخل ورودی شهر مدینه از سمت شام و در میان جاده احد و طریق ابوبکر قرار دارد. مسجد ثنیةالوداع بر تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های سَلْع و ذُباب قرار دارد. که با طى پلكانى تا قسمت فوقانى تپه، به مسجد مى‌رسيم.

.

موقعیت جغرافیایی ثنیة الوداع

عکس قدیمی مسجد ثنیة الوداع

کعکی موقعیت مسجد ثنیة الوداع را بر تپه ثنیة الوداع در ضلع شمالی مدینه به فاصله کمتر از یک کیلومتر تا حرم نبوی میداند. تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های سَلْع و ذُباب قرار دارد و از سمت شمال مشرف بر دشت قناة است. به گفته او این تپه و مسجد امروزه به جهت توسعه میدان و احداث خروجی تونل مناخه صورت کامل تخریب شده است. هم چنین او معتقد است این مسجد در مکان مسجد بنی‌ خداره که سابقا پیامبر(ص) در آن نماز گذاشته و سر خودرا تراشیده ساخته شده است

معماری مسجد

به گفته کعکی مسجد ثنیة الوداع بصورت بنائی ساخته شده از بتن است که ورودی اصلی آن در جهت غرب مسجد است. و به جهت ارتفاع بنا از سطح زمین باید مسیری پلکانی جهت ورود به مسجد طی شود. این مسجد متشکل از یک حیاط اصلی، یک حیاط فرعی در ضلع شرقی، یک مأذنه و صحن داخلی مسجد است.

داخل مسجد

صحن داخلی مستطیلی شکل دارای طول 12 متر در جهت جنوب و شمال و عرض تقریبی 8 متر موازات شرق و غرب است. که دارای 6 پنجره بر دیوارهای شرق، غرب و جنوب است. سقف رواق شش تیرچه دارد که 4 ستون استوانه‌ای زیر آن واقع شده است و محراب آن به صورت نیم دایره ای به قطر تقریبی یک متر است که از دیواری که به سمت قبله است بیرون زده شده و از خارج مسجد نیز محل محراب قابل مشاهده است. این محراب بدون هیچ گونه آثار زینت بناشده است.

حیاط مسجد

حیاط مسجد دارای طول 12 متر و عرض 7.5 متر از شمال به جنوب است که در جانب غربی درب اصلی مسجد وجود دارد که در وسط دیوار غربی حیاط است.. و در جهت غربی حیاط، حیاط کوچکی وجود دارد ظاهرا بعد از ساخت مسجد به آن ملحق شده است. این مدخل بواسطه دربی کوچک به حیاط اصلی متصل میشود.

مأذنه مسجد

این مسجد دارای یک مأذنه است که در قسمت شمال غربی مسجد واقع شده است و درب آن رو به شرق و در حیاط اصلی است. بالای ماذنه به صورت هشت ضلعی استه که ارتفاع آن تا زمین حدود 5.5 متر است. ورودی این هشت ضلعی استوانه‌ای به طول تقریبی دومتر و سقفی مخروطی وجود دارد که بر این استوانه محاط است.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. بخش «مسجد ثنیة الوداع»، ج1، ص364، است.

• المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدینة المنورة، عبدالعزیز الکعکی، مدینه، ١٩٩٩ م.
• إمتاع الأسماع، احمد بن على المقریزی، محقق محمد عبد الحميد النميسی، بيروت، دار الكتب العلمية، 1420ق.
• تاریخ المعالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، الخیاری، تصحیح محمد امین کردی، مدینه، دارالعلم، 1410.
• زاد المعاد في هدي خير العباد،ابن قيم الجوزية، بيروت، مؤسسة الرسالة، 1415ق.
• عمدة القاري شرح صحيح البخاري، بدر الدين العينى، بيروت، دار إحياء التراث العربي، [بی‌تا].
• معجم البلدان، ياقوت بن عبدالله حموى، بيروت، دار إحياء التراث العربى،[بی‌تا].
• الطبقات الکبری، ابن سعد، تحقيق، محمد عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، 1410ق.
• صحيح البخاری، محمد بن إسماعيل بخاری، تحقیق، محمد زهير بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، 1422ق.
• دلائل النبوة، أبوبكر البيهقی، محقق، عبد المعطی قلعجی، لبنان، دار الكتب العلمية، دار الريان للتراث، 1408ق.
• البداية والنهاية، ابن کثیر، تحقيق، عبد الله بن عبد المحسن التركی، قاهره: دار هجر للطباعة والنشر والتوزيع والإعلان، 1418ق.
• وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، نورالدين على بن احمد سمهودى، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419ق.