وقوف در عرفات
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۹۹ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
مفهوم‌شناسی
«وقوف» در لغت به معنای ایستادن و توقف کردن است و در اصطلاح حج، به ماندن در مکانی خاص گفته می‌شود.
«وقوف در عرفات»، به معنای «ماندن در عرفات» بوده و دومین عملِ واجبِ حج است.
پیشینه
بر پایه گزارش‌های تاریخی، در همه دوره‌ها، پیروان دین‌هایی که حج را واجب می‌دانستند، به هنگام حج در عرفات وقوف می‌کردند. در دوره جاهلی نیز گروهی از جرهمیان به پیروی از ابراهیم(ع) در عرفات وقوف می‌کردند.[۱]
برخی قبیله‌های قریش و ساکنان مکه، از وقوف در عرفات خودداری می‌کردند.[۱] حضرت محمد(ص) حتی پیش از هجرت از مکه به مدینه، با قریش وقوف نکرده، بلکه با مردم در عرفات وقوف می کرد.[۲]
اهمیت
این وقوف یکی از ارکان حج تمتّع است و اگر انجام نشود، حج باطل می‌شود. در روایات، اصل و حقیقت حج، عرفات دانسته شده است.[۳] در برخی روایات نیز، از وقوف در عرفه به حج اکبر تعبیر شده است.[۴]
بر پایه روایتی، وقوف در عرفات در حقیقیت ایستادن پیش روی خدا است و بنا بر روایات، با وقوف در عرفات گناهان بخشیده می‌شود. به گفته برخی، بر پایه روایات، از بزرگترین گناهان آن است که کسی در عرفات حاضر شود و گمان کند خدا او را نیامرزیده است.[۵]
احکام
وقوف در عرفات از ظهر روز نهم ذی‌الحجه تا غروب واجب است.
این وقوف به مقداری که ماندن در آنجا (اگر چه به مدت کوتاه) صدق کند؛ رکن حج نیز بوده و اگر انجام نشود حج باطل می‌شود.
زمان
به باور شیعه، زمان وقوف در عرفات، از ظهر روز نهم ذى‌الحجه (عرفه) تا غروب شرعی است، كه اين مدت را به‌طور كامل بايد در آنجا بمانند؛ از این رو، لحظه‌اى پيش از ظهر شرعى تا لحظه‌اى پس از غروب بايد باشند تا يقين كنند تمام وقت را در عرفات بوده‌اند.
اگر كسى از روی عمد، ديرتر به عرفات وارد شود گناه كرده و چنانچه زودتر برود، افزون بر گناه، يك شتر كفاره هم بر او واجب مى‌شود.
به باور حنبلی‌ها زمان وقوف در عرفات، از فجر روز نهم ذی‌الحجه تا فجر روز عید قربان است. حنفی‌ها و شافعی‌ها وقت آن را از زوال روز نهم تا فجر روز عید قربان دانسته‌اند. مالکی‌ها زمان واجب وقوف در عرفات را از زوال روز نهم تا غروب خورشید می‌دانند.[۶]
مکان
مكان وقوف در عرفات، صحراى عرفات است، هرجاى آن كه باشد. امروزه محدوده عرفات با تابلوهاى زردرنگ مشخص شده كه سمت بيرونى آن نوشته شده: «بداية عرفات» و سمت درونى آن نوشته شده: «نهاية عرفات». زائران نبايد از اين محدوده مشخص شده بگذرند.
اگر كسى بخشى از وقت را بيرون عرفات باشد و دوباره به عرفات برگردد، هرچند گناه كرده، ولى وقوف او اشكال ندارد.
وقوف اختیاری و اضطراری
كسانى كه عذرى ندارند بايد تمام وقت (از ظهر تا غروب) در عرفات باشند كه وقوف در اين مدت را «وقوف اختيارى» مى‌گويند.
كسانى كه عذرى دارند و نمى‌توانند روز عرفه به عرفات بروند، يا به جهتى به وقوف اختيارى نرسيدند، بايد بخشى از شب عيد قربان را در عرفات بمانند كه وقوف در اين مدت را «وقوف اضطرارى» مى‌گويند.
مستحبات
برخی از مستحبات وقوف در عرفات چنین‌اند:
- روزه گرفتن (برای کسی که در دعا خواندن ضعف پیدا نکند)؛
- با طهارت بودن در حال وقوف؛
- غسل (بهتر است نزدیک به ظهر باشد)؛
- وقوف در سمت چپ جبل الرحمه (برای کسانی که از سمت مکه می‌آیند)؛
- وقوف در پایین کوه و در زمین هموار.
