مسجد فاطمه زهرا (س): تفاوت میان نسخه‌ها

| بازسازی‌ها = در سال 1399ه/1979م توسط سعودی

| ویژگی‌های تاریخی = نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد در جریان غزوه خندق

== موقعیت مکانی ==

مسجد فاطمه زهرا (س) در جنوبی‌ترین محدوده [[مساجد خندق|مساجد فتح]] قرار گرفته و در نزدیکی غرب مسجد حضرت علی (ع) است. این مسجد در داخل محدوده قدیمی شهر مدینه در تکه مرتفعی از [[کوه سلع]] قرار دارد.<ref name=":1">معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد رابع، ص180.</ref>

یکی از [[مساجد خندق|مساجد هفتگانه منطقه خندق]]، مسجد فاطمه زهرا عليها السلام يا به نوشته برخى از محقّقان، مسجد سعد بن معاذ است. گفته شده که هيچ يك از اين دو نام، در منابع كهن نيامده است.<ref name=":0">آثار اسلامى مكه و مدينه ( فارسي )، جعفريان، ص۳۰۳.</ref> برخی گفته‌اند که این مسجد به دلیل حضور [[حضرت زهرا(س)]] در جریان جنگ [[غزوه احزاب|احزاب]] برای رساندن نان به [[حضرت محمد (ص)|پیامبر]]، به نام آن حضرت شناخته می‌شده‌ است.<ref>[https://www.shabestan.news/news/1242273/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 خبرگزاری شبستان، کد خبر 1242273.]</ref> بنابر گزارشی در سال 1947 میلادی نام سعد بن معاذ بر روی این مسجد گذاشته شده است.<ref name=":1" /> ممکن است نام سعد بن معاذ بر این مسجد به علت مشارکت او در [[غزوه احزاب|غزوه خندق]] و تیر خوردن او در این منطقه باشد.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=149 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص149.]</ref>

 

 

مسجد فاطمه زهرا(سلام الله علیها) از جمله مساجد ماثوره{{یادداشت|مأثور به معنای منقول است؛ یعنی مساجدی که روایاتی درباره آنها وجود دارد و طبیعتا جزو مساجد قدیمی صدر اسلام می‌باشند.}} است که روایاتی درباره آن وجود دارد. پیامبر(ص) در محدوده این مسجد نماز خوانده اند و این مکان، یکی از موقعیت‌های فرماندهی پیامبر(ص) بوده است که همراه صحابه در وقت اذان، نماز اقامه می‌کردند.<ref name=":1" />

در سده‌های نخست تاریخ اسلام هیچ کدام از منابع و کتب، اشاره‌ای به وجود مسجدی مطابق با اسامی این مسجد نداشته‌اند و این حالت حتی تا قرن 14 هم ادامه داشته<ref name=":2" /> تا جایی که علی بن موسی نیز در سفرنامه خود 1303ه/1885م اشاره ای به این مسجد نداشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=17 وصف المدینه المنوره، ص17.]</ref> به ادعای مدینه نگاران معاصر این مسجد بعد از سال‌های آغازین قرن14هجری به وجود آمده چرا که در نقشه‌های قدیمی مدینه (که به 1325ه/1947م مربوط هستند) مسجدی با نام [[سعد بن معاذ]] وجود دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=198 المدينه المنوره تطورها العمرانی، ص198] / [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=149 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص149.]</ref>

در 1399 هجری/1979میلادی، دولت سعودی اقدام به ترمیم مسجد کرده است.<ref>معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد رابع، ص183.</ref>

 

در سال 1418 ساختمان مسجد از سه جهت توسط درختان باغ فتح احاطه شده بود. همچین دارای یک زمین مستطیلی شکل به مساحت 21 متر بوده. بنای مسجد بدون سقف و دیوارهایی با ارتفاع حدودا دو متر داشته است. طول آن بیش از 6متر و عرض آن بیش از 3متر بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=150 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص150.]</ref>

 

به دليل - يا به بهانه - ازدحام زياد جمعيتِ زن و مرد نمازگزار در آن، در سال 1419 درِ مسجد با بلوك‌هاى سيمانى مسدود شده و مردم در بيرون آن نماز میخواندند.<ref name=":0" />

[[پرونده:مسجد فاطمه1.png|بندانگشتی|تصویر خرابی های پایین دیوارها]]

در 1430ه/2009م نیز مسجد مورد ترمیم قرار گرفته است. همچنین دیوارهای داخلی مسجد که پایین آنها به علت رطوبت درختان و باغ خراب شده بود، تعمیر شده است. <ref>معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد رابع، ص189.</ref>

در حدود 23 سال بعد از مسدود سازی مذکور(در بخش قبلی همین مقاله بیان شده)، ساختمان مسجد به کلی دستخوش تغییرات اساسی شده است. بر اساس اطلاعات نقشه‌های هوایی<ref>گوگل مپ، [https://www.google.com/maps/@24.4758015,39.5949954,50m/data=!3m1!1e3?hl=fa&entry=ttu&g_ep=EgoyMDI0MDkwOS4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه]/ [https://www.google.com/maps/place/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87+%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7+(%D8%B3)%E2%80%AD/@24.4758035,39.5949911,3a,75y,90t/data=!3m8!1e5!3m6!1sAF1QipOd1WYr7_SjyyLFBxW752VH5Sfq5DGwEW0sNDC_!2e10!3e10!6shttps:%2F%2Flh5.googleusercontent.com%2Fp%2FAF1QipOd1WYr7_SjyyLFBxW752VH5Sfq5DGwEW0sNDC_%3Dw203-h360-k-no!7i1080!8i1920!4m9!3m8!1s0x15bdbf1de02eb2c5:0x2dc4ec502060a0f0!8m2!3d24.4758035!4d39.5949911!10e5!14m1!1BCgIgARICCAQ!16s%2Fg%2F11cm0pl5k4?hl=fa&entry=ttu&g_ep=EgoyMDI0MDkwOS4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D تصاویر کاربران بین المللی]</ref> و همچنین سایت‌های عربی<ref>[https://fa.alkawthartv.ir/news/307210 وبسایت خبری الکوثر].</ref> و سایت‌های ایرانی<ref>[https://www.shabestan.news/news/1242273/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 خبرگزاری شبستان].</ref>، تا همین سال‌های اخیر یعنی تاسال1400شمسی معادل 2021م/1442ه وضعیت بنای مسجد به شکل پیشین خود باقی بوده که عبارت است از ساختمانی سفید رنگ با خصوصیاتی که توضیح آن گذشت. اما در حال حاضر دو سال است که مسجد به شکل امروزی خود که در تصاویر پیش‌رو مشخص می‌باشد، در آمده است و با حصارهای فلزی از ورود به آن ممانعت می‌شود. بر اساس تصاویر، مسجد بدون سقف است و دیوارهایی با ارتفاع حدودا یک متر دارد.

=== وضعیت فعلی مسجد ===

<gallery>

== تصاویر قدیمی ==

 

پرونده:مسجد فاطمه3.png|محراب و ورودی

پرونده:فاطمه زهرا 12.png|alt=

پرونده:فاطمه زهرا 13.png|alt=

</gallery>

 

=== بعد از انسداد سال 1419ه ===

<gallery>

پرونده:مسجد فاطمه2.png|alt=

 

 

*'''المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،‌ عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی،‌ جزء الرابع، بیروت، 2011.

{{پایان}}