مسعی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
سعى از اعمال اصلى [[عمره]] و حج بوده و در [[آیه ۱۵۸ سوره بقره]] از صفا و مروه به عنوان «[[شعائر|شعائرالله]]» ياد شده است.<ref>بقره: ١۵٨</ref> بر اساس روایتی، [[امام صادق(ع)]] مسعی را جایی معرفی کرده که روی زمین دوست‌داشتنی‌تر از آن نبوده و فلسفه آن‌را تحقیر زورگویان در آنجا دانسته است.<ref>الكافى، ج۴، ص۴٣۴، ش٣.</ref> | سعى از اعمال اصلى [[عمره]] و حج بوده و در [[آیه ۱۵۸ سوره بقره]] از صفا و مروه به عنوان «[[شعائر|شعائرالله]]» ياد شده است.<ref>بقره: ١۵٨</ref> بر اساس روایتی، [[امام صادق(ع)]] مسعی را جایی معرفی کرده که روی زمین دوست‌داشتنی‌تر از آن نبوده و فلسفه آن‌را تحقیر زورگویان در آنجا دانسته است.<ref>الكافى، ج۴، ص۴٣۴، ش٣.</ref> | ||
مطابق حدیثی که مجلسی آن‌را در بحارالانوار نقل کرده است شیطان در مسعی بر ابراهیم(ع) ظاهر شد و او هَرْوَلَه‌کنان(هروله: نوعی راه رفتن که میان دویدن و راه رفتن معمولی) به سوی شیطان حمله کرد؛<ref>بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۳۴. </ref> عده‌ای گفته‌اند «سعی» یادگار این سنت ابراهیمی است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۲. </ref> دیگرانی بر اساس برخی روایات سعی در مسعی را به | مطابق حدیثی که مجلسی آن‌را در بحارالانوار نقل کرده است شیطان در مسعی بر ابراهیم(ع) ظاهر شد و او هَرْوَلَه‌کنان(هروله: نوعی راه رفتن که میان دویدن و راه رفتن معمولی) به سوی شیطان حمله کرد؛<ref>بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۳۴. </ref> عده‌ای گفته‌اند «سعی» یادگار این سنت ابراهیمی است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۲. </ref> دیگرانی بر اساس برخی روایات سعی در مسعی را به هَرْولَه کردنِ هفت‌بارهٔ هاجر به هنگام جستجوی آب برای فرزندش اسماعیل، بازگردانده‌اند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶. </ref> | ||
=== صفا و مروه === | === صفا و مروه === | ||
صفا و مروه دو كوه كوچكى بوده، كه اولى در دامنه [[کوه ابوقبیس|كوه ابوقُبَيس]] در قسمت جنوب شرقی مسجد الحرام و دومى در دامنه [[کوه قعیقعان|كوه قُعَيْقعان]] در قسمت شمال شرقی مسجد الحرام قرار داشته است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۷؛ معجم البلدان، ج۱، ص۸۰. </ref> مسیر بین این دو کوه در گذشته شیب‌دار بوده اما با توسعه مسجد الحرام آثار وادی از میان رفته و مسعی هموار شده است. | |||
== پیشینه مسعی == | == پیشینه مسعی == | ||
به‌گزارش رسول جعفریان از تاریخ‌نگاران شیعه، «سعى» میان صفا و مروه در دوران [[جاهلیت]] نیز جزو مراسم حج بوده است؛ جز آنكه بتى در یک‌سو و بتى در سوى ديگر قرار داشته و وقتى سعى‌كنندگان به بت‌ها می‌رسیدند آنها را [[استلام]] مى‌كردند. تصور مردمان جاهليت بر اين بود كه اين دو بت با نام‌هاى اساف و نائله، زن و مرد زناكارى بوده‌اند كه تبديل به سنگ شده‌اند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶.</ref> به اعتقاد جعفریان اسلام با نگاهداری از یادگار هاجر، خرافاتی که مشرکان به این عمل افزوده بودند را از میان برد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶ و ۱۰۷. </ref> | |||
== مسعی در عصر حاضر == | == مسعی در عصر حاضر == | ||
نسخهٔ ۹ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۱۰
 نقشه مسعی | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | انجام عمل سعی |
| مکان | مکه، کنار مسجد الحرام |
مَسْعیٰ مکانی است بین کوه صفا و مروه در مکه، که حج‌گزاران و عمره‌گزاران در آن عمل سعی را انجام می‌دهند. مسعی امروزه بخشی از مسجد الحرام است و از چند طبقه تشکیل شده؛ اما به نظر فقیهان شیعه، عمل سعی تنها در طبقه همکف آن که مسیر اصلی مسعی است صحیح است. طبق آنچه مجلسی در بحارالانوار نقل کرده است، امام صادق مسعی را از بهترین مکان‌ها روی زمین معرفی کرده است.
