مزار سیدمرتضی: تفاوت میان نسخه‌ها

مزار سیدمرتضی در کاظمین
اطلاعات اوليه
کاربری	زیارتگاه
مکان	نزدیک آستان کاظمین
مشخصات
وضعیت	فعال

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۱۶

مزار سیدمرتضی، بارگاهی است منسوب به سیّدمرتضی در شهر کاظمین عراق، که در بیرون از صحن مطهر و در جهت جنوب شرقی دیوار صحن قرار دارد. این مرقد ظاهرا همان محل اولیه دفن ایشان قبل از انتقال جسد به کربلا بوده که دارای گنبد و بارگاهی است. البته ادعای انتقال پیکر سیدمرتضی به کربلا، از نظر تاریخی پذیرفتنی نیست.

بنابر نقل نجاشی سیدمرتضی در سال ۴۳۶ق درگذشت. پسرش بر او نماز خواند و در خانه خودش در محله کرخ بغداد (کاظمین) دفن شد.^[۱] در برخی از منابع آمده است که جسد سیدمرتضی و برادرش سیدرضی مدتی پس از دفن در کرخ بغداد، به کربلا منتقل شده و در حرم امام حسین(ع) به خاک سپرده شده است.^[۲] ابن میثم بحرانی از علمای قرن هفتم نیز محل دفن دو برادر را در نزدیکی قبر امام حسین(ع) دانسته است.^[۳]

امروزه در کاظمین بارگاهی منسوب به سید مرتضی وجود دارد ولی در کربلا نام و نشانی از قبری منسوب به وی مشاهده نمی‌شود.^[۴]

معرفی سیدمرتضی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ابوالقاسم علی بن ابواحمد حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم(ع)، مشهور به سیدمرتضی یا شریف مرتضی، برادر بزرگ‌تر سیدرضی و از علمای مشهور شیعه است. سیدمرتضی در سال 355ه. ق، به دنیا آمد.^[۵] وی بزرگ‌ترین عالم شیعه در زمان خود به شمار می‌آید که در فنون و رشته‌های دینی زمان خود به‌ویژه اصول فقه و کلام، صاحب‌نظر بوده است و تعدادی از علما و فقهای بزرگ شیعه در آن زمان نیز در محضر سیدمرتضی، درس خوانده‌اند.

وفات و مدفن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

براساس منابع تاریخی معتبر، سیدمرتضی در روز یکشنبه، 25 ربیع‌الاول سال 436ه. ق، در بغداد درگذشت و در خانه‌اش، به خاک سپرده شد.^[۶]

انتقال جسد به کربلا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اما ابن‌عنبه، نسب‌شناس مشهور، همان‌گونه که درباره سیدرضی ادعا نموده، درباره سیدمرتضی نیز گفته است که تابوت او پس از دفن اولیه در بغداد، به حرم امام حسین(ع) انتقال یافت و نزد پدر و برادرش به خاک سپرده شد و قبور آنان، آشکار و معروف بوده است.^[۷] اما هیچ توضیحی نداده است که چگونه و در چه زمانی، این اتفاق رخ داده است. با این حال، قول ابن‌عنبه به سایر منابع شیعه راه یافته و مورد پذیرش علما و نویسندگان شیعه در قرون اخیر، واقع شده است.^[۸]

اما ادعای انتقال جنازه سید مرتضی به کربلا، از نظر تاریخی پذیرفتنی نیست. با این حال، امروزه قبر و زیارتگاهی منسوب به وی، نزدیک آستان کاظمین(ع) و در فاصله کمی از زیارتگاه منسوب به سیدرضی وجود دارد.

برخی وجود این دو زیارتگاه را چنین توجیه کرده‌اند که محل دفن اولیه سیدرضی و مرتضی، در بغداد بوده است. اما همان‌گونه که بیان شد، با توجه به تصریح منابع تاریخی کهن و معتبر مبنی بر دفن هریک از سیدرضی و مرتضی در خانه آنها، این ادعا را نیز نمی‌توان پذیرفت.

سیدجعفر اعرجی (متوفای 1332ه. ق) و محمدحسن آل‌یاسین معتقدند قبری که امروزه مردم، به عنوان قبر سیدمرتضی علم‌الهدی بیرون آستان کاظمین(ع) زیارت می‌کنند، در واقع قبر ابراهیمِ مرتضی، فرزند امام موسی کاظم(ع) است.^[۹]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ الرجال، ص۲۷۱.
↑ المزار، ص۲۵۳-۲۵۴.
↑ ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۹.
↑ المزار، ص۲۵۴.
↑ تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.
↑ تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.
↑ عمدة الطالب، ص250.
↑ مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212؛ الفوائد الرجالیة، السید محمد مهدی بحرالعلوم، ج3، ص111.
↑ مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مزار سیدمرتضی»، ج1، ص323. است.

