مسجد بنی قریظه: تفاوت میان نسخه‌ها

| عرض جغرافیایی = 24.445667

| طول جغرافیایی = 39.637626

| ‌ توضیح نقشه =  

}}'''مسجد بنی قُرَیظَه''' از مساجد قدیمی شهر [[مدینه]] در کشور [[عربستان]] بود. این مسجد در شرق [[مسجد فضیخ]]، جنوب [[مسجد النبی|مسجدالنبی]]، قرار داشت و امروزه از میان رفته است. [[حضرت محمد|پیامبر اسلام(ص)]] در جریان [[غزوه بنی قریظه]] در محدوده این مسجد نماز خوانده است. بنای اولیه مسجد در اواخر قرن نخست اسلامی ساخته شد و تا 1409 قمری بارها بازسازی شد و در 1422قمری/2002میلادی به کلی تخریب شد.  

'''مسجد بنی قُرَیظَه''' در شرق [[مسجد فضیخ]] و جنوب شرقی [[مسجد النبی]] قرار داشت. این مسجد به نام مسجد [[غزوه بنی قریظه]] نیز شناخته می‌شود.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=141 اخبار المدینه، ص141.]</ref> محدوده مسجد همان مکانی است که [[پیامبر(ص)]] در جریان محاصره بنی‌قریظه، چادر خود را برپا کرد.<ref>فتح الباری، ج7، ص317؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص399.</ref>

پیامبر(ص) در جریان [[غزوه بنی قریظه]] در محدوده این مسجد نماز خوانده است. گفته شده اینجا در اصل خانه زنی بوده که [[پیامبر(ص)]] در آن نماز خوانده، سپس خانه را در بنای مسجد وارد کرده‌اند.{{یادداشت|توسط عمربن عبدالعزیز به دستور ولید بن عبدالملک (حکومت:۸۶-۹۶ق.)}}.<ref name=":0" />  [[ابن شبه|عمر ابن شبه]] صاحب کتاب [[تاریخ المدینة المنورة]] (م.۲۶۳ق‌.) مکان نماز پیامبر(ص) را در شرق مسجد در مکان مناره مخروبه مسجد دانسته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=70 تاریخ المدینة المنورة، ص70.]</ref>

گزارشی حاکی از ساخت مسجد بنی‌قریظه در زمان خلافت ولید بن عبدالملک (۸۶ تا ۹۶ ق.) است.<ref name=":0" /> [[ابن نجار|محمد ابن نجار]] تاریخ‌نگار مدینه (م.643ق./1245م.) در قرن هفتم مسجد را با طول 10 متر در میان باغ و مزارع توصیف کرده که شباهت ظاهری به [[مسجد قبا]] داشته است. در آن زمان مسجد بدون سقف بود و دیوارهایش خراب شده بود و 16 ستون داشت که برخی از آنها فروریخته بود.<ref>الدرة الثمینة فی اخبار المدینة، ص127.</ref>

بنابر گزارش [[مطری|مَطَری]]، مدینه‌شناس (م.741ق.)، در اواخر قرن هفتم مسجد به طور کامل از میان رفته بود و در سال ۷۱۰ قمری دیوارهای آن بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=135 التعریف بما انست الهجرة، ص135.]</ref>در گزارشی از سال ۷۶۶ به وجود مسجد، که آن را مسجدی بزرگ توصیف‌ کرده‌اند، اشاره شده است.<ref>تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجرة، ص483.</ref>[[علی بن عبدالله سمهودی|سمهودی]] در اواخر قرن نهم از بازسازی مسجد در ۸۹۳ قمری خبر داده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=175 وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ج3، ص174.]</ref>در منابع قرن دهم نیز به وجود مسجد اشاره شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=151 عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص151.]</ref>

براساس برخی گزارش‌ها مسجد در [[عهد عثمانی]] (حدود1266ق./1850م.) تجدید بنا شد و تا سال 1400قمری دارای معماری به سبک عثمانی بود.<ref name=":1" /> اما در سال 1422قمری/2002میلادی به کلی تخریب شد.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص409 و410.</ref>

==== ويژگی‌های مسجد پیش از تخریب ====

در چهاردهم ربيع‌الاول 1418 قمری، اين مسجد، که با سنگ بازالت سیاه‌رنگ ساخته شده بود، يک رواق و يک صحن داشت. رواق‌ به پنج فضای خالی تقسيم شده بود که هر يک از آن‌ها با گنبدی گِرد پوشانده شده بود. ساختمان مسجد به شکل مربع و مساحت آن 484متر بود.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=204 المدينه المنوره تطورها العمرانی، ص203 و 204.] ؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص411-416.</ref>

*'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.

*'''تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجرة'''، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح، 1430ق.

*'''الدرة الثمینه فی اخبار مدينة'''، محمد بن محمود النجار، بیروت، دارالارقم، بی‌تا.

*'''الرحلة العیاشیه 1661-1663م'''، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، 2006م.

*'''مساجد صلی فیها رسول الله فی الحرمین الشریفین و الجزیرة العربیة'''، سید ضیاء الدین بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1434ق.

*'''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین'''، محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢م.