مکان و جایگاه
مَسْعیٰ حد فاصل بین دو کوه صفا و مروه در مکه است که حاجیان در آن، عمل سعی که یکی از اعمال واجب حج است را انجام می‌دهند. مسعی حدود ۳۷۵ متر طول دارد.[۱]
سعى از اعمال اصلى عمره و حج بوده و در آیه ۱۵۸ سوره بقره از صفا و مروه به عنوان «شعائرالله» ياد شده است.[۲] بر اساس روایتی، امام صادق(ع) مسعی را جایی معرفی کرده که روی زمین دوست‌داشتنی‌تر از آن نبوده و فلسفه آن‌را تحقیر زورگویان در آنجا دانسته است.[۳]
مطابق حدیثی که مجلسی آن‌را در بحارالانوار نقل کرده است شیطان در مسعی بر ابراهیم(ع) ظاهر شد و او هَرْوَلَه‌کنان(هروله: نوعی راه رفتن که میان دویدن و راه رفتن معمولی) به سوی شیطان حمله کرد؛[۴] عده‌ای گفته‌اند «سعی» یادگار این سنت ابراهیمی است.[۵] دیگرانی بر اساس برخی روایات سعی در مسعی را به هَرْولَه کردنِ هفت‌بارهٔ هاجر به هنگام جستجوی آب برای فرزندش اسماعیل، بازگردانده‌اند.[۶]
صفا و مروه
صفا و مروه دو كوه كوچكى بوده، كه اولى در دامنه كوه ابوقُبَيس در قسمت جنوب شرقی مسجد الحرام و دومى در دامنه كوه قُعَيْقعان در قسمت شمال شرقی مسجد الحرام قرار داشته است.[۷] مسیر بین این دو کوه در گذشته شیب‌دار بوده اما با توسعه مسجد الحرام آثار وادی از میان رفته و مسعی هموار شده است.
پیشینه مسعی
به‌گزارش رسول جعفریان از تاریخ‌نگاران شیعه، «سعى» میان صفا و مروه در دوران جاهلیت نیز جزو مراسم حج بوده است؛ جز آنكه بتى در یک‌سو و بتى در سوى ديگر قرار داشته و وقتى سعى‌كنندگان به بت‌ها می‌رسیدند آنها را استلام مى‌كردند. تصور مردمان جاهليت بر اين بود كه اين دو بت با نام‌هاى اساف و نائله، زن و مرد زناكارى بوده‌اند كه تبديل به سنگ شده‌اند.[۸] به اعتقاد جعفریان اسلام با نگاهداری از یادگار هاجر، خرافاتی که مشرکان به این عمل افزوده بودند را از میان برد.[۹]
مسعی در عصر حاضر
مسعى در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال ١٣۴۵ش سنگفرش شد تا غبار آن سعى‌كنندگان و صاحبان مغازه‌هاى اطراف را آزار ندهد. پس از آن، در زمان ملک سعود ديوارهاى آن را سيمان كردند و به مرور با تعميراتى كه در سال‌هاى نخست قرن پانزدهم هجرى در آن صورت گرفت، به شكل فعلى درآمد. الحاق فضاى بيرون مسعى و سنگفرش آن براى اقامه نماز، از اقداماتى است كه در دوره فهد انجام شد. بخشى از اين فضا، محل كوه ابوقبيس است كه از جاى برداشته شد و بخش مهم‌تر آن، فضاى شعب ابی‌طالب است كه به مرور محل مسكونى گرديد و در اين اواخر به خيابان و مغازه تبديل شد و اخيراً به صورت یک ميدان باز با سنگفرش سفيد براى نمازگزاران درآمده است.