مناهل الضرب فی انساب العرب، سید جعفر الاعرجی النجفی الحسینی، قم، مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، ١4١٩ه. ق.
تاریخ المشهد الکاظمی، محمدحسن آل یاسین، ط ١، بغداد، مطبعة المعارف، ١٣٨٧ه. ق - ١٩6٧م.
رجال السید بحرالعلوم (الفوائد الرجالیة)، السید محمد مهدی بحرالعلوم، تحقیق: محمد صادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، النجف، مکتبة العلمین، ١٣٨5ه. ق.
المزار، السید مهدی القزوینی، تحقیق: جودت القزوینی، ط ١، بیروت، دار الرافدین، ١4٢6ه. ق - ٢٠٠5م.
رجال النجاشی، احمد بن علی، تحقیق: السید موسی الشبیری الزنجانی، ط 6، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ١4١٨ه. ق.
شرح نهج البلاغة، ابن میثم بحرانی، قم، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۶۲ش.
تاریخ بغداد (تاریخ مدینة السلام) ، احمد بن علی بن ثابت (الخطیب البغدادی)، تحقیق: بشّار عوّاد معروف، ط ١، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ١4٢٢ه. ق - ٢٠٠١م.
وفیات الاعیان، شمس‌الدین احمد بن محمد (ابن خلّکان)، تحقیق: احسان عباس، بیروت، دار صادر، (لا ت).
عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، جمال‌الدین احمد بن علی الحسینی (ابن عنبة)، تحقیق: السید مهدی الرجائی، ط ١، قم، ١4٢5ه. ق - ١٣٨٣ ه. ش - ٢٠٠4م.

[1] الرجال، ص۲۷۱.

[2] المزار، ص۲۵۳-۲۵۴.

[3] ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۹.

[4] المزار، ص۲۵۴.

[5] تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.

[6] تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.

[7] عمدة الطالب، ص250.

[8] مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212؛ الفوائد الرجالیة، السید محمد مهدی بحرالعلوم، ج3، ص111.

