مزار اولاد الحسن(ع)

از ویکی حج
مزار اولاد الحسن
اطلاعات اوليه
بنيانگذار یاس خضیر جمار جبوری
کاربری مرقد
مکان کوفه
نام‌های دیگر مزار اولاد الکاظم(ع)
معماری
بازسازی سال 1400 ه. ق

مزار اولاد الحسن در کشور عراق در مسیر قدیمی از مسجد کوفه به سمت مسجد سهله قرار دارد که امروزه در مرکز شهر کوفه قرار گرفته است. درباره اینکه این قبر متعلق به کیست، دیدگاه‌های مختلفی بیان شده است.

محل مزار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این زیارتگاه در مسیر قدیمی به سمت مسجد سهله، از طرف مسجد کوفه، واقع شده است که امروزه در محله جمهوریه، در مرکز شهر کوفه قرار گرفته است و بین اهالی نیز به اولاد الکاظم(ع) مشهور است.

ساخت و بازسازی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اصل بنا را پس از شناسایی، مرحوم یاس خضیر جمار جبوری بنا کرد. سپس در سال 1400 ه. ق، پس از بازسازی، گنبدی بزرگ به شکل کلاه‏خودی به قطر هشت متر و ارتفاع دوازده متر، بر بنا افزوده شد. پیرامون حرم را صحن بزرگی احاطه نموده و همه آن با دیوار محصور داخل آن، با درختان نخل تزیین شده است.

دیدگاه مورخان درباره دفن‏‌ شدگان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

درباره اینکه این قبر متعلق به فرزندان چه کسی است دیدگاه مورخان و نسب‌شناسان را بیان می‌کنیم:

دیدگاه جعفر قسام[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شیخ جعفر قسام، دفن‏‌ شدگان را محمد و موسی، دو فرزند جعفر بن علی بن ابراهیم بن عبیدالله بن زید بن ابراهیم بن محمد بن عباس بن حسن مثلث بن حسن مثنی بن امام حسن(ع) معرفی نموده است که گویا با کتب معتبر انساب، سازگاری ندارد؛ زیرا آنچه مسلم است، تداوم نسل حسن مثلث، تنها از دو فرزند او، عبدالله و علی است که اولی در حبس منصور و دومی، به عابد و سجاد ملقب بود.[۱]

دیدگاه ابن عنبه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ابن عنبه (متوفای 828 ه. ق) می‌‏نویسد: عزالدین ابونزار عدنان، نقیب سادات مشهد بود و دارای دو فرزند، به نام‌‏های عزالدین محمد، و عمادالدین ابوجعفر محمد، نقیب کوفه است. ابوجعفر محمد نیز دارای دو فرزند، به نام‏‌های ابوجعفر محمد فخرالدین، نقیب ‏النقباء عراق و ملقب به «اطروش» بود و ابوالقاسم شمس‌‏الدین علی، نقیب سادات مشهد است. از نسل شمس‌‏الدین علی، آخرین نقیب از دوره بنی‏‌العباس، به نام نقیب ‏‌النقباء شمس‏‌الدین علی بن تاج‌‏الدین ابی‏‌علی حسن بن شمس‌‏الدین علی است.[۲]

دیدگاه عباس کاظم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

عباس کاظم در کتاب «المزارات المعروفة فی مدینة الکوفه»، دفن‏ شدگان در این بقعه را محمد و موسی، دو فرزند علی بن عبدالمطلب عمیدالدین بن ابراهیم ابونصر عبدالمطلب الاول بن علی بن علی بن علی بن محمد بن عزالدین بن نزار عدنان ابن عبدالله بن عمر المختار بن مسلم الاحول بن محمد بن محمد الاشتر بن عبیدالله ثالث‏ بن علی بن عبیدالله ثانی بن علی الصالح بن عبیدالله الاعرج بن حسین اصغر ابن امام زین‌‏العابدین علی بن حسین(ع) معرفی می‏‌کند که دو تن از شخصیت‌‏های بافضیلت خاندان اعرجی و جد سادات اعرجی و جلالی کوفه است. سیدمحمد در سال 808 ه. ق و برادرش در سال 814 ه. ق، وفات یافتند و در این مکان که منزلشان بود، دفن شدند.[۳]

