مقام امام زمان (مسجد سهله)

مقام امام زمان در مسجد سهله

اطلاعات اوليه
کاربری	زیارتگاه
مکان	عراق، کوفه، مسجد سهله، جنوب صحن مسجد و متصل به شبستان
مشخصات
وضعیت	فعال

در کشور عراق چندین مقام برای حضرت مهدی(عج) از جمله در شهرهای سامرا، کوفه، نجف، حلّه، کربلا و نعمانیه وجود دارد که شماری از آنها از دیرباز، زیارتگاه‌های مشهور و شناخته شده شیعیان بوده است. مهم‌ترین این مقام‌ها شامل سرداب غیبت در سامرا، مقام‌های حضرت مهدی(عج) در مسجد سهله و قبرستان وادی‌السلام و در شهرهای حلّه، کربلا و نعمانیه است.

مسجد سهله از قدیمی‌ترین مساجد کوفه و از مساجد مقدس شیعه به شمار می‌آید و روایاتی وجود دارد که آن را با حضرت مهدی(عج) مرتبط ساخته است. با توجه به وجود روایات مزبور، مسجد سهله به یکی از مشهورترین مکان‌های مرتبط با حضرت مهدی(عج) تبدیل شده و نام این مسجد نزد شیعیان با نام آن حضرت قرین گشته است. امروزه در شبستان این مسجد، مقامی برای آن حضرت وجود دارد که زیارتگاه زائران شیعه است.

مکان و بنا

این مقام، در عراق، کوفه و جنوب صحن مسجد سهله، متصل به شبستان مسجد قرار داشته و روی آن، ساختمان و گنبد کاشی‌کاری، بنا شده است.

ضریح مقام

روی مقام حضرت مهدی(عج)، یک پنجره مشبک مسی وجود داشت که پیش‌از این، در محل محراب شهادت امیرمؤمنان(ع) در مسجد کوفه قرار داشت که گویا شیعیان هند، آن را هدیه کرده بودند. اما در حال حاضر، با ضریح (پنجره) طلا و نقره‌کوب جدیدی، تعویض گشته است. ساختمان و گنبد مقام نیز به شیوه معماری جدیدی، در حال بازسازی است.

پیشینه

بر پایه برخی روایات، مسجد سهله به امام مهدی(ع) ارتباط یافته است. امام صادق(ع) مسجد سهله را پس از قیام امام مهدی(ع)، خانه وی معرفی کرده و فرود آمدن او با خانواده‌اش را در مسجد سهله دانسته است؛ از این رو، این مسجد نزد شیعیان با نام امام مهدی(ع) همراه شده است.

گفته شده، نزدیک به نیمه نخست سده سیزدهم قمری، محمدحسن نجفی (م.۱۲۶۶ق) عالم شیعی، سنتی را پایه‌گذاری کرد که مردم به مدت چهل شب پی در پی، شــب‌های چهارشنبه به مسجد سهله رفته و به نیت دیدار با امام مهدی(ع) آداب ویژه آنجا را به جای آورند. از همان دوران، به باور مردم، کسی که این سنت را انجام داده و اعمال و نماز استخاره را به جا آورد، امام مهدی(ع) را خواهد دید. سید بن طاووس، بهترین زمان برای رفتن به مسجد سهله را شب چهارشنبه دانسته است. به گمان برخی، سنت چهل چهارشنبه پی‌درپی، از گفته سید بن طاووس گرفته شده است.

گفته شده، نخستین بار، عالم شیعه، سید مهدی بحرالعلوم، ساختمان و گنبدی برای مقام امام زمان(ع) در مسجد سهله ساخته است. به گمان برخی، وی این مقام را در محل دیدار با امام زمان(عج) ساخته است.

درگذشته، روی این مقام، یک پنجره مشبک مسی وجود داشت که گویا از سوی شیعیان هند اهدا شده و پیش از آن، در محل محراب شهادت امام علی(ع)، در مسجد کوفه نصب شده بود. بر پایه گزارشی در سال ۱۴۳۸ق. (۱۳۹۶ش)، این پنجره، با ضریح (پنجره) طلا و نقره‌کوب جدیدی جایگزین شده است.

بر پایه گزارشی در سال ۱۴۳۷ق. (۱۳۹۵ش) ساختمان و گنبد این مقام، به شیوه معماری جدیدی در حال بازسازی بوده است. در سال ۱۴۳۸ق. (۱۳۹۶ش) گنبد جدید و بلندی بر این سازه گزارش شده است.

محدث نوری (۱۳۲۰ق)، چند حکایت از برخی شیعیان نقل کرده که در مقام امام مهدی(ع) در مسجد سهله، وی را دیدار کرده‌اند؛ مانند حکایت تشرف مرد بقال، تشرف سیدباقر قزوینی و تشرف شخصی که به پدر پیر خود خدمت می‌کرد.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، بخش «مقام‌های مسجد سهله»، ج۱، ص۱۲۵ و مقام‌های حضرت مهدی(ع)در عراق، احمد خامه یار، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سی‌ام، بهار ۱۳۹۶، ص۱۰۴ است.

• تاریخ کوفه، سید حسین براقی نجفی، ترجمه سعید راد رحیمی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۸۸ش.
• تاریخ الکوفة، سیدحسین براقی، دار االضواء، بیروت، ۱۴۰۷ق، (۱۹۸۷م).
• تهذیب الاحکام، محمد بن حسن طوسی، تحقیق السید حسن الموسوی الخرسان، دار الکتب الاسالمیة، تهران، ۱۳۹۰ق.
• زیارتگاه‌های عراق (معرفی زیارتگاه‌های مشهور در کشور عراق)، فقیه بحرالعلوم و احمد خامه‌یار، نشر مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش.
• العتبات المقدسة فی الکوفة، محمد سعید الطریحی، بیروت، ۱۴۰۶ق، (۱۹۸۶م).
• فضل الکوفة و مساجدها، محمد بن جعفر بن مشــهدی، تحقیق محمد سعید الطریحی، دار المرتضی، بیروت، بی‌تا.
• الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تصحیح علی‌اکبر الغفاری، دار صعب و دار التعارف، بیروت، ۱۴۰۱ق.
• مصباح الزائر، علی بن موســی بن طاووس، تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، قم، ۱۴۱۷ق.
• نجم ثاقــب در احوال امام غایب(ع)، حســین بن محمدتقی نوری، تحقیق صادق برزگر بفرویی، مسجد مقدس جمکران، قم، ۱۳۸۶ش.