طول مسعى قبل از تغییرات جدید ٣٩۴/۵ و عرض آن ٢٠ متر بوده است.[۱۰] ارتفاع طبقه اول ١٢ و ارتفاع طبقه فوقانى آن ٩ متر است. شيعيان همانگونه كه در طبقه دوم و سوم مسجدالحرام طواف نمى‌كنند، در طبقه دوم مسعى نيز سعى نمى‌كنند. البته بر اساس برخی دیدگاه‌های فقیهان شیعه در طبقه دوم نیز سعی جایز است.
در تغييرات جديد مسعى چند طبقه شده و طبقه‌اى نيز به عنوان زير زمين ساخته شده است. به علاوه عرض آن دو برابر شده و بخش بيشترى از ميدان بيرونى مسعى، داخل محدوده مسعى قرار گرفته است.
مسعى مجموعاً هيجده در دارد كه بيرون مسعى را به داخل مسعى و از آنجا به داخل مسجد الحرام متصل مى‌كند. برخى از اين درها، با پل از روى مسعى به داخل مسجد منتهى مى‌شود كه به اصطلاح عربى به آنها عبّاره گفته مى‌شود. مجارى زير زمينى نسبتا بزرگى در كناره مسعى تعبيه شده تا به هنگام سيل، آب را به جهات ديگر هدايت كند تا مسعى آسيب نبيند. در حال حاضر با تغييرات جديد از بيشتر اين درها خبرى نيست يا آن كه مسير ورودى آنها از زير زمين تغيير داده شده است. تابلوهايى كه قبلا اسامى ابواب روى آنها نوشته شده بود، برداشته شده‌اند.
بخشى از كوه صفا همچنان باقى مانده است و سعى كنندگان هنگام رسيدن به كوه، پاى خود را به آن مى‌زنند گرچه چنين كارى لازم نيست؛ زيرا كه بخشى از سنگفرش، روى كوه است نيازى نيست كه پاى سعى‌كننده به سنگ كوه برسد.
تا سال ١٣٧۴ش. (١۴١۶ ق) بخشى از كوه مروه برجاى مانده بود؛ اما در اين سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعى كنندگان و براى راحتى آنان، قسمت باقى‌مانده را برداشتند و در انتهاى آن، درى به بيرون گشودند. اما بخش عمده‌اى از كوه صفا همچنان برقرار مانده و زائران براى قرائت قرآن بر آن مى‌نشينند. در حال حاضر اين قسمت نيز مسدود شده و امكان رفتن روى بخش باقى‌مانده صفا هم نيست. طبعا بخشى از آن هم سنگفرش شده و براى سعى، نياز به بالارفتن بر بخشى از كوه كه آشكار است، نيست.[۱۱]
در سال ١٣٨۶ش. براى توسعه عرضى مسعى فعاليت‌هايى صورت گرفت. اين اقدام اين توهم را ايجاد مى‌كرد كه بخش توسعه يافته، به لحاظ شرعى، ميان صفا و مروه نيست. در اين باره مجادلات علمى متعددى ميان عالمان سعودى درگرفت. اين مسئله در جامعه تشيع نيز مورد بحث واقع شد و جعفر سبحانى، مرجع تقلید شیعه، رساله كوچكى درباره توسعه مسعى با نظر موافق نوشت.