[9] مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۱۸]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=A sharefat  }}
 {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
 | عنوان            =مزار سیدمرتضی در کاظمین
@@ خط ۲۰: / خط ۱۹: @@
 | وبگاه            =
 }}
 '''مزار سیدمرتضی'''، بارگاهی است منسوب به سیّدمرتضی در [[شهر کاظمین]] عراق، که در بیرون از صحن مطهر و در جهت جنوب شرقی دیوار صحن قرار دارد. این مرقد ظاهرا همان محل اولیه دفن ایشان قبل از انتقال جسد به کربلا بوده که دارای گنبد و بارگاهی است. البته ادعای انتقال پیکر سیدمرتضی به کربلا، از نظر تاریخی پذیرفتنی نیست.
-ابوالقاسم علی بن حسین بن موسی (355-436ق)، ملقب به سیدمرتضی، فقیه، متکلم، ادیب برجسته در قرن پنجم هجری و برادر سیدرضی، از شخصیت‌های پرنفوذ اجتماعی شیعه در دوره آل بویه  بوده است.
 بنابر نقل [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] سیدمرتضی در سال ۴۳۶ق درگذشت. پسرش بر او نماز خواند و در خانه خودش در محله کرخ بغداد (کاظمین) دفن شد.<ref>الرجال، ص۲۷۱.</ref>
 در برخی از منابع آمده است که جسد سیدمرتضی و برادرش [[سیدرضی]] مدتی پس از دفن در کرخ بغداد، به [[کربلا]] منتقل شده و در [[حرم امام حسین(ع)]] به خاک سپرده شده است.<ref>المزار، ص۲۵۳-۲۵۴.</ref> [[ابن میثم بحرانی]] از علمای قرن هفتم نیز محل دفن دو برادر را در نزدیکی قبر [[امام حسین(ع)]] دانسته است.<ref>ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۹.</ref>
+امروزه در کاظمین بارگاهی منسوب به سید مرتضی وجود دارد ولی در کربلا نام و نشانی از قبری منسوب به وی مشاهده نمی‌شود.<ref>المزار، ص۲۵۴.</ref>
-امروزه در کاظمین بارگاهی منسوب به سید مرتضی وجود دارد ولی در کربلا نام و نشانی از قبری منسوب به وی مشاهده نمی‌شود.<ref>المزار، ص۲۵۴.</ref>
 ==معرفی سیدمرتضی==
 ابوالقاسم علی بن ابواحمد حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم(ع)، مشهور به سیدمرتضی یا شریف مرتضی، برادر بزرگ‌تر سیدرضی و از علمای مشهور شیعه است.
-سیدمرتضی در سال 355ه. ق، به دنیا آمد. <ref>تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.</ref> وی بزرگ‌ترین عالم شیعه در زمان خود به شمار می‌آید که در فنون و رشته‌های دینی زمان خود به‌ویژه اصول فقه و کلام، صاحب‌نظر بوده است و تعدادی از علما و فقهای بزرگ شیعه در آن زمان نیز در محضر سیدمرتضی، درس خوانده‌اند.
+سیدمرتضی در سال 355ه. ق، به دنیا آمد.<ref>تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.</ref> وی بزرگ‌ترین عالم شیعه در زمان خود به شمار می‌آید که در فنون و رشته‌های دینی زمان خود به‌ویژه اصول فقه و کلام، صاحب‌نظر بوده است و تعدادی از علما و فقهای بزرگ شیعه در آن زمان نیز در محضر سیدمرتضی، درس خوانده‌اند.
   [[پرونده:نمای کلی مرقد سیدمرتضی در اطراف حرم کاظمین.jpg|بندانگشتی|نمای کلی مرقد سیدمرتضی در اطراف حرم کاظمین]]
 ==وفات و مدفن==
-براساس منابع تاریخی معتبر، سیدمرتضی در روز یکشنبه، 25 ربیع‌الاول سال 436ه. ق، در بغداد درگذشت و در خانه‌اش، به خاک سپرده شد. <ref>تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.</ref>
+براساس منابع تاریخی معتبر، سیدمرتضی در روز یکشنبه، 25 ربیع‌الاول سال 436ه. ق، در بغداد درگذشت و در خانه‌اش، به خاک سپرده شد.<ref>تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.</ref>
 ==انتقال جسد به کربلا==
-اما ابن‌عنبه، نسب‌شناس مشهور، همان‌گونه که درباره سیدرضی ادعا نموده، درباره سیدمرتضی نیز گفته است که تابوت او پس از دفن اولیه در بغداد، به [[حرم امام حسین(ع)]] انتقال یافت و نزد پدر و برادرش به خاک سپرده شد و قبور آنان، آشکار و معروف بوده است. <ref>عمدة الطالب، ص250.</ref> اما هیچ توضیحی نداده است که چگونه و در چه زمانی، این اتفاق رخ داده است. با این حال، قول ابن‌عنبه به سایر منابع شیعه راه یافته و مورد پذیرش علما و نویسندگان شیعه در قرون اخیر، واقع شده است. <ref>مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212؛ الفوائد الرجالیة، السید محمد مهدی بحرالعلوم، ج3، ص111.</ref>
+اما ابن‌عنبه، نسب‌شناس مشهور، همان‌گونه که درباره سیدرضی ادعا نموده، درباره سیدمرتضی نیز گفته است که تابوت او پس از دفن اولیه در بغداد، به [[حرم امام حسین(ع)]] انتقال یافت و نزد پدر و برادرش به خاک سپرده شد و قبور آنان، آشکار و معروف بوده است.<ref>عمدة الطالب، ص250.</ref> اما هیچ توضیحی نداده است که چگونه و در چه زمانی، این اتفاق رخ داده است. با این حال، قول ابن‌عنبه به سایر منابع شیعه راه یافته و مورد پذیرش علما و نویسندگان شیعه در قرون اخیر، واقع شده است.<ref>مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212؛ الفوائد الرجالیة، السید محمد مهدی بحرالعلوم، ج3، ص111.</ref>
 [[پرونده:نمای درونی مرقد سیدمرتضی.jpg|بندانگشتی|نمای درونی مرقد سیدمرتضی]]
@@ خط ۴۳: / خط ۴۲: @@
 برخی وجود این دو زیارتگاه را چنین توجیه کرده‌اند که محل دفن اولیه سیدرضی و مرتضی، در بغداد بوده است. اما همان‌گونه که بیان شد، با توجه به تصریح منابع تاریخی کهن و معتبر مبنی بر دفن هریک از سیدرضی و مرتضی در خانه آنها، این ادعا را نیز نمی‌توان پذیرفت.
-سیدجعفر اعرجی (متوفای 1332ه. ق) و محمدحسن آل‌یاسین معتقدند قبری که امروزه مردم، به عنوان قبر سیدمرتضی علم‌الهدی بیرون آستان کاظمین(ع) زیارت می‌کنند، در واقع قبر ابراهیمِ مرتضی، فرزند امام موسی کاظم(ع) است. <ref>مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212.</ref>
+سیدجعفر اعرجی (متوفای 1332ه. ق) و محمدحسن آل‌یاسین معتقدند قبری که امروزه مردم، به عنوان قبر سیدمرتضی علم‌الهدی بیرون آستان کاظمین(ع) زیارت می‌کنند، در واقع قبر ابراهیمِ مرتضی، فرزند امام موسی کاظم(ع) است.<ref>مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212.</ref>
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
 ==منابع ==
 {{منابع}}
@@ خط ۶۶: / خط ۶۶: @@
 * '''عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب'''، جمال‌الدین احمد بن علی الحسینی (ابن عنبة)،  تحقیق: السید مهدی الرجائی، ط ١، قم، ١4٢5ه. ق - ١٣٨٣ ه. ش - ٢٠٠4م.
 {{پایان}}
 {{زیارتگاه‌ها و مقبره‌های عراق}}
-[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
-[[رده:مکان‌های تاریخی کاظمین]]
-[[رده:زیارتگاه‌های کاظمین]]
 [[رده:مزار سادات در کاظمین]]
 [[رده:مزار علمای شیعه در کاظمین]]
+[[رده:مزارهای کاظمین]]