مزار امامزاده سیدمحمد(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
E ebrahimi (بحث | مشارکتها) (- 3 categories; + 3 categories using HotCat) |
Z mohammad (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | ||
| عنوان =آستان سیدمحمد بن علی النقی(ع) | | عنوان =آستان سیدمحمد بن علی النقی(ع) | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۳: | ||
همراه ابیالحسن(ع) در حیاط منزلشان بودیم که پسرش محمد، از جلوی ما گذشت. گفتم: «فدایت شوم! » آیا امام ما بعد از شما، ایشان است؟» امام در جواب من فرمود: «نه. امام شما بعد از من، حسن است».<ref>کافی، ج1، ص325.</ref> | همراه ابیالحسن(ع) در حیاط منزلشان بودیم که پسرش محمد، از جلوی ما گذشت. گفتم: «فدایت شوم! » آیا امام ما بعد از شما، ایشان است؟» امام در جواب من فرمود: «نه. امام شما بعد از من، حسن است».<ref>کافی، ج1، ص325.</ref> | ||
==علاقه امام به سیدمحمد== | ==علاقه امام هادی به سیدمحمد== | ||
امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسکری(ع)، به محمد، بسیار ابراز علاقه میکردند؛ به طوری که امام برای او، مجلس ختم برگزار کرد. جمعی از [[بنیهاشم]]، از جمله [[حسن بن حسن افطس]]، نقل کردهاند: | امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسکری(ع)، به محمد، بسیار ابراز علاقه میکردند؛ به طوری که امام برای او، مجلس ختم برگزار کرد. جمعی از [[بنیهاشم]]، از جمله [[حسن بن حسن افطس]]، نقل کردهاند: | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۵: | ||
پرسیدم: «او کیست؟» جواب داد: «حسن(ع) فرزند امام علی النقی(ع)». در آن هنگام، بیست ساله به نظر میرسید. ما فهمیدیم که پس از پدر، او امام است.<ref>بحار الانوار، ج50، ص246؛ منتهی الآمال، ج2، ص688.</ref> | پرسیدم: «او کیست؟» جواب داد: «حسن(ع) فرزند امام علی النقی(ع)». در آن هنگام، بیست ساله به نظر میرسید. ما فهمیدیم که پس از پدر، او امام است.<ref>بحار الانوار، ج50، ص246؛ منتهی الآمال، ج2، ص688.</ref> | ||
==ویژگیهای | ==ویژگیهای اخلاقی سیدمحمد== | ||
ابوجعفر، سید حمد، دارای اخلاق والا، گستردگی علوم و ادب بسیار برجسته بود و این کمالات، او را از دیگران متمایز میساخت؛ تا آنجا که بسیاری از شیعیان، معتقد بودند که پس از امام هادی(ع)، منصب امامت به او میرسد. | ابوجعفر، سید حمد، دارای اخلاق والا، گستردگی علوم و ادب بسیار برجسته بود و این کمالات، او را از دیگران متمایز میساخت؛ تا آنجا که بسیاری از شیعیان، معتقد بودند که پس از امام هادی(ع)، منصب امامت به او میرسد. | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۷: | ||
سیدمحمد، در سال 252 ه. ق، برای زیارت خانه خدا، قصد سفر کرد. هنگامی که به قریه بلد رسید، مریض شد و درگذشت. شیعیان، او را در همانجا دفن کردند. علت بیماری ایشان، معلوم نیست و نمیدانیم آیا [[خلفای عباسی]]، ایشان را مسموم کردند یا آنکه بیماری و مرگ ایشان، طبیعی بود.<ref>همان، ص30.</ref> | سیدمحمد، در سال 252 ه. ق، برای زیارت خانه خدا، قصد سفر کرد. هنگامی که به قریه بلد رسید، مریض شد و درگذشت. شیعیان، او را در همانجا دفن کردند. علت بیماری ایشان، معلوم نیست و نمیدانیم آیا [[خلفای عباسی]]، ایشان را مسموم کردند یا آنکه بیماری و مرگ ایشان، طبیعی بود.<ref>همان، ص30.</ref> | ||