آداب
- اعتراف به گناه نزد خدا و درخواست توبه؛[۷]
- خواندن دعایِ «أللّهُمَّ اجْعَلني مِمَّنْ رَضيتَ عَملَه وأطَلْتَ عُمرَه وأَحْيَيتَهُ بَعدَ الموتِ حَياةً طَيبةً؛ خدايا! ن را در زمره آن بندگانت قرار بده كه از اعمالشان خوشنود گشتى و عمرشان را دراز كردى و براى پس از مرگشان زندگى پاک و شيرينى آماده كرده‌اى».[۸]
- خواندن دعای امام حسین(ع) یا دعای امام سجاد(ع) در روز عرفه.
فلسفه
بر پایه روایتی از امام صادق(ع)، زمان ظهر تا غروب آفتابِ روز نهم ذی‌الحجه (زمانی که بر حاجیان، وقوف در آن زمان واجب شده)، همان زمانی است که حضرت آدم(ع) توبه کرد و توبه او پذیرفته شد.[۹] بر پایه روایتی دیگر، مکانی که توبه حضرت آدم(ع) پذیرفته شد نیز، عرفات بوده است.[۱۰]
بنا بر روایتی از امام علی(ع)، وقوف در عرفات که خارج از حرم مکی است واجب شد، زیرا مهمان خدا باید بیرون دروازه، آنقدر تضرّع کند تا لایق ورود به حرم شود.[۱۱]
منابع
مصباح الشريعة ومفتاح الحقيقه، منسوب به امام ششم حضرت صادق عليه السلام ، تهران: ١٣۶٠، انجمن اسلامى حكمت و فلسفۀ ايران.
المحجّة البيضاء فى تهذيب الاحياء، مولى محسن فيض كاشانى، بيروت: ١۴٠٣، مؤسسة الأعلمى للمطبوعات.
المراقبات (اعمال السنة)، ميرزا جواد ملكى تبريزى، ترجمۀ ميرزا حكيم خسروانى، تهران: بى‌تا، انتشارات فقيه.
وسائل الشيعه الى تحصيل الشريعه، محمدبن الحسن الحرّ العاملى، تحقيق مؤسسة آل البيت، قم، مؤسسة آل البيت، ١۴٠٩ق.
فقه السنه، السّيد سابق، بيروت، دارالفكر، ١۴١٩ق.
الفقه علی المذاهب الخمسه، محمد جواد المغنيه، قم، مؤسسة دارالكتاب الاسلامى، ١۴٢٢ق.
درآمدی بر فقه مقارن، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش.
كتاب الخلاف فى الفقه، شیخ طوسی، تهران، ١٣٧٧ش.
الفقه على المذاهب الأربعه، عبدالرحمان الجزيرى، بيروت، دارالفكر، ١۴٢۴ق.
بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلى)، علاءالدين بن مسعود الكاشانى، المصادر الفقهيه، بيروت، ١۴٢٢ق.
درآمدی بر فقه مقارن، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانيون، ١٣٨٨ش.
مستدرك الوسائل، محدث نورى، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، ۱۴۰۸ق.
الكافى، ثقة الاسلام كلينى، تهران، دارالكتب الاسلامية، ١٣۶۵ش.
علل الشرائع، شيخ صدوق، قم، انتشارات مكتبة الداورى، بی‌تا.
جرعه‌ای از صهبای حج، عبدالله جوادی آملی، تهران، مشعر، ۳۸۶ش.
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ حج در اندیشه اسلامی، ص۲۳۴، به نقل از: اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ حج در اندیشه اسلامی، ص۲۳۵، به نقل از اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۱۹۵.
- ↑ مستدرك الوسائل، ج١٠، ص٣۴.
- ↑ الكافي، ج۴، ص٢۶۵.
- ↑ الكافى، ج۴، ص۵۴١، ح٧؛ نگاه کنید به: المراقبات، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ بدائع الصنائع (فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج١٠، ص ٣٣؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص۵٩٩ - ۵٩٧؛ الخلاف، ج١، ص ۴۵٣؛ فقه السنه، ج۱، ص۵۲۲؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج۱، ص۳۷۸؛ الخلاف، ج۱، ص۴۵۳؛ تذكرة الفقها، ج ٨ ، ص١٧٧؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۸۷، به نقل از: مناسك محشى، صص ٣٨٧ - ٣٨۴؛ جامع‌الخلاف و الوفاق، ص٢٠٨.
- ↑ مصباح‌الشریعة، ص۹۲؛ المحجة البیضاء، ج۲، ص۲۰۷.
- ↑ وسائل الشيعه، ج١٠، ص١۵.
- ↑ وسائل الشيعة، ج١٣، ص۵۵٠.
- ↑ علل الشرائع، ج٢، ص۴٠٠.
- ↑ جرعه‌ای از صهبای حج، ص۲۰۳، به نقل از: الکافی، ج۴، ص۲۲۴.