مقبره ابن‌فهد حلی
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | شاه عباس صفوی |
| کاربری | زیارتگاه، مقبره |
| مکان | کربلا |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | 1384ه ق |
مقبره ابن‌فهد حلی، زیارتگاهی واقع در کشور عراق در شهر کربلا بوده و متعلق به ابن‌فهد حلی و بنابر نقلی ابن‌فهد احسائی است.
ابن‌فهد حلی، از علمای بزرگ شیعه و از شاگردان شهید اول و فاضل مقداد بود. وی در سال 841 ه. ق، از دنیا رفت و بنابر نقل معروف قبر وی در کربلا و مورد احترام صاحب ریاض بوده است.
این مرقد در خیابان باب القبله امام حسین(ع) می‌باشد. بر روی این مقبره بنایی با گنبد قدیمی وجود دارد که بنابر نقل آل طعمه توسط شاه عباس صفوی ساخته شده است. این بنا در سال 1384ه ق مورد بازسازی قرار گرفت.
برخی معتقدند قبر ابن‌فهد در حله بوده و قبری که در کربلا به وی نسبت داده شده در واقع متعلق به ابن‌فهد احسائی است.
معرفی اجمالی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
جمال‌الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن فهد اسدی حلی، معروف به ابن‌فهد حلی، از علمای بزرگ شیعه در نیمه دوم قرن هشتم و نیمه اول قرن نهم هجری است. وی از محضر اساتید بزرگ از جمله شهید اول و فاضل مقداد تلمذ نمود[۱] و شاگردان زیادی پرورش داد که هر کدام از علمای بزرگ شیعه بوده‌اند.[۲] ابن فهد دارای تألیفات ارزنده‌ای در موضوعات فقه، اخلاق، ادعیه و عرفان است.
بیشتر دوران عمر ابن‌فهد، مصادف با دوره حکومت آل جلایر در عراق بود. او در سال 840 ه. ق، از طرف اسپند میرزا ترکمان، حاکم بغداد [۳] برای مناظره با علمای اهل سنت، به بغداد دعوت شد. ابن‌فهد در این مناظره‌ها موفق شد حقانیت تشیع را ثابت کند. در نتیجه، اسپند میرزا، مذهب شیعه را اختیار کرد و به نام دوازده امام، خطبه خواند.[۴]
اقوال در مدفن این‌فهد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ابن‌فهد در سال 757 ه. ق، به دنیا آمد و در سال 841 ه. ق، از دنیا رفت.[۵] خوانساری درباره قبر وی، می‌نویسد: [۶]
قبر ابن‌فهد حلی، در کربلا معروف است و وسط باغی، نزدیک خیمه‌گاه قرار دارد. من در آنجا، به زیارت قبر وی مشرف شدم و سیدعلی طباطبایی، صاحب ریاض، بدان مزار بسیار تبرک می‌جست و به زیارت آن می‌رفت.
با وجود شهرت مدفن ابن‌فهد حلی در این زیارتگاه، برخی معتقدند که قبر وی در حله است و مرقد منسوب به وی در کربلا، در واقع قبر ابن‌فهد احسائی، از دیگر علمای شیعه می‌باشد؛ چنان‌که شیخ علی بلادی بحرانی می‌نویسد:[۷] «برخی گفته‌اند قبری که در کربلا، نزدیک خیمه‌گاه حسینی، به قبر ابن‌فهد معروف است، قبر ابن‌فهد احسائی است. برخی دیگر نیز گفته‌اند قبر ابن‌فهد حلی است».
همچنین سیدمهدی قزوینی در کتاب المزار خود، ابراز عقیده نموده است که قبر ابن‌فهد حلی در حله قرار دارد و قبر ابن‌فهد احسائی در کربلا واقع است.[۸] شیخ آقابزرگ طهرانی نیز در شرح حال سیدحسین بن سیدمهدی قزوینی (1325 ه. ق) می‌نویسد: [۹]
علامه مرحوم شیخ آقارضا اصفهانی، در نامه‌ای به من نوشت که نظر سیدحسین قزوینی این است که قبر معروف در کربلا به ابن‌فهد حلی، مقبره ابن‌فهد احسائی است و ابن‌فهد حلی، در شهر حله مدفون است و شاید این موضوع را از پدرش، شنیده باشد.