==کرامات== | ==کرامات سیدمحمد== | ||
کرامات زیادی از این فرزند بزرگوار امام هادی(ع)، دیده شده است. [[میرزا حسین نوری]] در «[[النجم الثاقب]]» مینویسد: | کرامات زیادی از این فرزند بزرگوار امام هادی(ع)، دیده شده است. [[میرزا حسین نوری]] در «[[النجم الثاقب]]» مینویسد: | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۳: | ||
سیدمحمد، صاحب کرامات متواتر است و حتی نزد اهل سنت هم معروف است. مردم [[عراق]]، حتی اعراب بادیهنشین هم میترسند به نام او، قسم یاد کنند. اگر آنها را به برداشتن مالی متهم کنند، آن را برمیگردانند؛ ولی به سیدمحمد، قسم نمیخورند؛ زیرا عذاب آن را دیدهاند.<ref>ابوجعفر محمد بن علی الهادی، غروی اردوبادی، ص40.</ref> | سیدمحمد، صاحب کرامات متواتر است و حتی نزد اهل سنت هم معروف است. مردم [[عراق]]، حتی اعراب بادیهنشین هم میترسند به نام او، قسم یاد کنند. اگر آنها را به برداشتن مالی متهم کنند، آن را برمیگردانند؛ ولی به سیدمحمد، قسم نمیخورند؛ زیرا عذاب آن را دیدهاند.<ref>ابوجعفر محمد بن علی الهادی، غروی اردوبادی، ص40.</ref> | ||
تعدادی از علما، درباره کرامات سیدمحمد، کتابهایی | تعدادی از علما، درباره کرامات سیدمحمد، کتابهایی نوشتهاند؛ از جمله [[مهدی آل عبدالغفار کشمیری]]، رسالهای را در کرامات سیدمحمد بن علی الهادی، نوشته است. | ||
==آستانه | ==آستانه سیدمحمد== | ||
عمارت مزار امامزاده سید محمد بارها بازسازی شده است: | عمارت مزار امامزاده سید محمد بارها بازسازی شده است: | ||
نسخهٔ ۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۵۵
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | زیارتگاه |
| مکان | سامراء - بلد |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | سال 1250 هق |
آستان مبارک سیدمحمد، زیارتگاهی در کشور عراق در شهر سامرا بوده و متعلق به سیدمحمد فرزند امام‌هادی(ع) است.
امامزاده سیدمحمد نزد شیعیان و نیز اهل سنت منطقه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به گونه‌ای که قسم خوردن به سیدمحمد موجب پایان یافتن اختلافات و مشاجرات می‌گردد.
این زیارتگاه در پنجاه کیلومتری جنوب سامرا و در شمال بغداد و نزدیک قریه‌ای به نام بلد در استان صلاح‌الدین عراق واقع شده است. این قریه به سبب وجود این امامزاده، به «بلد سیدمحمد» معروف است. وی از بزرگان و مبارزان عصر خود بود و میان شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) به سبع الدجیل (شیر دجیل)، معروف بود.
آستان امامزاده سیدمحمد بارها مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفته است.
جایگاه سیدمحمد نزد شیعیان
شیعیان عربزبان، برای این بزرگوار، درست همان احترامی را قائل و معتقدند که شیعیان فارسیزبان، بهویژه ایرانیان، برای حضرت ابوالفضل العباس(ع) قائلاند. وی نه تنها نزد شیعه، بلکه نزد اهل سنت و اعراب بادیه، از جایگاه رفیعی، برخوردار است. آنان نیز احترام او را دارند و از ایشان میترسند.
ازاینرو هرگز قسم دروغ به او نمیخورند و پیوسته از اطراف برای او، نذر میبرند. مرقدش، محل پایان یافتن بسیاری از اختلافها و مشاجرات است؛ چراکه وقتی کار به قسم خوردن به امامزاده محمد، کشیده میشود، منکر، از قسم خوردن خودداری مینماید و حق را به طرف دعوا میدهد؛ مبادا مورد خشم و نفرین آن بزرگوار، قرار گیرد.
