احرام: تفاوت میان نسخه‌ها

  | توضیح تصویر =  

  | فیلم =  

برخی کارها در حال احرام، ممنوع و حرام است که به آن‌ها [[محرمات احرام|مُحَرَّمات احرام]] می‌گویند. [[شکار]]، [[آمیزش]] و [[التذاذ جنسی]]، [[ازدواج]]، [[ازاله مو|ازاله یا قطع‌کردن موی سر یا بدن]]، [[کندن ناخن|کندن یا کوتاه‌کردن ناخن]]، [[استعمال بوی خوش]] و [[نگاه کردن در آینه|نگاه‌ کردن در آینه]] از محرمات مشترک میان مردان و زنان است. [[ل|پوشیدن لباس دوخته]]، [[پوشاندن سر]]، [[استظلال|زیر سایه رفتن]]، [[پوشاندن پا|پوشاندن روی پا]] و استفاده از انگشتر، محرمات ویژه مردان محرم و [[پوشاندن صورت]]، [[زینت|استفاده از زیورآلات]] و [[پوشاندن دست|پوشیدن دستکش]]، از محرمات مخصوص زنان محرم است.

==مفهوم‌شناسی و جایگاه==

احرام عمل نخست [[حج]] و [[عمره]] است که در آن فرد [[لباس احرام]] پوشیده و پس از [[نیت]]، [[تلبیه|لبیک]] می‌گوید. اِحرام را از آن رو به این نام می‌نامند که احرام‌گزار برخی کارهایی را که پیشتر بر وی [[حلال]] بوده<ref>تفسیر قرطبی، ج۶، ص۳۶؛ کشاف القناع، ج۲، ص۴۷۱.</ref> یا کارهایی را که با اعمال [[حج]] و [[عمره|عُمره]] ناسازگار است، بر خود [[حرام]] می‌شمرَد.<ref>معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۳۳.</ref> به فرد در حالت احرام «مُحْرِم» می‌گویند.<ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۶۰؛ المقنعه، ص۴۳۱-۴۳۲.</ref> <br />احرام به نظر فقیهان [[امامیه|شیعه]]<ref>تحریر الاحکام، ج۱، ص۵۷۶؛ مجمع الفائده، ج۶، ص۱۷۵.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>المجموع، ج۸، ص۲۶۵؛ الفقه الاسلامی، ج۳، ص۲۱۸۰.</ref> از [[ارکان حج]] و [[ارکان عمره|عمره]] به شمار می‌رود که ترک عمدی آن، حج و عمره را باطل می‌سازد. بر این اساس، بخشی مهم از مبحث حج در منابع [[فقه|فقهی]] به احرام اختصاص یافته است.

واژه اِحرام از ریشه «ح ر م» به معنای منع‌کردن و بازداشتن است.<ref>الصحاح، ج۵، ص۱۸۹۷؛ معجم مقاییس اللغه، ج۲، ص۴۵؛ لسان العرب، ج۱۲، ص۱۲۲، «حرم».</ref> معنای دیگر این واژه درآمدن به حریمی است که هتک حرمت آن روا نیست؛<ref>الصحاح، ج۵، ص۱۸۹۷؛ تاج العروس، ج۱۶، ص۱۳۴، «حرم».</ref> مانند ورود به [[حرم مکی|حَرَم]] یا ماه حرام<ref>العین، ج۳، ص۲۲۱-۲۲۲؛ الصحاح، ج۵، ص۱۸۹۷.</ref> یا بستن عهد و پیمانی خاص.<ref>معجم مقاییس اللغه، ج۲، ص۴۵؛ لسان العرب، ج۱۲، ص۱۲۳.</ref>

[[آیه ۱۹۷ سوره بقره]]، حکمت احرام و ترک [[محرمات احرام|مُحَرَّمات احرام]] را تقوا بر‌شمرده است. در حدیثی، سبب تشریع احرام، ورود [[حاجی|حاجیان]] به [[حرم مکی|حَرَم مکی]] بیان شده است.<ref>المحاسن، ج۲، ص۳۳۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۱۹۵.</ref> برپایه حدیثی دیگر، حکمت [[وجوب]] احرام پیش از ورود به حرم الهی، ایجاد حالت خضوع و خشوع، کناره‌گیری از کارها و لذت‌های دنیایی، و صبر در برابر سختی‌ها دانسته شده است.<ref>علل الشرایع، ج۱، ص۲۷۴؛ عیون اخبار الرضا۷، ج۱، ص۱۲۷.</ref>

