مزار امامزاده محمداصغر بن زین‌العابدین(ع)

مزار امامزاده محمداصغر بن زین‌العابدین(ع)

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	سیدثامر عبدالحمزه محمد ذبحاوی
کاربری	مرقد
مکان	کوفه
مشخصات
مساحت	250 متر
وضعیت	فعال
معماری
بازسازی	چندین بار توسط سیدثامر عبدالحمزه محمد ذبحاوی

مزار امامزاده محمداصغر بن زین‌العابدین(ع) در منطقه «بلوش»، در شمال شهر کوفه قرار دارد که امروزه به «سهیلیه» یا منطقه جماعه، شهرت دارد. مدفن‏ دو خواهر امامزاده نیز، به نام‏‌های فاطمه و علیه، در این بقعه است که روی آنها نیز ضریح آهنی، نصب شده است.

ساختمان بقعه

ساختمان بقعه را سید ثامر عبدالحمزه محمد ذبحاوی بنا کرده و خود نیز خدمتگزار زیارتگاه بوده و تاکنون چندین بار آن را بازسازی نموده است. شالوده بنا از آجر و سیمان و گچ ساخته شده است و بیش از شصت سال قدمت دارد. مساحت بنا، 250 متر و به شکل مربع مستطیل است و بالای آن، گنبدی دایره‌‏ای بر ساق‌ه‏ای حدود 5/ 2 متر، قرار داده شده و چند روزنه برای نورگیری در ساقه، بنا شده است. ورودی بنا، درِ آهنی به ابعاد 5/ 2* 2 متر دارد که در جانب شمال، قرار داده شده است. وسط بقعه، ضریح مشبک چوبی روی قبر امامزاده نصب شده است و کنار آن نیز، مدفن‏ دو خواهر امامزاده، به نام‏‌های فاطمه و علیه، به چشم می‏‌خورد که روی آنها نیز ضریح آهنی، نصب شده است.

دفن شدگان در مزار

براساس مشهور، سه تن از فرزندانِ امام سجاد(ع) در این مزار آرمیده‌‏اند که اسامی آنان عبارت‏‌اند از: محمد اصغر، فاطمه و علیه. براساس برخی از منابع، امام سجاد(ع) دو فرزند به نام محمد داشته است که یکی با عنوان ابوجعفر محمد و ملقب به باقر(ع) و امام پنجم شیعیان بود و دیگری محمد اصغر است که مادرش، ام ‏ولد بود.

دیدگاه نسب‌شناسان

بیهقی، نخستین عالم انسابی است که محمد اصغر را از جمله فرزندان امام سجاد برشمرده و نوشته او بلاعقب بوده است. سپس وی ادامه می‏‌دهد که همسر فاطمه، دختر امام سجاد(ع)، «داوود بن علی بن عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب» بوده که پس از وفات ام ‏الحسین‏، (در برخی منابع امّ ‏الحسن ذکر شده که از داوود یک پسر به نام موسی داشته است.) با فاطمه ازدواج کرده است. همچنین بیهقی، همسر «علیه» را علی بن حسین اثرمبن حسن مثنّی بن امام حسن(ع) ذکر نموده است.

امام فخر رازی نیز محمداصغر را از فرزندان بلاعقب امام سجاد(ع) بر می‏‌شمارد و داوود بن علی را همسر فاطمه، ذکر می‏‌نماید. فاطمه پس از خواهرش ام ‏الحسن، با داوود ازدواج کرد و از او صاحب یک فرزند دختر شد. او همچنین «علیه» را همسر علی بن حسین اثرم ذکر می‌‏کند و می‌‏نویسد پس از مدتی از او جدا شده و به عقد عبدالله بن عبدالله بن جعفر طیار بن ابی‏‌طالب در آمده است. اما فرزندی از او نداشته است. ابوسعیده موسوی می‌‏نویسد: خادم بقعه گفت که قدمت بنا، بیش از چهارصد سال است. اما این ادعا، ثابت نشده است؛ زیرا تاکنون هیچ‏یک از گردشگران و مستشرقان، به وجود چنین بنای قدیمی، اشاره نداشته‏‌اند و نویسنده تاریخ کوفه نیز از این مزار، در کتابش یاد ننموده است. وی ضمن انکار وجود فرزندی برای امام سجاد(ع) به اسم محمد اصغر، ادامه می‌‏دهد که برخی ادعا می‏‌کنند که این مکان، مدفن محمد بن یحیی بن امام سجاد(ع) است. اما این ادعا نیز مردود است؛ زیرا امام سجاد(ع) فرزندی به نام یحیی نداشته است. بنابراین اثبات اینکه فرزند یا نواده امام سجاد(ع) در اینجا دفن شده باشد، مورد تردید است و اگر دفن بودن شخص یا اشخاصی، در این مکان ثابت شد، در این صورت، نسب آنان مجهول است.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مزار امامزاده محمد اصغر»، ج1، ص137-146، است.

• معجم المراقد والمزارات في العراق، ثامر عبدالحسن العامري، (لا م)، (لا ن)، (لا ت).
• المعقّبون من آل ابي‌طالب، السيد مهدي الرجائي الموسوي، ط ١، قم، مؤسسة عاشوراء، ١۴٢٧ه. ق - ١٣٨۵ش.
• المشاهد المشرفة، السيد حسين ابوسعيدة، ط ١، بيروت، مؤسسة البلاغ، ١۴٣٣ه. ق - ٢٠١٢م.
• الارشاد في معرفة حجج الله علي العباد، محمد بن محمد بن نعمان (الشيخ المفيد)، تحقيق: مؤسسة آل البيت(عليهم السلام) لاحياء التراث، ط ٢، بيروت، دار المفيد، ١۴١۴ه. ق - ١٩٩٣م.

• لباب الانساب والالقاب والاعقاب، ابوالحسن على بن زيد بيهقى (ابن فندق)، قم، كتابخانه آيت‌الله العظمى مرعشى نجفى، ١۴١٠ه. ق.
• الشجرة المباركة في انساب الطالبية، فخرالدين الرازي، ط ٢، قم، مكتبة آيةالله العظمي المرعشي النجفي، ١۴١٩ه. ق.