ولادت سیدمحمد
سیدمحمد، بنابر برخی از منابع، حدود سال 228 ه. ق، متولد شد.[۱] بنابراین قول، سیدمحمد، فرزند اول امام است. ولی طبق برخی روایات، سیدمحمد فرزند دوم و از امام حسن عسکری(ع) کوچکتر بود. علی بن مهزیار نقل میکند: «به امام هادی(ع) گفتم: اگر شما از دنیا بروید، به چه کسی رجوع کنیم؟» امام فرمود: «عهدی الی الاکبر من ولدی».[۲]
سیدمحمد، به اندازهای جلیل القدر و عظیم الشأن بوده است که شیعیان خیال میکردند او، امام بعدی است. یاران امام هادی(ع) نیز درباره امامت وی، از امام سؤال میکردند. «علی بن عمرو نوفلی» میگوید:
همراه ابیالحسن(ع) در حیاط منزلشان بودیم که پسرش محمد، از جلوی ما گذشت. گفتم: «فدایت شوم! » آیا امام ما بعد از شما، ایشان است؟» امام در جواب من فرمود: «نه. امام شما بعد از من، حسن است».[۳]
علاقه امام هادی به سیدمحمد
امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسکری(ع)، به محمد، بسیار ابراز علاقه میکردند؛ به طوری که امام برای او، مجلس ختم برگزار کرد. جمعی از بنیهاشم، از جمله حسن بن حسن افطس، نقل کردهاند:
روز وفات سیدمحمد، به خانه امام هادی(ع) رفتیم و دیدیم در صحن خانه، بساط گستردهاند و مردم دور تا دور، نشستهاند. جمعیت را تخمین زدیم، غیر از موالی و سایر مردم، 150 نفر از آل ابیطالب، بنیهاشم و قریش، حضور داشتند. ناگهان امام حسن عسکری(ع) در حالیکه گریبان خود را در مرگ برادر، چاک کرده بود، وارد شد و کنار پدر ایستاد. ما حضرت را نمیشناختیم. پس از ساعتی، حضرت امام هادی(ع) رو به او کرده و فرمود: «یا بُنَی اَحْدِثْ لِلهِ شُکْراً فَقَدْ اَحْدَثَ فِیکَ اَمْراً».
امام حسن(ع) گریه کرد و گفت: «الْحَمْدُ لِلهِ رَبّ الْعالَمِینَ، ایاهُ نَشْکُرُ نِعَمَهُ عَلَینا وَ اِنّا لِلهِ وَ اِنّا اِلَیهِ رَاجِعُونَ».
پرسیدم: «او کیست؟» جواب داد: «حسن(ع) فرزند امام علی النقی(ع)». در آن هنگام، بیست ساله به نظر میرسید. ما فهمیدیم که پس از پدر، او امام است.[۴]
ویژگیهای اخلاقی سیدمحمد
ابوجعفر، سید حمد، دارای اخلاق والا، گستردگی علوم و ادب بسیار برجسته بود و این کمالات، او را از دیگران متمایز میساخت؛ تا آنجا که بسیاری از شیعیان، معتقد بودند که پس از امام هادی(ع)، منصب امامت به او میرسد.
عارف بزرگ، الکلانی، درباره شخصیت ایشان چنین میگوید:
خدمت ابوجعفر، محمد بن علی الرضا (لقب امام هادی)، در آغاز شکوفایی و سن کم رسیدم و از او باوقارتر، بزرگوارتر، جلیلتر و پاکیزهتر ندیدم. در آن هنگام امام حسن عسکری(ع) در حجاز، کودک بود و ابوجعفر، او را بسیار میستود. ابوجعفر، همواره ملازم برادرش، امام حسن عسکری بود و از او جدا نمیشد. حضرت نیز آموزش و تربیت او را برعهده گرفته بود و از علوم، معارف و آداب خویش، او را بهرهمند میساخت.
علمای شیعه، اتفاق نظر دارند که امام هادی(ع)، سیدمحمد، برادر بزرگتر امام حسن عسکری(ع)، را حتی با اشاره و دلالت، امام بعدی، معرفی نکرده است. اما از آنجا که سیدمحمد، شایستگیهایی داشت، شیعیان تصور میکردند وی، امام بعدی است. ولی پس از درگذشت وی، سه سال پیش از رحلت امام هادی(ع)، شیعیان با راهنمایی امام هادی(ع)، از جانشینی امام حسن عسکری(ع)، آگاه شدند.[۵]
سیدمحمد، در سال 252 ه. ق، برای زیارت خانه خدا، قصد سفر کرد. هنگامی که به قریه بلد رسید، مریض شد و درگذشت. شیعیان، او را در همانجا دفن کردند. علت بیماری ایشان، معلوم نیست و نمیدانیم آیا خلفای عباسی، ایشان را مسموم کردند یا آنکه بیماری و مرگ ایشان، طبیعی بود.[۶]
کرامات سیدمحمد
کرامات زیادی از این فرزند بزرگوار امام هادی(ع)، دیده شده است. میرزا حسین نوری در «النجم الثاقب» مینویسد:
سیدمحمد، صاحب کرامات متواتر است و حتی نزد اهل سنت هم معروف است. مردم عراق، حتی اعراب بادیهنشین هم میترسند به نام او، قسم یاد کنند. اگر آنها را به برداشتن مالی متهم کنند، آن را برمیگردانند؛ ولی به سیدمحمد، قسم نمیخورند؛ زیرا عذاب آن را دیدهاند.[۷]
تعدادی از علما، درباره کرامات سیدمحمد، کتابهایی نوشتهاند؛ از جمله مهدی آل عبدالغفار کشمیری، رسالهای را در کرامات سیدمحمد بن علی الهادی، نوشته است.
