اوس بن ثابت خزرجی

از ویکی حج
(تغییرمسیر از اوس بن ثابت)
اوس بن ثابت خزرجی
مشخصات فردی
نام کامل اوس بن ثابت بن مُنذر
کنیه ابوشدّاد
محل زندگی مدینه
مهاجر/انصار انصار
نسب/قبیله تیره بنی‌نجار از قبیله خزرج
خویشان
سرشناس
حسان بن ثابت
درگذشت/شهادت از شهدای بدر
مشخصات دینی
زمان اسلام آوردن ۱۳ بعثت
حضور در جنگ‌ها نبرد بدر
دلیل شهرت از شهدای بدر

اوس بن ثابت خزرجی صحابی پیامبر(ص) و از شهیدان بدر می‌باشد، وی برادر حسان بن ثابت، از شاعران دوران پیامبر(ص) است وی در بیعت عقبه دوم (۱۳ بعثت) حضور داشته و جزء انصار می‌باشد و مهاجرانی که از مکه به مدینه آمدند را میزبانی کرده است و عثمان بن عفان در خانه وی ساکن شد.

نام و نسب[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ابوشدّاد[۱]اوس بن ثابت بن مُنذر،[۲] برادر حسان بن ثابت، از شاعران دوران پیامبر(ص)[۳]و از خاندان بنی‌عمرو بن مالک، از تیره بنی‌نجارِ قبیله خزرج از انصار است.[۴]مادرش سُخطی دختر حارثة بن لوذان بن عبدود بود.[۵]او از کسانی است که در بیعت عقبه دوم (۱۳ بعثت) حضور داشت.[۶]در پی هجرت مسلمانان به مدینه که انصار مهاجران را در خانه‌های خود جای می‌دادند، اوس میزبان عثمان بن عفّان شد[۷]و پیامبر(ص) در عقد مؤاخات، آن دو را با هم برادر کرد.[۸]

گزارش تاریخ‌نگاران[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بیشتر تاریخ‌نگاران او را از حاضران در غزوه بدر دانسته و به شهادتش در این نبرد تصریح کرده‌اند.[۹]برادرش حسّان بن ثابت شاعر مشهور عرب نیز در قصیده‌ای او را از شهیدان این نبرد دانسته است.[۱۰]برخی وی را از شهیدان نبرد احد می‌دانند.[۱۱]سخنی غیر مشهور وی را در زمره کسانی قرار داده که در همه جنگ‌ها دوشادوش رسول خدا(ص) حضور داشته و درگذشت او را در دوران خلافت عثمان دانسته است.[۱۲]

همسر اوس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی مفسران در شان نزول آیه ۷ نساء: ( لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا تَرَکَ الوَالِدَانِ و الاقرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا تَرَکَ الوَالِدَانِ و الاقرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنهُ اَو کَثُرَ نَصِیبًا مَفرُوضًا) آورده‌اند که اوس از همسرش اُم کُجَّه/ام حجه سه دختر برجای گذاشت. پسر عموهای او سُوَیْد و عَرْفَجَه یا قَتادَه و عُرْفَطَه[۱۳]طبق رسم جاهلی که وارثان میّت را در صورت خردسال بودن فرزندان، خواه دختر و خواه پسر، از ارث محروم می‌کردند، همه اموال برجای مانده از اوس را برای خود برداشتند. چون ام کُجّه به شکایت نزد رسول خدا(ص) در مسجد فضیخ آمد و مسئله را شرح داد، پیامبر پسرعموهای اوس را نزد خود فراخواند. اندکی بعد، آن آیه نازل شد و ارث زوجه مقرر گشت. پیامبر به پسرعموها فرمود که مال اوس را تقسیم نکنند تا آن‌که آیه: ( یُوصِیکُمُ اللهُ فِی اَوْلادِکُم…) (سوره نساء، آیه۱۱–۱۴) نازل شد و حکم سهم ارث هریک از فرزندان و والدین میت را مشخص کرد.[۱۴]این گزارش از شهادت اوس در سال‌های نخستین هجرت حکایت دارد.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. انساب الاشراف، ج1، ص243؛ الاستیعاب، ج1، ص117؛ اسد الغابه، ج1، ص59.
  2. الاستیعاب، ج1، ص117؛ اسد الغابه، ج1، ص165.
  3. انساب الاشراف، ج1، ص243؛ جمهرة انساب العرب، ص347.
  4. السیرة النبویه، ج2، ص313؛ السیرة النبویه، ج3، ص637؛ اسد الغابه، ج1، ص165-166.
  5. الطبقات، ج3، ص382؛ الاصابه، ج1، ص292.
  6. الطبقات، ج3، ص382؛ الانساب، ج‏12، ص366؛ البدایة و النهایه، ج‏3، ص166.
  7. الطبقات، ج‏3، ص41؛ انساب الاشراف، ج‏5، ص482؛ البدایة و النهایه، ج‏3، ص174.
  8. انساب الاشراف، ج1، ص271؛ عیون الاثر، ج1، ص232؛ تاریخ ابن خلدون، ج2، ص423.
  9. تاریخ دمشق، ج2، ص406؛ سیر اعلام النبلاء، ج2، ص464.
  10. الاصابه، ج1، ص292.
  11. تاریخ خلیفه، ص41؛ وفاء الوفاء، ج3، ص113.
  12. الطبقات، ج3، ص382؛ الانساب، ج‏12، ص366.
  13. زاد المسیر، ج1، ص374.
  14. تفسیر ثعلبی، ج3، ص260-261؛ زاد المسیر، ج1، ص374؛ تفسیر قرطبی، ج5، ص45-46.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل اوس بن ثابت خزرجی.
  • الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق)، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
  • اسد الغابه: ابن اثیر (م. ۶۳۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
  • الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق)، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
  • انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.
  • الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق)، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق.
  • البدایة و النهایه: ابن کثیر (م. ۷۷۴ق)، بیروت، مکتبة المعارف.
  • تاریخ ابن خلدون: ابن خلدون (م. ۸۰۸ق)، به کوشش شحاده، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۸ق.
  • تاریخ خلیفه: خلیفة بن خیاط (م. ۲۴۰ق)، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
  • تاریخ مدینة دمشق: ابن عساکر (م. ۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
  • تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان): الثعلبی (م. ۴۲۷ق)، به کوشش ابن عاشور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ق.
  • تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن): القرطبی (م. ۶۷۱ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
  • جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. ۴۵۶ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
  • زاد المسیر: ابن الجوزی (م. ۵۹۷ق)، به کوشش عبدالرزاق، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۲۲ق.
  • سیر اعلام النبلاء: الذهبی (م. ۷۴۸ق)، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق.
  • السیرة النبویه: ابن کثیر (م. ۷۷۴ق)، به کوشش مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرفه، ۱۳۹۶ق.
  • الطبقات الکبری: ابن سعد (م. ۲۳۰ق)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
  • عیون الاثر: ابن سید الناس (م. ۷۳۴ق)، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۴ق.
  • وفاء الوفاء: السمهودی (م. ۹۱۱ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.