موقعیت مرقد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مرقد ابن‌فهد، در خیابان قبله امام حسین(ع)، در فاصله تقریبی 250 متری جنوب آستان حسینی واقع است. تاریخ دقیق بنای نخستین ساختمان، مشخص نیست. اما به گفته آل طعمه، شاه عباس صفوی در سال 1032 ه. ق، این بنا را ساخته است.[۱۰] حرزالدین، بنای قدیمی آن را چنین توصیف کرده است: «بر قبر وی، گنبدی قدیمی برپاست و اطراف آن، صحنی وجود دارد که با ستون‌ها و اتاق‌هایی برای استقرار زائران آستان امام حسین(ع)، احاطه شده است». [۱۱]
بازسازی مرقد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مرقد ابن‌فهد در سال 1384 ه. ق، بازسازی شده است. در واقع ساختمان اصلی آن، بنایی چند ضلعی بوده که با الحاق نمازخانه‌ای از سمت جنوب و جنوب غربی به آن، شکل منتظم آن، از بین رفته است. مقبره دارای گنبدی به قطر حدود چهار متر و ارتفاع حدود نه متر از سطح زمین است. گردن گنبد هشت ضلعی است و هر ضلع، شامل پنجره‌ای بزرگ است. نمای گنبد از بیرون با کاشی‌هایی با نقش‌ه‌ای هندسی و گیاهی، پوشیده شده و از درون نیز آینه‌کاری شده است.
روی قبر، ضریحی مسی به طول حدود 5/ 1 متر و عرض کمتر از یک متر و ارتفاع تقریبی 5/ 2 متر قرار دارد. طول و عرض نمازخانه سرپوشیده متصل به بنا، به ترتیب 6* 5/ 3 متر و مساحت آن، بیش از 51 مترمربع است.[۱۲]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ج4، ص10.
- ↑ گلشن ابرار، ج1، ص161.
- ↑ ر. ک: مجالس المؤمنین، قاضی نورالله شوشتری، ج2، ص368 و 370.
- ↑ مجالس المؤمنین، ج2، ص370؛ روضات الجنات، ج1، ص82.
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ج6، ص9.
- ↑ روضات الجنات، ج1، ص83.
- ↑ انوار البدرین، البلادی البحرانی، ص319.
- ↑ المزار، السید مهدی القزوینی، ص224 و 225.
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ج14، ص662.
- ↑ مرقد العلامة الشیخ احمد بن فهد الحلی، سلمان‌هادی آل طعمه، ینابیع، العدد 17، ص121.
- ↑ مراقد المعارف، ج1، ص76 و 77.
- ↑ مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ص163 و 165.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- مرقدها و مكان‌هاى زيارتى كربلا، عبدالامير قريشى، ترجمه: احسان مقدس، چاپ ١، تهران، مشعر، ١٣٩١ه. ش.
- مراقد المعارف، محمد حرزالدين، تحقيق: محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ٢٠٠٧م.
- طبقات اعلام الشيعة، آغا بزرگ الطهراني، مشهد، دار المرتضي، ١۴٠۴ه. ق.
- گلشن ابرار، جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، زير نظر: پژوهشكده باقرالعلوم(ع)، چاپ ٣، قم، معروف، ١٣٨۵ه. ش.
- روضات الجنات في احوال العلماء والسادات، محمد باقر الموسوي الخوانساري، ط ١، بيروت، دار الاسلامية، ١۴١١ه. ق - ١٩٩١م.
- مجالس المؤمنين، قاضى نورالله شوشترى، چاپ ۴، تهران، كتابفروشى اسلاميه، ١٣٧٧ه. ش.
- «مرقد العلامه الشيخ احمد بن فهد الحلى»، سلمان هادى آل طعمة، ينابيع، العدد ١٧، ربيع الاول - ربيع الثانى، ١۴٢٨ه. ق.
- المزار، السيد مهدي القزويني، تحقيق: جودت القزويني، ط ١، بيروت، دار الرافدين، ١۴٢۶ه. ق - ٢٠٠۵م.
- انوار البدرين في تراجم علماء القطيف والاحساء والبحرين، علي بن حسن البلادي البحراني، تصحيح: محمدعلي الطبسي، بيروت، دارالمرتضي، ١۴١١ه. ق - ١٩٩١م.