آستانه سیدمحمد
عمارت مزار امامزاده سید محمد بارها بازسازی شده است:
عمارت اول
این آستانه مبارک، چون در مسیر اصلی راه سامراء نبوده و با راه اصلی، فاصله داشته است، بر اثر ناامن بودن آن منطقه تا عصر صفویه، متروک مانده بود. ازاینرو بهطور دقیق، از تاریخ بنای آن، اطلاعی در دست نیست؛ جز اینکه در تعمیرات اساسی که در سالهای 1379- 1384 ه. ق، در این آستانه، انجام گشت و از قرائنی که مشاهده شد، بعضی از اهل اطلاع، اظهار میدارند که عمارت اول این آستانه، متعلق به قرن چهارم است که عضدالدوله دیلمی، آن را ساخته است.
عمارت دوم
در قرن دهم هجری، شاه اسماعیل صفوی، آن را پس از فتح بغداد، انجام داد که در آن هنگام، قسمتی هم برای سکونت زائرانی در نظر گرفته شد که قصد زیارت سامرا را داشتند و از این آستانه هم زیارت میکردند و در آنجا، توقف مینمودند.
عمارت سوم
در سال 1198 ه. ق، ملا محمد رفیع، فرزند محمدشفیع خراسانی تبریزی، به هزینه احمد خان دنبلی، آن عمارت را ساخت. سیدحسن امین در دائرةالمعارف الاسلامیة الشیعة، به نقل از کتاب «تحفة العالم»، اثر میرزا عبداللطیف تستری، آن را عمارت اول، ثبت کرده است.
عمارت چهارم
حدود سال 1208 ه. ق، شیخ زین العابدین کاظمی آل سلماسی، آن را ساخت و گنبدی از گچ و آجر بر قبر شریف بنا کرد. همچنین کاروانسرای بزرگی را در جهت شرقی آستانه، برای سکونت زائران ایجاد نمود که قسمتی از هزینه آن را احمد خان دنبلی، پرداخت. این عمارت را شیخ ذبیحالله محلاتی در کتاب «تاریخ سامرا»، عمارت اول دانسته و ثبت کرده است. اما سیدحسن امین به نقل از «مآثر الکبراء» شیخ ذبیحالله محلاتی، در دایره المعارف الاسلامیه الشیعه، عمارت سوم آستانه سیدمحمد، ثبت نموده است.
عمارت پنجم
در سال 1244 ه. ق، ملا محمد صالح برغانی قزوینی حائری، با نظارت سردار حسن خان و حسین خان قزوینی، آن را انجام دادند که تمامی عمارت سابق را خراب نمودند و آستانه مجللی با گنبد بزرگ کاشیکاری، بنا کردند که شروع آن، در سال 1244 ه. ق، و پایان آن عمارت، در سال 1250 ه. ق، بود. تاریخ مذکور بر سنگ مرمر، به خط ثلث، در دو طرف ایوان آستانه، نصب است.
سیدحسن امین معتقد است که در سال 1250 ه. ق، سردار حسین خان آن را تعمیر نموده است و این عمارت را در سال 1310 ه. ق، میرزا حسین نوری، تعمیر کرد و قسمتهایی از کاشیکاری گنبد را که ریخته بود، بازسازی نمود که تاریخ آن در پیشانی گنبد، ثبت شده است. هشت حجره نیز در جنوب صحن شریف، برای سکونت زائران بنا گردیده بود.
پس از هجرت میرزای شیرازی به سامرا، در یکی از مسافرتهای میرزا که همراه شاگردانش، پیاده از سامرا به آستانه سیدمحمد مشرف گشتند، تعمیراتی انجام دادند و چند حجره به حجرات صحن، افزودند. سپس میرزا محمد تهرانی عسکری، صحن شریف را توسعه داد و حجراتی بدان اضافه نمود. در عصر مرجعیت آیتالله حاج آقا حسین قمی، جمعی از مردم ایران، اموال زیادی را برای تعمیر آستانه سیدمحمد، ارسال داشتند و به همت فرزندشان حاجآقا محمد طباطبایی آستان کنونی طراحی شد.