عبدالمطلب اول، سیدی جلیل‌‏القدر، عظیم‌‏الشان، مؤدب، شاعر، دارای خط خوش و دارای خانه‌‏ای بزرگ و مجلل در کوفه بود. وی در شعبان سال 706 ه. ق، وفات یافت. فرزندش، ابونصر ابراهیم جلال‏‌الدین، نقیب النقباء عراق بود و مادرش عزّالنساء، دختر سید بهاءالدین داوود، دخترعمویش بود که از وی، یک فرزند به نام عبدالمطلب دوم آورد که نقابت سادات مشهد غروی و نیز کوفه را برعهده داشت. او مدتی به خراسان رفت و سپس در سبزوار ساکن شد.[۴]

سیدعبدالرزاق کمّونه، ابوالقاسم علی بن عبدالمطلب دوم را سیدی متادب، شاعری عالی‌‏مقام و نقیب نجف اشرف می‌‏داند که نظارت بر کوفه را عهده‌‏دار بود. می‏‌گویند که وی در سال 584 ه. ق، متولد شده است.[۵]

نقد دیدگاه عباس کاظم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گویا در نسب‏‌نامه‏‌ای که عباس کاظم، به آن اشاره نموده، اشتباهی صورت گرفته است؛ زیرا در منابع انساب، این‏‌طور ذکر شده است: ابوالقاسم علی بن عمیدالدین عبدالمطلب بن ابی‏‌نصر ابراهیم بن ابی‌‏الحارث عبدالمطلب بن علی ابی‌‏الحسن النقیب ابن حسن النقیب بن علی بن محمد بن عدنان بن عبیدالله بن عمر المختار. وی، صاحب چهار فرزند، به نام‏‌های محمد شرف‌‏الدین، ابراهیم جلال‌‏الدین نقیب و زین‌‏العابدین و برکه شرف‌‏الدین بوده است که گویا از این فرزندان، دو یا سه تن در این بقعه، مدفون‏‌اند. با این‌حال، میان خاندان وی، موسی نامی هم یافت شده است. با این‌حال، درباره اینکه این قبر متعلق به فرزندان وی باشد، به‏‌جز دکتر عباس کاظم، نویسنده دیگری، چیزی ننوشته است.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. سر السلسلة العلویة، سهل بن عبدالله بخاری، ص37 و 38.
  2. عمدة الطالب، ص402 و 403.
  3. معجم المراقد والمزارات فی العراق، ثامر عبدالحسن العامری، ص81.
  4. سراج الانساب، سید احمد کیاء گیلانی، ص96؛ المعقبون من آل ابی‏طالب، مهدی رجایی، ج3، ص33.
  5. موارد الاتحاف فی نقباء الاشراف، عبدالرزاق الحسینی، ج2، ص112.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مزار اولاد الحسن»، ج1، ص135-137، است.
  • سرّ السلسله العلويه، سهل بن عبدالله (ابونصر البخاري)، تحقيق: سيد محمدصادق بحرالعلوم، النجف، المكتبة الحيدرية، ١٣٨١ه. ق.
  • عمدة الطالب في انساب آل ابي‌طالب، جمال‌الدين احمد بن علي الحسيني (ابن عنبة)، لجنة احياء تراث، بيروت، منشورات دارالكتب الحياة، بي‌تا.
  • معجم المراقد والمزارات في العراق، ثامر عبدالحسن العامري، (لا م)، (لا ن)، (لا ت).
  • سراج الأنساب، احمد بن محمد بن عبدالرحمان كياء گيلاني، قم، مكتبة آيةالله العظمي مرعشي نجفي، ١۴٠٩ه. ق.
  • المعقّبون من آل ابي‌طالب، السيد مهدي الرجائي الموسوي، ط ١، قم، مؤسسة عاشوراء، ١۴٢٧ه. ق - ١٣٨۵ش.
  • موارد الاتحاف في نقباء الاشراف، السيد عبدالرزاق كمّونة الحسيني، النجف، ١٣٨٨ه. ق - ١٩۶٨م.