به فتوای فقیهان، احرام از ارکان حج و عمره است و عبور آگاهانه از [[میقات]] بدون احرام، موجب بطلان حج و عمره است.<ref>النهایه، ص۲۷۲.</ref> به نظر بسیاری از فقیهان [[شیعه]]<ref>النهایه، ص۲۷۳؛ المعتبر، ج۲، ص۸۰۸؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۱۹۸.</ref>، در صورت عبور از میقات بدون احرام، بازگشتن [[حاجی|حج‌گزار]] به میقات و محرم شدن از آن‌جا واجب است؛ در غیر این صورت، حج باطل خواهد بود. در صورت ترک احرام به سبب ندانستن حکم یا فراموشی نیز بازگشت به میقات واجب است، مگر آنکه از این کار ناتوان باشد. در این صورت، حج‌گزار می‌تواند از همان‌جا که جهل یا فراموشی او از میان رفته، محرم شود.<ref>المعتبر، ج۲، ص۸۰۸؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۰۰.</ref> به نظر بیشتر فقیهان شیعه اگر جهل یا فراموشی حج‌گزار تا پایان [[اعمال حج]] ادامه یابد، حج وی صحیح است، مشروط به آن که برای ادای حج قصد کرده باشد.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۶۸؛ مستند الشیعه، ج۱۱، ص۲۰۰.</ref>  

بیشتر فقیهان اهل سنت برآنند که اگر حج‌گزار احرام را ترک کند، در هر حال باید به میقات بازگردد و اگر نتواند، واجب است [[قربانی]] کند.<ref>المغنی، ج۳، ص۲۱۶-۲۱۷؛ المجموع، ج۷، ص۱۷۴؛ البحر الرائق، ج۳، ص۸۵.</ref>  

به باور برخی از فقیهان شیعه<ref>تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۰۸؛ کشف الغطاء، ج۴، ص۵۳۴.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>المغنی، ج۳، ص۲۱۸؛ المجموع، ج۷، ص۱۴.</ref> ورود به منطقه حرم مکی بدون احرام جایز نیست. در مقابل، برخی از فقیهان [[امامیه|شیعه]]<ref>مدارک الاحکام، ج۷، ص۲۳۴؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۳۸؛ العروة الوثقی، ج۴، ص۶۴۷.</ref> و اهل سنت<ref>المغنی، ج۳، ص۲۱۷.</ref> بر آنند که اگر کسی قصد ادای [[حج]] یا [[عمره|عُمره]] نداشته باشد، می‌تواند بدون احرام وارد حرم شود.<ref>مجمع الفائده، ج۶، ص۱۶۵؛ موسوعة الفقه الاسلامی، ج۶، ص۲۳۲.</ref>

به باور [[فقه|فقیهان]] شیعه<ref>الخلاف، ج۲، ص۳۷۶؛ شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۷؛ مسالک الافهام، ج۲، ص۲۶۹.</ref> و بسیاری از فقیهان اهل سنت،<ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۴؛ المغنی، ج۳، ص۲۱۹.</ref> کسی که قصد ورود به [[مکه]] را دارد، باید محرم شود، هر چند در سال دو یا سه بار وارد شود.<ref>جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۳۷.</ref>

در پاره‌ای موارد، [[وجوب]] احرام برای ورود به مکه استثنا شده است، از جمله کسانی که پیاپی وارد مکه می‌شوند مانند بازرگانان؛<ref>الخلاف، ج۲، ص۳۷۷؛ المجموع، ج۷، ص۱۱؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۴۸.</ref> بیماران؛<ref>تهذیب، ج۵، ص۱۶۵.</ref> کسی که از احرام پیشین او بیش از یک ماه نگذشته باشد<ref>قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۲۰؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۴۸.</ref> و کسی که از ترس ظالم یا جنگ به مکه پناه آورد.<ref>المغنی، ج۳، ص۲۱۸؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۰۶.</ref>

برای احرام در هریک از اقسام احرام در [[حج]] و [[عمره|عُمره]]، زمانی خاص مقرر شده است:

===احرام عمره مفرده===

به فتوای فقیهان، در عمره مفرده واجب، احرام باید در زمان به جا آوردن [[عمره]] صورت گیرد؛<ref>الدروس، ج۱، ص۳۳۷؛ مجمع الفائده، ج۷، ص۳۹۲.</ref> اما احرامِ عمره مستحب، وقت خاصی ندارد و در هر زمان، جز فاصله میان [[عمره تمتع|عُمره تَمَتُّع]] و [[حج تمتع|حج تَمَتُّع]] به نظر فقیهان شیعه،<ref>المعتمد، ج۲، ص۱۷۰، «کتاب الحج»؛ مناسک الحج، سیستانی، ص۶۳.</ref> می‌توان آن را انجام داد.<ref>الام، ج۲، ص۱۵۷؛ الخلاف، ج۲، ص۲۶۰؛ المجموع، ج۷، ص۱۴۷-۱۴۸.</ref>