مشخصات عمارت جدید
این آستانه، بین سالهای 1380 تا 1384 ه. ق، به شکل باشکوهی، تکمیل شد. عمارت جدید، دارای صحن مربع شکل به ضلع 150 متر است و وسط صحن شریف، حرم مطهر واقع است که گنبد کاشیکاری آن، نظر هر بیننده را به خود جلب میدارد. محیط گنبد، حدود پنجاه متر و ارتفاع آن، 45 متر است و کنار آن، منارهای به ارتفاع چهل متر، در سال 1379 ه. ق، برافراشتهاند. مقابل حرم نیز یک ایوان مسقف، با ستونهای باشکوه، خودنمایی میکند. حرم مطهر با کاشیکاری و آینهکاری هنرمندان ایرانی، تزیین شده و نشانهای از هنر اسلامی را به نمایش میگذارد. قبر مطهر، وسط حرم واقع است و روی آن، صندوق نفیس و ضریح نقره، نصب است.[۸]
فرزندان سیدمحمد
درباره تعداد فرزندان سیدمحمد، بین مورخان و علمای انساب اختلاف است. عدهای او را صاحب فرزند نمیدانند. برخی نیز برای او، دو فرزند به نامهای حسین و علی، معروف به صاحب العسکر، میدانند.[۹]
شیخ عباس قمی، فرزند دیگری را به نام احمد، برای سیدمحمد برشمرده است که این نام، مقتضای کنیه او میباشد که ابواحمد است. مرحوم قمی، تداوم نسل او را از این فرزند، قائل است و سلسله یکی از سادات بعاج را به او ختم میکند و مینویسد: «سادات آل بعاج، نسب شریف خود را به سیدمحمد بن احمد بن محمد بن امام هادی میرسانند».[۱۰]
نویسنده کتاب «بحرالانساب» که کتابش از اعتبار خاصی برخوردار نیست، تعداد فرزندان محمد را نُه تن برشمرده است که عبارت‌اند از: جعفر، عبدالله، احمد، علی، محمود، اسکندر، لطفالله، عنایتالله و هدایتالله. وی اضافه میکند که برخی از فرزندان آنان، در خوی و سلماس میزیستهاند.[۱۱] گفتهاند برخی از سادات اصفهان نیز به آن جناب میرسند.[۱۲]
پانویس
- ↑ دائرة المعارف تشیع، ج3، ص410.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الهادی، پژوهشکده باقر العلوم، ص126.
- ↑ کافی، ج1، ص325.
- ↑ بحار الانوار، ج50، ص246؛ منتهی الآمال، ج2، ص688.
- ↑ زندگانی امام حسن عسکری(ع)، قرشی، ص23.
- ↑ همان، ص30.
- ↑ ابوجعفر محمد بن علی الهادی، غروی اردوبادی، ص40.
- ↑ دایرة المعارف تشیع، ج3، ص124.
- ↑ منتقلة الطالبیه، ص336؛ لباب الانساب، ج2، ص586؛ تحفة الزهار، ج3، ص461.
- ↑ سبع الدجیل، ص35 و 36؛ منتهی الامال، ج2، ص690.
- ↑ بحر الانساب، ص102؛ سبع الدجیل، ص11.
- ↑ شجره نامه سادات اصفهان، ص20؛ امامزادگان و پارسایان نامدار در افق خوانسار، ص96 و 97.
منابع
- دائرة المعارف الاسلامية الشيعية، حسن الامين، بيروت، دار التعارف، ١۴٢٢ه. ق - ٢٠٠١م.
- منتقلة الطالبية، ابواسماعيل ابراهيم بن ناصر (ابن طباطبا)، النجف، المطبعة الحيدرية، ١٣٨٨ه. ق - ١٩۶٨م.
- گلشن ابرار، جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، زير نظر: پژوهشكده باقرالعلوم(ع)، چاپ ٣، قم، معروف، ١٣٨۵ه. ش.
- بحارالانوار، محمدباقر المجلسي، ط ٢، بيروت، مؤسسة الوفاء، ١۴٠٣ه. ق - ١٩٨٣م.
- حياة الامام موسي بن جعفر(ع)، باقر شريف قرشي، النجف، المكتبة الحيدرية، ١٣٩٠ه. ق.
- تحفة الازهار و زلال الانهار في نسب ابناء الائمة الاطهار، ضامن بن شدقم الحسيني المدني، چاپ ا، تهران، ميراث مكتوب، ١٣٧٨ه. ش.
- لباب الانساب والالقاب والاعقاب، ابوالحسن على بن زيد بيهقى (ابن فندق)، قم، كتابخانه آيت‌الله العظمى مرعشى نجفى، ١۴١٠ه. ق.
- الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- موسوعة کلمات الامام الهادی، علی غلامی و حسین سجادی تبار، پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، اول 1393.
- منتقلة الطالبیه، ابن‌طباطبا علوی اصفهانی و ابراهیم بن ناصر، قم، المکتبة الحیدریه، 1377.