بر اساس گزارش‌هايى كه در طول تاريخ از مسعى به دست داده شده، تغيير محل آن به تدريج از بخش غربى به شرقى قابل استنتاج است به طورى كه گفته شده است زمان مهدى عباسى، با خريدارى خانه‌هاى فراوان، محل مسعى تغيير كرده است.[۱۲] اين تغيير از آن روى است كه مسعى در زمان پيامبر(ص) و بعد از آن در یک وادى وسيع بوده كه بعدها به یک راهروى كوچک تغيير يافته و اكنون بزرگ كردن آن به نظر بى‌اشكال بلكه نوعى بازگشت به وضع اوليه به‌شمار مى‌آيد.
به رغم مخالفت‌ها، دولت عربستان دست به توسعه مسعى زده و آن را دو برابر كرد و در سال ١٣٨٧ش به بهره‌بردارى رسيد. در حال حاضر مسعى در مقايسه با قبل دو برابر شده و با توجه به بسته شدن راه‌هايى كه پيش از اين بيرون مسجد الحرام به داخل مسعى و از آنجا به درون مسجد بود، سرعت پيمايش در مسعى بيشتر شده است. اين راه‌ها به زير زمين انتقال داده شده و افرادى كه از اين مسير وارد مسجد مى‌شوند، از زير مسعى عبور كرده داخل مسجد مى‌شوند.
نگارخانه
-
فضای درونی مسعی و حاجیان در حال انجام عمل سعی
-
مسعی از نمای بالا
-
![مسعی از طرف صفا و پله‌هایی که به سمت کوه صفا می‌رود. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.[۱۳]](/images/thumb/d/de/%D9%85%D8%B3%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B5%D9%85.jpg/326px-%D9%85%D8%B3%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B5%D9%85.jpg)
-
![مسعی از طرف مروه. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.[۱۴]](/images/thumb/f/fe/%D9%85%D8%B3%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B5%D9%85.jpeg/395px-%D9%85%D8%B3%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B5%D9%85.jpeg)
-
نقاشی مسعی از طرف صفا، از دومینگو فرانسیسکو بادیا مستشرق اسپانیایی، در سال ۱۸۰۷م.
-
نقاشی مسعی از طرف مروه، از دومینگو فرانسیسکو بادیا مستشرق اسپانیایی، در سال ۱۸۰۷م.
-
تصویری قدیمی از مسعی که سنگفرش شده و کنگره‌های سازه قدیمی صفا، در انتهای تصویر مشخص است.
![مسعی از طرف صفا و پله‌هایی که به سمت کوه صفا می‌رود. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.[۱۳]](/view/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B5%D9%85.jpg)
![مسعی از طرف مروه. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.[۱۴]](/view/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B5%D9%85.jpeg)
پانویس
- ↑ . نگاه کنید به: «صفا و مروه»، سيدعلى قاضى عسكر، در «فصلنامه ميقات حج»، ش٩، ص۸۸-۱۰۶
- ↑ بقره: ١۵٨
- ↑ الكافى، ج۴، ص۴٣۴، ش٣.
- ↑ بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۳۴.
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۲.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۷؛ معجم البلدان، ج۱، ص۸۰.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶ و ۱۰۷.
- ↑ در گذشته بر حسب ذراع كه نزديك به نيم متر (يعنى ۴۶ - ۴٨ سانت) است، آن را محاسبه كرده و ازرقى نوشته است كه ميان صفا و مروه ٧۶۶ ذراع و نيم است. برخى آن را ٧٨٠ ذراع نوشتهاند. فاصله دو چراغ سبز را نيز كه محل هروله است ١٢۵ ذراع نوشتهاند.
- ↑ درباره كوه صفا و مروه، بنگريد: مقاله «صفا و مروه»از سيدعلى قاضى عسكر در «فصلنامه ميقات حج»، ش٩، صص ١٠۶ - ٨٨
- ↑ در اين باره بنگريد: افادة الانام، ج ٢، ص ١٢٠ - ١٢٢
- ↑ «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.
- ↑ «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.
منابع
- «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ش.