===احرام عمره تمتع===

به اتفاق فقیهان شیعه<ref>تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۱۰؛ المعتمد، ج۲، ص۲۴۲، «کتاب الحج».</ref> و بیشتر فقیهان اهل سنت،<ref>فتح العزیز، ج۷، ص۱۳۶؛ الشرح الکبیر، ج۳، ص۲۳۴؛ الفقه الاسلامی، ج۳، ص۲۱۸۷.</ref> زمان احرام عمره تمتع، [[ماه‌های حج]] ([[شوال|شوّال]]، [[ذی‌قعده]] و [[ذی‌حجه]]) است که تا وقت امکان انجام اعمال عمره پیش از نیم‌روز [[عرفه]]، ادامه دارد.<ref>تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۱؛ المعتمد، ج۲، ص۲۴۲، «کتاب الحج»؛ کتاب الحج، گلپایگانی، ج۱، ص۶۲.</ref> از این رو، در صورت احرام بستن پیش از ماه‌های [[حج]]، عمره تمتع صحیح نیست.<ref>تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۱۰؛ العروة الوثقی، ج۴، ص۶۱۲.</ref>

به نظر فقیهان شیعه<ref>الخلاف، ج۲، ص۲۵۹؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۱۲۳.</ref> و برخی فقیهان اهل سنت<ref>الخلاف، ج۲، ص۲۵۹؛ المجموع، ج۷، ص۱۴۰.</ref> احرام حج باید در ماه‌های حج انجام شود. بهترین زمان احرام، [[روز ترویه]] پیش از نماز ظهر<ref>المقنعه، ص۴۰۷-۴۰۸؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۵۰؛ الدروس، ج۱، ص۴۱۵.</ref> یا پس از نماز ظهر و [[نماز عصر|عصر]] است.<ref>منتهی المطلب، ج۲، ص۷۱۴؛ مختلف الشیعه، ج۴، ص۲۲۳.</ref> به نظر برخی از اهل سنت، احرام حج هر قدر پیش از روز ترویه انجام شود، بهتر است.<ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۵۰.</ref> اندکی از فقیهان شیعه، احرام در روز ترویه را واجب شمرده‌اند.<ref>الدروس، ج۱، ص۴۱۵؛ ذخیرة المعاد، ج۱، ص۶۵۰.</ref> از دید فقیهان شیعه و برخی از فقیهان اهل سنت، ‌در صورت احرام بستن پیش از [[ماه‌های حج]]، این احرام به احرام [[عُمره|عمره]] تبدیل می‌شود.<ref>الخلاف، ج۲، ص۲۵۹؛ المجموع، ج۷، ص۱۴۱؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۶۶۵.</ref>

مکان احرام بسته به اینکه برای انجام حج باشد یا عمره و اینکه

احرام برای حج در [[ترویه|روز ترویه]] و در [[مکه]] انجام می‌شود.  

[[واجب|واجبات]] احرام که برخی از فقیهان آن‌ها را ارکان احرام می‌شمرند،<ref>مختلف الشیعه، ج۴، ص۴۹.</ref> عبارت‌اند از:

{{اصلی|نیت}}

به باور فقیهان شیعه<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۰؛ کشف الرموز، ج۱، ص۳۴۷.</ref> و بیشتر فقیهان اهل‌سنت<ref>المغنی، ج۳، ص۲۴۰؛ روضة الطالبین، ج۲، ص۳۳۴.</ref> نیت از  واجبات احرام است. در نیت، افزون بر قصد قربت، باید جنس ([[حج]] یا [[عمره|عُمره بودن]])،<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۰؛ روضة الطالبین، ج۲، ص۳۳۴؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۶۷۴-۶۷۵.</ref> نوع ([[حج تمتع|تَمَتُّع]]، [[حج قران|قِران]] یا [[حج افراد|اِفراد بودن]])؛ و وصف آن (واجب یا مستحب‌ بودن) تعیین شود.<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۰؛ کشف الرموز، ج۱، ص۳۴۷.</ref> البته برخی فقها برآنند که اگر عملی خاص را قصد نکند، احرام او صحیح است، به این صورت که اگر در [[ماه‌های حج]] باشد، میان قصد عمره یا حج اختیار دارد و اگر در ماه‌های حج باشد، احرامش خاص عمره خواهد بود.<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۱۶؛ المهذب، ج۱، ص۲۱۹؛ الوسیله، ص۱۶۱.</ref>

به نظر برخی فقیهان شیعه، نیت احرام باید هم‌زمان با آغاز احرام باشد، وگرنه صحیح نیست.<ref>المعتبر، ج۲، ص۷۸۱؛ کشف اللثام، ج۵، ص۲۶۵.</ref> شماری دیگر برآنند که نیت فوت شده را تا هنگام [[تحلل|تَحَلُّل]] می‌توان جبران کرد.<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۰۷؛ کشف اللثام، ج۵، ص۲۶۵-۲۶۶.</ref>  

 

===محرمات مشترک میان مردان و زنان محرم===  

{{ستون-شروع|3}}

# [[فسوق]] (دشنام‌گویی) 

# [[کوتاه کردن ناخن|کوتاه کردن و کندن ناخن]]   

# [[پوشاندن پا|پوشاندن روی پا]]

# [[زینت|استفاده از انگشتر]]

#[[استفاده از زیور آلات]]

*''' موسوعة الفقه الاسلامی''': مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی، ۱۴۲۸ق.

{{پایان}}

* [[نیت]]

* [[لباس احرام]]

* [[تلبیه]]

* [[محرمات احرام]]